مقاله علمی - پژوهشی
پژوهش های مشاوره ای مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی
فضل الله حسنوند؛ کامران شیوندی؛ فریبرز درتاج؛ علی دلاور؛ اسماعیل سعدی پور
چکیده
شادکامی یکی از عوامل مهم در گستره روانشناسی مثبت گرا است که درک دقیق تعریف آن نیازمند بررسی دقیق در بافت فرهنگی هر جامعه است. از این رو، این پژوهش با هدف بازتعریف مقهوم شادکامی در ایران تحت عنوان خرّم‌زیستی یا شادکامی خردمندانه مبتنی بر شاهنامه فردوسی انجام گرفت. این تحقیق از نظر هدف، بنیادی و بر اساس ماهیت، کیفی مبتنی بر روش داده-بنیاد ...
بیشتر
شادکامی یکی از عوامل مهم در گستره روانشناسی مثبت گرا است که درک دقیق تعریف آن نیازمند بررسی دقیق در بافت فرهنگی هر جامعه است. از این رو، این پژوهش با هدف بازتعریف مقهوم شادکامی در ایران تحت عنوان خرّم‌زیستی یا شادکامی خردمندانه مبتنی بر شاهنامه فردوسی انجام گرفت. این تحقیق از نظر هدف، بنیادی و بر اساس ماهیت، کیفی مبتنی بر روش داده-بنیاد بود. جامعه آماری شامل متن شاهنامه فردوسی تصحیح جلال خالقی مطلق بود. تجزیه و تحلیل مبتنی بر فرایند کدگذاری باز، کدگذاری محوری و مولفه‌سازی در نرمافزار MAXQUDA نسخه 2018 انجام شد. اعتبار مدل بر اساس دیدگاه متخصصان و پایایی کدگذاری بر اساس شاخص کاپا برابر با 89/0 به دست آمد. یافته ها نشان داد که خرّم زیستی یا شادکامی خردمندانه در شاهنامه فردوسی مشتمل بر 12 خردهمولفه بود که خرّم زیستی مبتنی بر اصول اخلاقی، توان پذیرش دشواریهای غیرقابل تغییر، یادگیری هدفمند، برخورداری از اندیشه‌های منطقی و رهایی از اندیشه های آشفته ساز، تمرکز بر زمان حال، فضای ارتباطی مثبت، تنظیم هیجان و کنترل تکانشگری، ارتباط معنوی با پروردگار، رویارویی شجاعانه و تابآورانه با دشواریها و رنج‌های زندگی، امید به آینده و خوشبینی در شرایط دشوار، فعالیت جسمی و دوری از سستی و تامین نیازهای مادی اوّلیه زندگی به ترتیب دارای بیشترین کدهای آزاد استخراج شده بودند. در نتیجه، به سبب جامعیت تعریف خرّم زیستی، توصیه می شود با ساخت پرسشنامه‌های استاندارد و مداخلات آموزشی متمرکز بر این مفهوم، ضمن وضعیت‌سنجی سطح خرم‌زیستی در جامعه، اقدامات لازم متمرکز بر راهبردهای برگرفته از فرهنگ ایرانی انجام شود
مقاله علمی - پژوهشی
مشاوره خانواده
سیده فاطمه موسوی؛ شهره روشنی
چکیده
اهداف: پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ والدگری متمرکز، اهداف و کمالگرایی والدینی در دو گروه از پدران و مادران ایرانی انجام شد. مواد و روش‌ها: تعداد 706 والد (532 مادر و 174 پدر) به روش نمونه‌گیری دردسترس و داوطلب برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس اهداف والدینی (PGS)، پرسشنامه والدگری متمرکز (IPS) و مقیاس کمالگرایی والدینی (MPPQ) ...
بیشتر
اهداف: پژوهش حاضر با هدف مطالعۀ والدگری متمرکز، اهداف و کمالگرایی والدینی در دو گروه از پدران و مادران ایرانی انجام شد. مواد و روش‌ها: تعداد 706 والد (532 مادر و 174 پدر) به روش نمونه‌گیری دردسترس و داوطلب برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس اهداف والدینی (PGS)، پرسشنامه والدگری متمرکز (IPS) و مقیاس کمالگرایی والدینی (MPPQ) بودند. یافته‌ها: نتایج حاصل از اجرای آزمون t گروههای مستقل نشان داد که مادران به طور کلی در والدگری متمرکز و به طور خاص در سرشتباوری و چالشگری تفاوت معنیداری با پدران (05/0p<) و پدران تفاوت معنیداری در فرزندمحوری با مادران داشتند (01/0p<). نتایج همچنین نشان داد که پدران در رشد فرزند (05/0p<) و تصویر والدینی (05/0p< ) از اهداف والدینی و در کمالگرایی در هر دو بعد معطوف به خود و معطوف به جامعه تفاوت معنیداری با مادران داشتند (05/0p< ).نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نقش ویژه پدران و مادران را در پیامدهای فرزندپروی، تمرکز بر اهداف و ارزشها تقویتشده با هدف شکلدهی به هویت اجتماعی فرزند، توجه به مسئولیت خاص پدران در پرورش فرزند با عنایت به مولفههای والدگری در فرهنگ ایرانی را برجسته میسازد.
مقاله علمی - پژوهشی
فرآیند مشاوره و درمان
زهره هاشمی نسب؛ آزاده عسکری
چکیده
مقدمه: ویژگی‌های محیطی یک فضای ارائه‌دهنده‌ی خدمات سلامت روان می‌تواند بر احساسات، رفتارها و افکار مراجعان و روان‌شناسان این خدمات تأثیر داشته باشند. هدف: تعیین مهم‌ترین جنبه‌های محیط فیزیکی اتاق درمان برای مراجعان و روان‌شناسان و مقایسة بین دیدگاه روان‌شناس و مراجع دررابطه‌با اهمیت جنبه‌های محیط فیزیکی اتاق درمان. روش: پژوهش ...
بیشتر
مقدمه: ویژگی‌های محیطی یک فضای ارائه‌دهنده‌ی خدمات سلامت روان می‌تواند بر احساسات، رفتارها و افکار مراجعان و روان‌شناسان این خدمات تأثیر داشته باشند. هدف: تعیین مهم‌ترین جنبه‌های محیط فیزیکی اتاق درمان برای مراجعان و روان‌شناسان و مقایسة بین دیدگاه روان‌شناس و مراجع دررابطه‌با اهمیت جنبه‌های محیط فیزیکی اتاق درمان. روش: پژوهش از نوع آمیخته (کمی و کیفی) بود. جامعة آماری متخصصان روانشناسی و مراجعان آن‌ها در تهران بودند و نمونة بخش کیفی ۳۵ نفر (۱۶ روان‌شناس و ۱۹ مراجع) و نمونة بخش کمی ۱۰۶ نفر (۴۰ روان‌شناس و ۶۶ مراجع) بود که به روش نمونه‌گیری هدفمند و در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها مصاحبة نیمه‌ساختاریافته و مقیاس ویژگی‌های فیزیکی بود. داده‌های کیفی با روش تحلیل مضمون و داده‌های کمی با روش همبستگی پیرسون و آزمون t تک نمونه‌ای و مستقل تحلیل شدند. یافته: مهم‌ترین جنبه‌های محیط فیزیکی اتاق درمان برای مراجع ویژگی‌های رفتاری، هنری و زیبایی‌شناختی و ایمنی و امنیتی و برای درمانگر، نور و رنگ و طراحی ارگونومیک در محیط داخلی و وضعیت محیطی و فضای ساختاری و بافتی در محیط خارجی به دست آمد. در مقوله‌های لوازم جانبی، روشنایی، صدا و دمای هوا، بین دیدگاه درمانگر و مراجع دررابطه‌با اهمیت جنبه‌های محیط فیزیکی اتاق درمان همخوانی وجود دارد. نتیجه‌گیری: عوامل فیزیکی محیط برای هر دو گروه بااهمیت بوده؛ اما میان نوع دید آن‌ها نسبت به بعضی از این عوامل تفاوت و نسبت به بعضی دیگر همخوانی وجود دارد و باید در طراحی فضای اتاق درمان نیازها و حالات روان‌شناختی آن‌ها در نظر گرفته شود.
مقاله علمی - پژوهشی
مشاوره مدرسه
شهین شاکری؛ ابوالفضل کرمی؛ مهشید ایزدی؛ افسانه قنبری پناه
چکیده
هدف پژوهش حاضر، مطالعه رابطه بین بهزیستی تحصیلی با کمال گرایی چندبعدی با نقش واسطه ای درگیری تحصیلی انجام گردید. حجم نمونه 373 نفر بود که از جامعه آماری دختران نوجوانان مدارس متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه های بهزیستی تحصیلی توسط ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، مطالعه رابطه بین بهزیستی تحصیلی با کمال گرایی چندبعدی با نقش واسطه ای درگیری تحصیلی انجام گردید. حجم نمونه 373 نفر بود که از جامعه آماری دختران نوجوانان مدارس متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه های بهزیستی تحصیلی توسط تومینین ـ سوینی و همکاران (2012)، مقیاس کمال گرایی چند بعدی فراست (1990) و پرسشنامه درگیری تحصیلی ریو (2013) جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که اثر استاندارد مسیر مستقیم کمال گرایی چندبعدی (β=-.330 , P< . 05) بر بهزیستی تحصیلی و اثر غیرمستقیم کمال گرایی چندبعدی (β=-.198, p<.05) با نقش میانجی درگیری تحصیلی بر بهزیستی تحصیلی معنی دار بود. طراحی دقیق تری از مدل بهزیستی تحصیلی نوآوری این پژوهش تلقی می گردد. نتیجه کلی پژوهش این بود که مدل آزمون شده، از برازش مناسب جهت تبیین بهزیستی تحصیلی بر اساس کمال گرایی چندبعدی با واسطه گری درگیری تحصیلی در دختران نوجوان برخوردار می باشد. پیشنهاد می گردد یافته های این پژوهش در طراحی و اجرای یک «برنامه آموزشی ارتقای درگیری تحصیلی متناسب با دوره پساکرونا مبتنی بر جهت دهی مثبت به کمال گرایی در دانش آموزان» با هدف افزایش بهزیستی تحصیلی مورد استفاده قرار گیرد.
مقاله علمی - پژوهشی
روان درمانی
حمید حمید نبی؛ آزاد تپه رشی؛ هه ریم محمد عبدالکریم عبدالقادر
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر کیفیت خواب و قضاوت اخلاقی کودکان با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی بود. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمامی پسران 9-12 ساله با نارسایی توجه/ بیش فعالی شهر ارومیه در سال 1400-1401 بود. حجم نمونه شامل ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر کیفیت خواب و قضاوت اخلاقی کودکان با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی بود. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمامی پسران 9-12 ساله با نارسایی توجه/ بیش فعالی شهر ارومیه در سال 1400-1401 بود. حجم نمونه شامل 30 نفر از جامعه آماری به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و در دو گروه گواه و آزمایش جایگماری شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه عادات خواب کودک و پرسشنامه قضاوت اخلاقی بود. نتایج نشان داد که برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر بهبود کیفیت خواب و قضاوت اخلاقی در مراحل پسآزمون و پیگیری تاثیر معنیدار داشته است. یافتههای این پژوهش اطلاعات مفیدی را در ارتباط با برنامه کارکردهای اجرایی فراهم می‌کند و مشاوران و روان‌شناسان میتوانند برای بهبود بر بهبود کیفیت خواب و قضاوت اخلاقی در کودکان با نارسایی توجه / بیش فعالی از این مداخله استفاده نمایند.
مقاله علمی - پژوهشی
پژوهش های مشاوره ای مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی
علی بیات؛ حمید رفیعی هنر؛ محمدرضا جهانگیرزاده
چکیده
با وجود سابقه گسترده «خرد» در متون فلسفی و دینی، ورود آن به روانشناسی به چند دهه اخیر باز می‌گردد. هدف از این پژوهش، طراحی مدل فرآیندی خرد با تاکید بر آموزه‌های دینی و بررسی میزان روایی آن بود. روش این تحقیق کیفی از نوع داده بنیاد بود و به منظور بررسی روایی محتوایی از روش توصیفی زمینه‌یابی استفاده شد. با تشکیل حوزه معنایی، مفاهیم ...
بیشتر
با وجود سابقه گسترده «خرد» در متون فلسفی و دینی، ورود آن به روانشناسی به چند دهه اخیر باز می‌گردد. هدف از این پژوهش، طراحی مدل فرآیندی خرد با تاکید بر آموزه‌های دینی و بررسی میزان روایی آن بود. روش این تحقیق کیفی از نوع داده بنیاد بود و به منظور بررسی روایی محتوایی از روش توصیفی زمینه‌یابی استفاده شد. با تشکیل حوزه معنایی، مفاهیم متناظر با خرد در منابع اسلامی شناسایی شد و در چهار مرحله کدگذاری باز، متمرکز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شدند. حاصل این مرحله دستیابی به 1276 کد باز، 344 کد متمرکز، 84 کد محوری، 19 مقوله و 10 مولفه اصلی خرد بود. این مولفه‌ها عبارتند از: علم، تمییز، پردازش ذهنی، مهار، اتقان در عمل، کیاست، فراست، بصیرت، فقاهت و تیزفهمی. سپس، روابط فرضی میان این مولفه‌ها و فرآیند دستیابی به خردورزی بررسی شد. یافته‌ها نشان داد، روابط فرضی میان این ده مولفه در دو سطح «مقوله‌های هسته‌ای» و «حوزه‌های کنش‌وری» طبقه‌بندی می‌شوند. بر این اساس، خرد در هسته دارای عناصر اساسی «شناخت»، «مهار»، «تشخیص»، «پردازش»، و «عمل متقن» است که در حوزه درون‌فردی به «ادراک بهترین منفعت» و حوزه برون‌فردی به «بینش»، «ادراک انگیزه و اهداف درونی»، «ادراک مفاهیم و اشیاء»، و «تیزفهمی» منجر شد. نتایج حاصل، طراحی مدل فرآیندی خردورزی بود که توسط 6 کارشناس علوم اسلامی و روانشناسی مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از «شاخص روایی محتوایی(CVI)» تحلیل و مطلوب ارزیابی شد. نتایج حاصل از مدل فرآیندی خرد، مقدمه‌ای برای طراحی مقیاس و مداخلات آموزشی و درمانی خرد است.
مقاله علمی - پژوهشی
پژوهش های مشاوره ای مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی
هادی همتیان؛ مهدی همتیان؛ محسن کریمیان
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین فلسفی مفاهیم بنیادین دانش مشاوره با استفاده از نظرات صدرالمتألهین است؛ ازاین‌رو با استفاده از دو روش «تحلیل محتوا» و «توصیف و تحلیل» برخی متون مشاوره و فلسفه بررسی شد؛ تا بخشی از مسائل مهم فلسفه مشاوره تبیین شود. تجزیه‌وتحلیل و تبیین فلسفی مفاهیم دانش مشاوره از جهاتی مهم و ضروری است؛ نخست در حوزه نظریه‌پردازی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر تبیین فلسفی مفاهیم بنیادین دانش مشاوره با استفاده از نظرات صدرالمتألهین است؛ ازاین‌رو با استفاده از دو روش «تحلیل محتوا» و «توصیف و تحلیل» برخی متون مشاوره و فلسفه بررسی شد؛ تا بخشی از مسائل مهم فلسفه مشاوره تبیین شود. تجزیه‌وتحلیل و تبیین فلسفی مفاهیم دانش مشاوره از جهاتی مهم و ضروری است؛ نخست در حوزه نظریه‌پردازی کاربرد دارد؛ دوم در حوزه نشر و تعلیم دانش مشاوره موردنیاز است و سوم نقش مهمی در به‌کارگیری درستِ دانش مشاوره برای مشاوران ایفا می‌کند. ابتکار پژوهش حاضر بهره‌مندی از نظرات پدیدآور مکتب حکمت متعالیه و یکی از بارزترین فیلسوفان اسلامی در تبیین برخی از مفاهیم بنیادین دانش مشاوره است. ارتباط، نخستین مفهوم اساسی در دانش مشاوره است که از منظر صدرا نتیجه و اثر حقیقتی پویا به نام «نفس» است؛ ایشان فرایند ارتباط را در ضمن شش ایستگاه تبیین می‌کند و به کیفیت تأثیر گذاری و تأثیرپذیری نفس می‌پردازد. انتخاب دومین مفهوم اساسی در دانش مشاوره و به‌عنوان آخرین مرحله از فرایند اراده است. صدرا در فرایند اراده، چهار مرحله مطرح می‌کند: شناخت، شوق، تصمیم و میل به تحقق و حرکت اعضا و جوارح؛ سومین مفهوم اساسی در دانش مشاوره، تغییر رفتار است؛ در نظر صدرا مهم‌ترین عامل تغییر رفتار، تغییر ایمان (نظام باورها) و مهم‌ترین عامل تغییر ایمان، ایجاد شناخت‌ها و دانش‌های اساسی در فرد و مهم‌ترین عامل ایجاد شناخت در فرد، انجام و تکرار رفتارهای متناسب است.
