نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانش آموخته کارشناس ارشد الهیات و علوم قرآنی دانشگاه علامه طباطبائی

4 دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تلاوت قرآن کریم بر میزان خطر پذیری نوجوانانِ مقطع دبیرستان در مقابل رفتارهای پرخطر انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و آزمایش است. جامعه آماری آن شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع دبیرستان (سال اول و دوم) در ناحیه 2 و 1 شهر اردبیل و نمونه پژوهش شامل 30 نفر از این دانش آموزان بود که به‌صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای از میان دانش آموزان در حال تحصیل نمونه‌گیری شد. و به‌صورت تصادفی در دو گروه (هرکدام: 15 نفر) به‌عنوان گروه آزمایش و گروه گواه جایگزین شدند. ابتدا مقیاس خطر پذیری نوجوانان ایرانی (IARS) به‌عنوان پیش آزمون برای هردو گروه اجرا شد وسپس بعد از اتمام دوره 12 جلسه‌ای (هر جلسه 30 دقیقه) برای گروه آزمایش، به‌منظور سنجش میزان خطرپذیری نوجوانان در مقابل رفتارهای پرخطر (متغیر وابسته) مجدداً مقیاس خطر پذیری نوجوانان ایرانی (IARS) به‌عنوان پس‌آزمون در هر دو گروه اجرا شد تا اثر گذاری تلاوت قرآن (متغیر مستقل) درگروه آزمایش موردبررسی قرار گیرد. در این تحقیق داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس و استفاده از نرم‍افزار SPSS نسخه 20 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتائج پژوهش نشان داد، تأثیر تلاوت قرآن به‌عنوان متغیر مستقل بر میزان خطر پذیری نوجوانان، به‌عنوان متغیرِ وابسته معنا دار بوده و میزان خطر پذیری درگروه آزمایشی، نسبت به گروه کنترل به‌طور معنا دار کاهش پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Quran recitation on risk of adolescents against high-risk behaviors

نویسندگان [English]

  • mohammad rezaei 1
  • Noor Ali Farrokhi 2
  • Fardin Darabi 3
  • Javad Mohammadi 4

1 Allameh Tabataba'i University

2 Allameh Tabataba'i University

3 Allameh Tabataba'i University

4 Islamic Azad University Khorramabad

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effect of Holy Quran recitation on the risk level of high school adolescents against high-risk behaviors. This research is a semi-experimental design with pretest-posttest design with control and experimental group. The statistical population included all male high school students (1st and 2nd years) in District 2 and 1 of Ardabil, and the sample consisted of 30 students who were selected through multistage cluster sampling among students who were studying Sampling was done. And randomly assigned into two groups (15 each) as the experimental group and the control group. First, the Iranian Adolescent Risk Risk Scale (IARS) was used as a pretest for both groups. Then, after completing the 12 sessions (30 minutes each session) for the experimental group, in order to assess the risk level of adolescents against high-risk behaviors (dependent variable), the Iranian Adolescent Risk Reduction Scale (IARS) was administered as a post-test in both groups in order to evaluate the effect of auditory recitation of the Quran (independent variable) in the experimental group. In this research, data were analyzed using covariance analysis and SPSS version 20 software. The results of this study showed that the effect of quran recitation as an independent variable on adolescents' risk of being as a dependent variable was significant and the risk level in the experimental group was significantly lower than the control group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Risky Behaviors"
  • "Risk"
  • "Quran Recitation"
  • Adolescence"
  • "Students"
آتش نفس، الهه. قربانی، راهب. طباطبایی، سید موسی. عبدوس، حسین. عباس پور، سمیه و محمودیان، علیرضا (1393). رفتارهای پرخطر شایع و عوامل خانوادگی مؤثر برآن از دیدگاه نوجوانان (پژوهش کیفی). فصلنامه خانواده پژوهی، 10(38)، 233-217.
اسماعیلی، عباس. حسینی، سید محمد. مهدیان، فرشته. رضائیان، محسن و هادوی، مریم (1394). آموزه‌های قرآن در تأمین، حفظ و ارتقاء بعد چهارم (سلامت معنوی): یک مطالعه موردی. فصلنامه علمی – پژوهشی طب و تزکیه، 24(1)، 18-9.
اسمعیلی صدرآبادی، مهدی. جدادی، مریم. رفیع خواه، محسن و نقی زاده، زهرا (1395). بررسی اثربخشی تدبر درآیات قرآن کریم برافزایش سلامت روان. دوفصلنامه تخصصی پژوهشهای میان رشته‌ای قرآن کریم، 7(1)، 64-51.
القرآن الکریم، ترجمه: مکارم شیرازی (1371). قم: انتشارات دارالقرآن الکریم.
انصاری جابری، علی. نگاهبان بنابی، طیبه. صیادی اناری. احمدرضا و آقامحمد حسنی، پروین (1384). تأثیر آوای قرآن کریم برافسردگی بیماران بستری در بخش اعصاب و روان بیمارستان مرادی رفسنجان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 10(2)، 48-42.
باریکانی، آمنه (1387). رفتارهای پرخطر در نوجوانان مدارس راهنمایی و دبیرستانهای شهر تهران. مجله روان پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(2)، 198-192.
پژهان، اکبر. روانسالار، حسن. عباسی، مصطفی. محمدی، خدیجه. مهدوی نسب، جواد. رخشانی، محمدحسن. حدادنیا، جواد و گل محمدی، رحیم (1393). تأثیر شنیدن آوای قرآن کریم بر میزان فاکتورهای سیستم ایمنی در انسان. مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 21(1)، 60-53.
تقی لو، صادق (1388). تأثیر آموزش رو خوانی قرآن بر کاهش استرس در بین جوانان و نوجوانان. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 18(71)، 81-72.
خادمیان، حسین (1391). تأثیر قرائت قرآن بر تنیدگی‌های روانی و راهبردهای مقابله‌ای دربین دانشجویان. دو فصلنامه علمی پژوهشی، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 3(10)، 84-63.
رشید، خسرو (1394). رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 15(57)، 56-32.
زاد شیر، فرزانه. استکی، مهناز و امامی پور، سوزان (1388). مقایسه قضاوت اخلاقی و رشد احتماعی دانش آموزان دبستان‌های غیر انتفاعی تحت تعلیم آموزش قرآن به شیوه حفظ با معانی با غیر انتفاعی عادی. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 3(2)،47-25.
زاده محمدی، علی. احمدآبادی، زهره و حیدری، محمود (1390). تدوین و بررسی ویژگی‌های روان سنجی مقیاس خطر پذیری نوجوانان ایرانی. مجله روان‌شناسی بالینی ایران، 17(3)، 225-218.
زاکرمن، فیل (1384). درآمدی برجامعه‌شناسی دین. مترجم: خشایار دیهیمی (1394)، تهران: انتشارات حکمت
سایبان فرد، زهرا (1381). بررسی رابطه جهت گیری مذهبی (درونی- برونی) با شیوه‌های مقابله با استرس در دانشجویان دانشگاههای تهران. پایان‌نامه، تهران: دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
شاملو، سعید (1392). آسیب‌شناسی روانی. چاپ سیزدهم، انتشارات رشد.
 شریف الرضی، محمد بن حسن (406-359 ق)، نهج البلاغه. مترجم: محمد دشتی (1379)، قم: انتشارات مشهور.
شفرز، برنهارد (1934). مبانی جامعه‌شناسی جوانان. مترجم: کرامت الله راسخ (1393). تهران: نشر نی
فرنام، علی و حمیدی، محمد (1395). اثربخشی آموزش مثبت نگری در افزایش امید با تأکید بر قرآن و آموزه‌های اسلامی. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 6(22)، 46-24.
فرنام، علی و حمیدی، محمد (1394). اثربخشی آموزش مثبت نگری در افزایش کیفیت زندگی با تأکید بر قرآن و آموزه‌های اسلامی، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 6(22)، 85-61.
فقیهی، علی نقی (1386). آموزش‌های روان شناختی مبتنی بر قرآن و حدیث و بررسی تاثیرات روانی و تربیتی آن در روابط همسران، نشریه‌ی تربیت اسلامی، 2(4)،130- 89.
قره داغی، علی. محمودی، جعفری و اصل فتاحی، بهرام (1391). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس جهت گیری مذهبی و سبک مقابله‌ای در دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان مرند. فصلنامه زن و مطالعات خانواده، 4(5)، 166-149.
قمی، علی بن ابراهیم (307 ق). کتاب تفسیر قمی. مترجم: جابر رضوانی (1392)، قم: انتشارات بنی الزهرا «س».
کلینی، محمدبن یعقوب (328 ق). اصول کافی. مترجم: مهدی آیت اللهی (1387)، تهران: نشر جهان آرا
گال، مردیت، بورگ، والتر. گال، جویس (1942). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. مترجم: احمدرضا نصر، حمید رضا عریضی، محمود ابوالقاسمی، خسرو باقری، محمد حسین علامت ساز، محمد جعفر پاک سرشت، علی دلاور، علیرضا کیامنش، غلامرضا خوی نژاد (1391). جلد دوم، تهران: انتشارات سمت، مرکز چاپ و اتشارات دانشگاه شهید بهشتی
گوتک، جرالدال (1997). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه محمد جعفر پاک سرشت (1390). تهران، انتشارات سمت.
محمدی ری شهری، محمد (1384)، میزان الحکمه. مترجم: حمید رضا شیخی (1393)، تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
مطهری، مرتضی (1352). دسته کتاب‌های علوم قرآنی، کتاب آشنایی با قرآن. انتشارات صدرا (چاپ شده:1396). ج 2، صفحات 183-172.
محمدعلی نژاد عمران، روح الله و کمالوند، پیمان (1395). مفهوم شناسی تطبیقی عزت‌نفس در قرآن و روان‌شناسی انسان گرا، 7(27)، 1-32.
میر باقر آجرپز، ندا و رنجبر، نرگس (1389). تأثیر آوای قرآن کریم بر میزان اضطراب مادران قبل از عمل سزارین (کارآزمایی بالینی تصادفی شده) مجله علوم پزشکی قم،4(1)، 19-15.
میری، نادر. اسدی، مسعود و رضائی نژاد، سالار (1391). نقش مذهب گرایی و سبک‌های تربیتی ادارک شده در رفتارهای پرخطر دانشجویان دختر و پسر. فصلنامه پژوهش‌های روان اجتماعی،3(9)، 14-1.
 نوری، حسین بن محمد تقی (1320 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: انتشارات آل البیت
Aughinbaugh, A., & Gittleman, M. (2003). Maternal employment and adolescent risky behavior. U.S. Department of Labour, Working paper 366
Carr Gregg, M. R., & Grover, S. R. (2003). Risk taking behaviour of young women in Australia, screening for health risk behaviors. Medical Journal of Australia, (178: (601-604.
Feldman, S. S., & Elliott, G. R. (1990). At the threshold: The developing adolescent. Cambridge: Harvard University Press.
Furstenberg, F. F. (2000). The sociology of adolescence and youth in the 1990s: A critical commentary. Journal of Marriage and the Family, (62: (896-910.
Harris, K. N., Duncan, G. J., & Boisjoly, J. (2002). Evaluation the role of nothing to lose, attitudes on risky behavior in adolescence. Social Forces, 80, 1005 -1039.
. Moss, E. L., & Dobson, K. The place of spirituality in psychological end of life care. Scientific Journal of Mental Health. 2006; 34(1): 102-110.
Smith, C. (2003).Theorizing religious effects among American adolescents. Journal for the scientific study of religion.
Russell, V, & Robert, B. ABC of adolescence. BMJ 2005; 330(7488): 411- 4.