فرهنگ مشاوره و روان درمانی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

مطالعۀ کیفی شرایط تمایز یافتگی خود در خانواده‌های ایرانی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته مشاوره، پردیس بین‌المللی ارس دانشگاه تهران، ایران

2 دانشیار دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، ایران

3 استادیار دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، ایران

10.22054/qccpc.2025.75805.3198

چکیده

تمایزیافتگی خود، فرآیندی پویاست که تحت تأثیر شرایط مختلفی شکلگرفته و تجربه می‌شود و همچنین وابسته به بافت فرهنگی و اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. با توجه به همین موضوع، این پرسش مطرح شد که شرایط مرتبط با شکل‌گیری تمایزیافتگی خود خود در خانواده‌ها چیست؟ برای یافتن پاسخ، از روش نظریۀ برخاسته از داده‌ها در سطح نظم‌دهی مفهومی بهره گرفته شد. از طریق نمونه‌گیری‌ ملاکی و با توجه به اشباع داده‌ها با 17 نفر مصاحبه شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از مرحلۀ اول شیوۀ کدگذاری استراوس و کوربین انجام شد. پس از تحلیل داده‌ها، 183 کد اولیه شناسایی شد، سپس در فرآیند ادغام و مقایسه 48 زیرمقوله و 9 مقوله تشکیل شده و در بخش‌های شرایط علّی، زمینه‌ای و واسطه‌ای طبقه‌بندی شدند. یافته‌ها نشان می‌دهند که شرایط چالش‌برانگیز به همراه انگیزه به پیشرفت و تغییر افراد را به متمایز شدن سوق می‌دهد. علاوه بر آن شرایط علّی، چنانچه افراد در شرایط واسطه‌ای نظیر کسب تجربه‌های متفاوت در زندگی، ویژگی‌های خودتعیین‌گر و تمایل به موفقیت و همچنین شرایط زمینه‌ای مانند ارتباط با الگوهای موفق، ساختارهای اجتماعی و فرهنگی، بسترها و رویدادها در خانواده و همچنین جو مشارکتی و حمایتی خانواده قرار بگیرند، شکل یافتن تمایزیافتگی‌شان تسهیل و تسریع می‌شود. یافته‌های مطالعۀ حاضر علاوه بر غنی‌سازی دانش بومی و راهنمایی برای پژوهش‌های آتی، شناخت عمیق‌تر شرایط مرتبط با شکل‌گیری این ویژگی روان‌شناختی را در بستر فرهنگی فراهم نمود که همچنین می‌تواند پیامدهای عملی ویژه‌ای نیز در مشاوره و خانواده‌درمانی با توجه به مبحث چندفرهنگی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Qualitative Exploration of Conditions for Self-Differentiation in Iranian Families

نویسندگان [English]

  • Salar Seyyed Majidi 1
  • Keyvan Salehi 2
  • Yaser Madani 3
  • Somaye Shahmoradi 3

1 Ph.D student in counseling at Aras International Campus, University of Tehran, Iran

2 Associate Professor, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Self-differentiation is a dynamic process that is formed and experienced under the influence of various conditions and is also considered dependent on the cultural and social context. Considering this issue, the question was raised to explore conditions associated with self-differentiation formation in families. To find the answer to this question, the qualitative approach, the systematic design of grounded theory at the level of conceptual ordering, was used. 17 participants were interviewed through criterion sampling and according to data saturation. Data analysis was done using the first stage of Strauss and Corbin's coding method. After data analysis, 183 primary codes were identified, and then in the process of integration and comparison, 48 subcategories and nine categories were formed and classified into causal, contextual, and mediating conditions. The findings show that challenging conditions and motivation to progress lead people to self-differentiation. In addition to those causal conditions, if people are in intermediary conditions such as gaining different experiences in life, self-determining characteristics, and the desire to succeed, as well as background conditions such as communication with successful models, social and cultural structures, contexts, and events in the family, as well as the cooperative atmosphere and to be supported by the family, the formation process of their self-differentiation is facilitated and accelerated. The present study's findings, in addition to enriching national knowledge and guidance for future research, provided a deeper understanding of this psychological characteristic in the cultural context, which can also have extraordinary practical consequences in counseling and psychotherapy about multicultural issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conceptual Ordering
  • Differentiation of self
  • Family
  • Grounded theory. Self-differentiation
مراجع
استراوس، الف و کربین، ج. (1990). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای. ترجمه: افشار، ا. (1400). چاپ نهم، تهران: نشر نی.
بازرگان، ع. (1397). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته. چاپ نهم. تهران: نشر دیدار.
بنی اسدی، علی؛ و صالحی، کیوان. (1398). مقدمه‌ای بر اصول و فرایند ساخت و رواسازی پروتکل مصاحبه. نامه آموزش عالی. 12(46)، 177-203.

پاک‌نژاد، ف و احمدی، خ. (1396). همسنجی شناسه‌های تمایزیافتگی خود از دیدگاه میان‌نسلی بوئن با شناسه‌های تمایزیافتگی ادراک شده در جامعه‌ی پدر و مادرهای ایرانی شهر تهران. مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 7، 1 (23)، 65 – 84.

پناغی، ل؛ زاده‌محمدی، ع؛ باقریان، ف؛ پاکدامن، ش؛ احمدآبادی، ز و محمدی، س. (1395). جستجوی الگوی سلامت خانوادۀ ایرانی: یک مطالعۀ کیفی. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی. 12 (46)، 179 – 196.

تامسون، ر. (2003). نظریه‌ها و فنون مشاوره. مترجم: اسمعیلی، م. (1388). چاپ اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

خدیوی، ا و وکیلی مفاخری، ا. (1390). رابطه بین انگیزه پیشرفت، منبع کنترل، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول متوسطه نواحی پنجگانه تبریز. علوم تربیتی. 4 (13)، 45 - 66.

دانایی‌فرد، ح و امامی، س.م. (1386). استراتژی‌های پژوهش کیفی: تاملی بر نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. نشریۀ اندیشۀ مدیریت. 1 (2)، 69 – 97.

دهناد، و. (1400). نظریه‌ی خود-تعیین‌گری و ارتباط آن با نظریه هدف‌گذاری. رویش روان‌شناسی. ۱۰ (۳)، ۱۷۱ - ۱۸۲.

سرمد، ز؛ بازرگان، ع و حجازی. ا. (1396). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ سی‌ام. تهران: نشر آگه.

سیدمجیدی، س؛ صالحی، ک؛ مدنی، ی و شاهمرادی، س. (1402). فراتحلیل مطالعات خود تمایزیافتگی در خانواده‌های ایرانی. مجلۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز. 45 (2)، 101-116.

شهبازی، م. (1393). بررسی و مقایسۀ اثربخشی آموزش راهبردهای مسأله‌گشایی و مهارت‌های ارتباطی بر تمایزیافتگی خود، ابراز وجود، راهبردهای مسأله‌گشایی و مهارت‌های ارتباطی در زوج‌ها. رسالۀ دکتری (نسخۀ الکترونیکی). دانشگاه شهید چمران: اهواز.

شیدا، س؛ راضی‌رودی، د؛ فروغی، ا و مسعودی، ش. (1400). پیش‌بینی خودمتمایزسازی بر اساس مدلهای ارتباطی خانواده و تیپهای شخصیتی زنان متأهل. فصلنامه خانواده و بهداشت. 3 (27)، 79 - 98.

صالحی، ک؛ بازرگان، ع؛ صادقی، ن و شکوهی‌یکتا، م. (1394). بازنمایی ادراکات و تجارب زیستۀ معلمان از آسیب‌های احتمالی ناشی از اجرای برنامۀ ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی. فصل‌نامۀ مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 5 (9)، 59 – 99.

فایرستون، ر.و؛ فایرستون، ل و کتلت، ج. (2013). تمایزیافتگی خود و یک مدل درمانی برای ارتقای آن. مترجم: سیدمجیدی، س. (1402). انتشارات علم و دانش: تهران.

فلیک، ا. (2006). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه: جلیلی، ه. (1397). چاپ دهم. تهران: نشر نی.

کریمیان، ز؛ صالحی، ک و خدایی، ا. (1399). ارائۀ نظریۀ داده‌بنیاد برای تبیین فرآیند شکل‌گیری روحیۀ کارآفرینی در بین دانش‌آموزان مدارس فنی و حرفه‌ای. اندیشه‌های نوین تربیتی. 16 (1)، 7 – 44.

کمپل، و.ه و روهرباف، ر.م. (2006). دستنامۀ فرمول‌بندی زیستی-روانی-اجتماعی. مترجم: شایگان‌فرد. م. (1394). تهران: انتشارات ارجمند.

گلدنبرگ، ا و گلدنبرگ، ه. (2000). خانواده‌درمانی. ترجمه: حسین‌شاهی برواتی، ح.ر؛ نقشبندی، س و ارجمند، ا. (1393). چاپ دهم. تهران: نشر روان.

گلدنبرگ، ه و گلدنبرگ، ا. (2013). مروری بر خانواده‌درمانی. ترجمه: فیروزبخت، م. (1398). چاپ چهارم. تهران: نشر رسا.

محمدپور، ا. (1389). ارزیابی کیفیت در تحقیق کیفی: اصول و راهبردهای اعتباریابی و تعمیمپذیری. فصل‌نامۀ علوم اجتماعی. 17 (48)، 73 – 107.

References
Aldiabat, K.M., & Navenec, C.L. (2018). Data Saturation: The Mysterious Step In Grounded Theory Method. The Qualitative Report. 23 (1), 245 – 261. doi: 10.46743/2160-3715/2018.2994.
Baniasadi, A., & Salehi, K. (2019). Introduction on the Principles and Process of Construction and Validation of the Interview Protocol. Higher Education Letter, 12(46), 177-203. https://journal.sanjesh.org/article_36128.html?lang=en
Bernardi, L; Huinink, J., & Settersten, R.A. (2019). The life course cube: A tool for studying lives. Advances in Life Course Research, (41) 1-56. doi: 10.1016/j.alcr.2018.11.004
Bohlander, J.R. (1995). Differentiation of Self: An Examination of the Concept. Issues in Mental Health Nursing. 16 (2), 165 – 184. doi: 10.3109/ 01612849509006932

Bowen, M. (2004). Family therapy in clinical practice. Northvale, NJ: Jason Aronson.

Breakey, E. (2021). Journeying through transition: A case study in the application of Bowen Family Systems Theory for parish ministry. PhD Thesis (PDF Version). Drew University: Madison, New Jersey.
Calatrava, M., Mariana, V., Martins, M., Schweer-Collins, M., Duch-Ceballos, C., & Rodríguez-Gonzalez, M. (2022). Differentiation of self: A scoping review of Bowen Family Systems Theory’s core construct. Clinical Psychology Review; (91), 102101. doi: 10.1016/j.cpr.2021.102101
Deng, M; Tadesse, E., Khalid, S., Zhang, W., Song, J., & Gao, C. (2023). The influence of insecure attachment on undergraduates’ jealousy: the mediating effect of self-differentiation. Front Psychol. 14:1153866. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1153866
Didericksen, K.W., Edwards, A. E., & Walker, J.A. (2015). Maternal well-being: Health, differentiation, and relationship satisfaction. The Family Journal: 23 (1), 56 – 64. doi: 10.1177/1066480714547186
Gauthier, J.A., & Česnuitytė, V. (2023). Family in Challenging Circumstances: Ways of Coping. Social Inclusion. 11 (1), 210 – 213. doi: 10.17645/si.v11i1.6804
Gur, A., Egozi, Sh., & Yoav, S. (2024). Self-Differentiation Psychological Flexibility, and Difficulties in Practice in Social Workers and Social Work Students. Social Work; 69 (1): 43–51. doi: 10.1093/sw/swad039
Hooper, L.M., & DePuy, V. (2010). Mediating and moderating effects of differentiation of self on depression symptomatology in a rural community sample. The Family Journa; (18), 358–368. doi: 10.1177/1066480710374952
Mert, A. (2024). Effect of Self-Differentiation on Trait Anxiety and Authenticity of University Students. Int J Disabil Sports Health Sci. 7 (4), 796-803. doi: 10.33438/ijdshs.1463144
Narayanan, M., & Sriram, S. (2023). An Exploration of Differentiation of Self in Indian Youth. Human Arenas. Pp 28. doi: 10.1007/s42087-023-00335-9
Ru Wang, Q.A. (2019). The Connotation and the Development Process of Youth Self-Differentiation. Journal of Advances in Psychology. 9(4), 664-670. doi: 10.12677/ap.2019.94082
Salerno, A., Tosto, M., Raciti, I., & Merenda, A. (2024). Self-dierentiation and parenting stress in adolescent mothers: An exploratory study. Front Dev Psychol. 2:1306427. doi: 10.3389/fdpys.2024.1306427
Sandage, S.J., Jankowski, P.J., Bissonette, C.D., & Paine, D.R. (2017). Vulnerable narcissism, forgiveness, humility, and depression: Mediator effects for differentiation of self. Psychoanalytic Psychology: 34(3), 300–310. doi: 10.1037/pap0000042
Sauerheber, J.D., Nims, D., & Carter, D. J. (2013). Counseling Muslim Couples From a Bowen Family Systems Perspective. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families. 201 (5), 1 - 9. doi: 10.1177/ 1066480713514937
Šnele, M.S., Janković, I., & Mitrović, M. (2023). Self-differentiation, Resilience, Dissocioation, and Depression As Predictors Of Different Family Roles.Psychological Applications and Trends; 75-80. doi: 10.36315/2023inpact016

Swanberg-Hjelm, J.CH. (2020). The Moderating Effect of Negative Childhood Experiences on the Development of Differentiation of Self. PhD thesis (PDF Version). Northcentral University: California.

Talmon, A., Salomon, N. Sh., & Ginzburg, K. (2020). Differentiation of the self and the body and adjustment to motherhood – A latent class analysis. Journal of Affective Disorders. Vol 276 (July). 287–296. doi: 10.1016/j.jad.2020.07.093
Torres, C., Vallejo-Huangab, D., & Ocanae, X.R. (2021). Quantitative evaluation of family functions and changes in a postmodern context. Journal of Heliyon; 7 (6), e07435. doi: 10.7910/DVN/SW7Q6V
Van den Broeck, A., Howard, J.L., Van Vaerenbergh, Y., Leroy, H., & Gagne, M. (2021). “Beyond intrinsic and extrinsic motivation: a meta-analysis on self-determination theory’s multidimensional conceptualization of work motivation”. Organizational Psychology Review. 11 (3), 240 - 273.
Walker, L., O & Avant, K.C. (1988). Strategies for theory construction in nursing & medical sincse (2nd ed.). Norwalk, CF Appleton & Lange. 13, 04B.
Yildiz, B. (2023). Self-differentiation and self-concealment: serial mediation by self-compassion and intolerance of uncertainty. Educational and Developmental Psychologist; 40 (2), 1-11. doi: 10.1080/20590776. 2022.2111210
Zerach, G. (2015). Secondary traumatization among ex-POWs’ adult children: The mediating role of differentiation of the self. Psychological Trauma, Theory, Research, Practice, and Policy: 7 (2), 187 – 194. doi: 10.1037/a0037006
فرهنگ مشاوره و روان درمانی
دوره 16، شماره 62
تیر 1404
صفحه 1-36
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار