فرهنگ مشاوره و روان درمانی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تدوین الگوی تکوین هویت دینی در دختران بر اساس سبک‌های تربیتی والدین: مطالعه کیفی داده‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره دانشکده رفاه

2 استادیار گروه مشاوره دانشگاه الزهرا

3 استادیار گروه مشاوره دانشگاه گیلان

چکیده

زمینه و هدف: یکی از مؤثرترین عوامل در هویت دینی فرزندان، خانواده است. لذا برای تربیت نسلی جوان با هویتی دینی، لزوم توجه به خانواده و سبک تربیتی آن اهمیت پیدا می‌کند؛ ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر، تدوین الگوی تکوین هویت دینی در دختران بر اساس سبک‌های تربیتی والدین بود. روش: پژوهش حاضر، کیفی و از نوع نظریه داده‌بنیاد است. جمعیت موردمطالعه، والدین دارای حداقل یک فرزند دختر دانشجو با هویت دینی بود که بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند و رعایت سایر معیارهای ورود، برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و عمیق، گردآوری شد و اشباع نظری در مصاحبه هجدم محقق شد. داده‌های حاصل از مصاحبه، با بهره‌گیری از روش تحلیل مقایسه مداوم استراوس و کوربین در سه مرحله (کدگذاری باز، محوری و انتخابی)، تجزیه‌و‌تحلیل شدند. یافته‌ها: در تحلیل یافته‌ها 201 کد باز، 17کد محوری و 5 کد انتخابی «والدگری مسئولانه دینی؛ تدارک بافت تربیت دینی؛ موانع / تسهیلگرها؛ تربیت تعاملی توحیدمحور و تحقق حیات طیبه» حاصل شد. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش ضمن ارتقای بینش نسبت به بسترهای شکل‌گیری هویت دینی در نوجوانان، به خانواده‌های دغدغه‌مندِ تربیت دینی، رهنمودهای کاربردیِ مبتنی بر سبک‌های والدگری ارائه می‌دهد. این الگو با تبیین نقش محوریِ سبک تربیتی مسئولانه دینی، چارچوبی عملیاتی برای تربیت نسل جوان فراهم می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Developing a Model for the Formation of Religious Identity in Girls Based on Parenting Styles: A Qualitative Grounded Theory Study

نویسندگان [English]

  • zahra Eslami Khouzani 1
  • zahra sadat pour seyyed aghaei 2
  • Mojtaba Haghani Zemeydani 3

1 Refah

2 Alzahra university

3 Gilan University

چکیده [English]

Background and Objective: One of the most influential factors in the religious identity of children is the family. Therefore, to nurture a young generation with a religious identity, it is crucial to pay attention to the family and its parenting style. The aim of this study was to develop a model for the formation of religious identity in girls based on parental parenting styles. Method: This study is qualitative and employs a systematic grounded theory approach. The study population consisted of parents with at least one daughter who is a university student with a religious identity. Participants were selected using purposive sampling and other inclusion criteria. Data were collected through semi-structured, in-depth interviews, reaching theoretical saturation by the eighteenth interview. The data obtained from the interviews were analyzed using Strauss and Corbin's constant comparative method in three stages (open coding, axial coding, and selective coding). Findings: The analysis yielded 201 open codes, 17 axial codes, and 5 selective codes: Religious Responsible Parenting; Preparation of Religious Educational Context; Barriers/Facilitators; Tawhid-Based Interactive Upbringing; Realization of Ṭayyibah Life (Pure Life).
Conclusion: This research enhances theoretical understanding of religious identity formation contexts in adolescents while providing faith-oriented families with practical guidelines rooted in parenting styles. The model establishes an operational framework for youth education by elucidating the pivotal role of religiously responsible parenting styles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • Parenting
  • Religiosity
  • Adolescent Girls
مراجع
توتونچی، بهاره. رضائیان، حمید (1398). پیش‌بینی هویت دینی فرزندان بر اساس الگوهای تعاملی خانواده، دینداری والدین و تفکر انتقادی نوجوان، نشریه مطالعات زن و خانواده، 7(3)، 109-128
حاجی‌هاشم، فاطمه؛ پاک‌سرشت، الهه؛ اسمعیلی، آزاده؛ محمدکاظمی، زهرا (1403). نقش‌های مؤثر والدینی در گرایش نوجوانان دختر به حجاب اسلامی. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 19 (68)، 11-37.
حقانی زمیدانی، مجتبی؛ حق‌پرست، سیده لیلا؛ اسمعیلی، معصومه؛ عظیمی، علی (1403). شکل‌گیری هویت و الگوبرداری از افراد شاخص در نوجوانان دختر: یک مطالعه پدیدارشناختی. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 19 (66)، 225-267.
حکمت پور، مریم و صالحی امیری، سیدرضا (1391). بررسی تأثیر نقش خانواده در حفظ هویت ملی و دینی جوانان (مطالعه موردی منطقه 1 و 5 شهر تهران). مدیریت فرهنگی، 6(18)، 49-59.
خامنه‌اى، على (1388). سایه‌سار ولایت (منشور مطالبات مقام معظم رهبرى از دانشگاه و دانشگاهیان)، ج 6، ص 25 (با اندکی ویرایش)، قم، دفتر نشر معارف، چاپ اول.
خلیلی ارجقی، بتول (1395) بررسی نقش وراثتی و تربیت فرزندان در قرآن و فقه شیعه و تأثیر آن در تربیت دینی خانواده در شهرستان مشکین‌شهر، پایان نامه منتشر شده کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشکین‌شهر، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی.
خمینی، روح الله (1379). صحیفه امام، ج 17، ص 237، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول.
خوش‌چهره، مریم (1400). رابطه سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده با پایبندی به تعالیم دینی: نقش میانجی سبک‌های هویت در نوجوانان دختر. پایان‌نامه منتشرشده کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره.
دلبند، مهدی؛ نیکونهاد، ایوب (1404). شناسایی و تحلیل پیشران‌های تأثیرگذار بر آینده هویت دینی در جامعه ایرانی. آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، 6 (1)، 103-127.
دلشاد تهرانی، مصطفی؛ واعظی، رضا؛ خان محمدی، هادی (1393). الگوی مشارکت شهروندی در مدیریت دولتی مبتنی بر تعالیم نه البالغه. مدیریت سازمان‌های دولتی. 3(2)7.
سلطان محمدی، عطیه؛ پورسید آقایی، زهرا سادات (1402). آسیب‌شناسی پدیدارشناسانه هویت جنسیتی دختران نوجوان در فضای مجازی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 14(54)، 61-84.
سلگی، محمد (1389). سنجش ابعاد و مؤلفه‌های هویت فردی و اجتماعی و تأثیر آن‌ها بر انسجام هویت ملی دانشجویان دانشگاه‌های تهران، به‌منظور ارائه یک مدل روابط ساختاری. رساله دکتری. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی.
صمدی، معصومه (1401). بررسی علل آسیب‌پذیری نظام آموزشی در پرورش هویت دینی دانش آموزان. فصلنامه مطالعات ملی، 23(91), 33-54.
 صیاد شیرازی، مریم؛ نوری، ناعمه (1402). پیش‌بینی پایبندی دینی بر اساس سبک‌های هویت دانشجویان دختر: نقش میانجی ابعاد کارکرد خانواده. دستاوردهای روانشناسی بالینی، 9 (2)، 29-40.
فیروزی، فرحناز؛ امامی، سعیده (1398). بررسی تأثیر رسانه بر شکل‌گیری هویت ملی در سنین کودکی و نوجوانی. سومین همایش ملی روانشناسی تعلیم و تربیت و سبک زندگی، دانشگاه پیام نور استان قزوین.
قاسمی، حمیده و هاشمی، اسماعیل (1398). عنوان فارسی: الگوی ساختاری روابط بین ادراک از دینداری والدین و دینداری فرزندان با توجه به نقش میانجیگر سبک دلبستگی، ویژگی‌های شخصیتی و سبک فرزندپروری مطالعات اسلامی زنان و خانواده، 6(11)، 7-24.
ماهروزاده، طیبه (1392). جهانی‌شدن و هویت‌یابی دینی نوجوانان. تربیت اسلامی، 8(16)، 139-162.
موسوی، سیده فاطمه؛ روشنی، شهره (1403). مطالعۀ نگرش‌های والدگری متمرکز، اهداف و کمال‌گرایی والدینی در پدران و مادران خانواده‌های ایرانی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 15 (57)، 29-57.
نیک منش، زهرا (1390). عوامل مؤثر بر دینداری نوجوانان: تربیتی، روان‌شناختی و اجتماعی. فصلنامه تعلیم و تربیت،108(66-47)
وبر، ماکس (1398). مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. تهران: نشر مرکز
 
References
Adams, G. R. & Jones, R. M. Female adolescents' identity development: Age comparisons and perceived child-rearing experiences. Developmental Psychology, 1983, 19, 249-256.
Azaditalab, A. Khodabakhshi Koolaee, A. Falsafinejad, M. R. & Kashani Vahid, L. (2025). A Grounded Theory Exploration of Environmental, Societal, and Contextual Factors Affecting Adolescent Identity Development in Dysfunctional Families: A School Counselor's Perspective. International Journal of Body, Mind & Culture (2345-5802), 12(2).‏
Baker, B. (2025). More Alike Than Different: A Qualitative Analysis of Parental Moral Instruction Across Ethnicity and Gender. Available at SSRN 5320160.
Becht, A. Nelemans, S. Van Dijk, M. P. A. Branje, S. J. T. van Lier, P. A. C. Denissen, J. & Meeus, W. H. J. (2017). Clear self, better relationships: Adolescents' self-concept clarity and relationship quality with parents and peers across five-years. Child Development, 88, 18231833.
Branje, S. de Moor, E.L. Spitzer, J. and Becht, A.I. (2021), Dynamics of Identity Development in Adolescence: A Decade in Review. J Res Adolesc, 31: 908-927
Branje, Susan. (2022) Adolescent identity development in context,Current Opinion in Psychology,Volume 45,1-6
Chaudhury, S. R. & Miller, L. (2008). Religious identity formation among Bangladeshi American Muslim adolescents. Journal of Adolescent Research, 23(4), 383-410. ‏
Cohen-Malayev, Maya; Schachter, Elli P. Rich Yisrael. (2014). Teachers and the religious socialization of adolescents: Facilitation of meaningful religious identity formation processes. Journal of Adolescence, 37: 205–214.
Dollahite, Davi.c; Thatcher, Jennifer. (2008). Talking About Religion How Highly Religious Youth and Parents Discuss Their Faith. Journal of Adolescent Research, 23,611-641.
Fisherman, S. (2011). Socialization agents influencing the religious identity of religious Israeli adolescents. Religious Education, 106(3), 272-298. ‏
Francis, L J and Gibson, H M. (1993b). Television, pop culture and the drift from Christianity during adolescence. British Journal of Religious Education, 15: 31 – 37.
Francis, L. J. & Brown, L. B. (1991). The influence of home, church and school on prayer among sixteen-year-old adolescents in England. Review of religious research, 112-122. ‏
Francis, Leslie. (2009) Parental Influence and Adolescent Religiosity: A Study of Church Attendance and Attitude Towar Christianity Among Adolescents 11 to 12 and 15 to 16 Years Old. The International Journal for the Psychology of Religion 4(3): 241-253
Gunnoe, M. L. & Moore, K. A. (2002). Predictors of religiosity among youth aged 17–22: A longitudinal study of the National Survey of Children. Journal for the scientific study of religion, 41(4), 613-622. ‏
Guo,Siying(2018).A model of religious involvement,family processes,self- Control and juvenile delinquency in two parent family.Jurnal of Adolescence 63:175-190.
Gutierrez, I. A. Goodwin, L. J. Kirkinis, K. & Mattis, J. S. (2014). Religious socialization in African American families: The relative influence of parents, grandparents, and siblings. Journal of Family Psychology, 28(6), 779.‏
King, P. E. & Roeser, R. W. (2009). Religion and spirituality in adolescent development. Handbook of adolescent psychology, 1. ‏
Mahoney, A. & Tarakeshwar, N. (2005). Religion’s role in marriage and parenting in daily life and during family crises. Handbook of the psychology of religion and spirituality, 177-195. ‏
Martin, T. F. White, J. M. & Perlman, D. (2003). Religious socialization: A test of the channeling hypothesis of parental influence on adolescent faith maturity. Journal of Adolescent Research, 18(2), 169-187. ‏
Mason, A.craig, Hilda, Pantin and Seth,J.Schwartz (2009). “Longitudinal Relationships Between Family Functioning and Identity Development in Hispanic Adolescents Continuity and Change”. April. pp.177-211.
Mena Matos,Paula.Barbosa,Sonia.Milheiro de Almedia,Helena.Emilia Costa,Maria (1999) Parental attachment and identity in Portuguese late adolescents, Journal of Adolescence,Volume 22,Issue 6,Pages 805-818,
Munir, A. Malik, J. A. & Wakefield, J. (2020). Mediating role of religious orientation and moral character for the relationship between parent and peer attachment and delinquency. Cogent Psychology, 7(1).
Myers, T. W. (1996). Religion and morality in the philosophy of David Hume. ‏
Myers, Terry Walker (1996). "Religion and morality in the philosophy of David Hume." Electronic Theses and Dissertations. 3314
Okagaki Lynn. Hammond KA. Seamon L. (1999) Socialization of Religious Beliefs, J Applied Development psychology 20 (2) 273 – 294.
Pantin, H. Schwartz, S.J. Sullivan, S. Coatsworth, J.D. & Szapocznik, J. (2003). Preventing substance abuse in Hispanic immigrant adolescents: An ecodevelopmental, parent-centered approach. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 25, 469-500.
Pearce, L.D. and Thornton, A. (2007), Religious Identity and Family Ideologies in the Transition to Adulthood. Journal of Marriage and Family, 69: 1227-1243
Rafidi, N. M. M. Saibon, J. & Seliban, A. S. A. (2024). parenting style and self-identity among secondary school students. Journal of Islamic, 9(66), 1-8.‏
Reis, O. & Youniss, J. (2004). Patterns in identity change and development in relationships with mothers and friends. Journal of Adolescent Research, 19(1), 31-44. ‏
Sawyer, S. M. Azzopardi, P. S. Wickremarathne, D. & Patton, G. C. (2018). The age of adolescence. The lancet child & adolescent health, 2(3), 223-228. ‏
Schachter, E. P. (2018). Intergenerational, unconscious, and embodied: Three underdeveloped aspects of Erikson’s theory of identity. Identity, 18(4), 315–324
Smart, N. (1995). The Values of Religious Studies. Journal of Beliefs and Values, 16(2), 7-10.
Sugimura, K. Crocetti, E. Hatano, K. Kaniušonytė, G. Hihara, S. & Žukauskienė, R. (2018). A cross-cultural perspective on the relationships between emotional separation, parental trust, and identity in adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 47, 749–759.
Van Cappellen, P. Fredrickson, B. L. Saroglou, V. & Corneille, O. (2017). Religiosity and the motivation for social affiliation. Personality and individual differences, 113, 24-31. ‏
Watkins, C. & Butler, J. (2025). Christian Faith and Christian Learning: A Theological Action Research Account. Taylor & Francis.‏
Weinstein SE, Goldberg SJ. Spiritual Influences on Jewish Modern Orthodox Adolescents. Religions. 2024; 15(4):509. https://doi.org/10.3390/rel15040509.‌
 
‌ ‌استناد به این مقاله: اسلامی خوزانی، زهرا.، پورسیدآقایی، زهراسادات.، حقانی زمیدانی، مجتبی. (1404). تدوین الگوی تکوین هویت دینی در دختران بر اساس سبک‌های تربیتی والدین: مطالعه کیفی داده‌بنیاد، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 16(63)، 47-84. DOI: 10.22054/qccpc.2025.81440.3350
 Counseling Culture and Psychotherapy is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
فرهنگ مشاوره و روان درمانی
دوره 16، شماره 63 - شماره پیاپی 63
مهر 1404
صفحه 47-84
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار