نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتر مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشیار گروه روان شناسی دانشگاه کاشان

3 دانشیار گروه مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان هیجان مدار و آموزش شفقت به خود در تاب آوری و آسیب پذیری روانی- بدنی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال یادگیری خواندن و نوشتن صورت گرفت. طرح پژوهشی نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه مادران کودکان دارای اختلال یادگیری مراجعه کننده به کلینیک پیوند آموزش و پرورش شهرستان ملارد در سال‌تحصیلی 1400-1399 تشکیل می‌دادند. تعداد 45 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب، به روش تصادفی در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه گمارده شدند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (2003) و آزمون SCL- 25 دراگوتیس و همکاران(1963) بود. نتایج آزمون بونفرونی نشان داد تفاوت بین درمان هیجان مدار با آموزش شفقت به خود در متغیرهای تاب آوری و آسیب پذیری روانی- بدنی مادران معنی دار است؛ به این معنی که درمان هیجان مدار بیشتر از آموزش شفقت به خود بر تاب آوری و آسیب پذیری روانی-بدنی موثر است. با توجه به نتایج به دست آمده می تون از هر دو رویکرد به ویژه درمان هیجان مدار جهت بهبود تاب آوری و آسیب پذیری روانی- بدنی مادران دارای کودک مبتلا به اختلال یادگیری و به تبع آن افزایش کیفیت زندگی آنان استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the effectiveness of emotion-oriented therapy and self-compassion training on resilience and reducing mental-physical vulnerability of mothers with children with learning disabilities(reading and writing)

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Amjadiyan 1
  • asghar jafari 2
  • mohammad ghamari 3

1 Counseling Department, Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Kashan University

3 Abhar Branch, Islamic Azad University

چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of comparing the effectiveness of emotion-oriented therapy and self-compassion training in resilience and psycho-physical vulnerability of mothers with children with reading and writing learning disorders. It was a semi-experimental research design of pre-test-post-test type with control and follow-up groups. The statistical population of the research was made up of all the mothers of children with learning disabilities who referred to the Clinic of Education in Mallard city in the academic year of 2020-2021. 45 people were randomly assigned to two experimental groups and one control group using available sampling method. The research tools were Connor and Davidson's resilience questionnaire (2003) and Dragotis et al.'s (1963) SCL-25 test. The results of the Bonferroni test showed that the difference between emotion-oriented therapy and self-compassion training is significant in the variables of resilience and psychological-physical vulnerability of mothers; This means that emotion-oriented therapy is more effective than teaching self-compassion on resilience and psycho-physical vulnerability. According to the obtained results, both approaches, especially emotion-oriented therapy, can be used to improve resilience and psychological-physical vulnerability of mothers with children with learning disabilities, and consequently increase their quality of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotion-oriented therapy
  • Self-compassion training
  • Resilience
  • Psycho-physical vulnerability
  • Learning disability
آزاد، حسین (1398 ). آسیب‌شناسی روانی. تهران: انتشارات بعثت.
اسمری برده زرد، یوسف؛ خانجانی، سجاد؛ موسوی اصل، اسماعیل؛ دولتشاهی، بهروز (1400). اثربخشی درمان هیجان مدار بر اضطراب، افسردگی و دشواری در تنظیم هیجان در اختلال پرخوری. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 27(1)، 15-2.
برومند راد، سیده مریم (1399). اثربخشی درمان هیجان مدار بر ارتقای سلامت روان و تاب‌آوری زنان آسیب‌دیده از خیانت همسر. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 14(56)، 122-111.
پورافکاری، نصرت االله (1396 ). فرهنگ جامع روان‌شناسی- روان‌پزشکی انگلیسی- فارسی (جلد دوم)، تهران: موسسه فرهنگ معاصر.
ترابی زنوز، سحر؛ محمود علیلو، مجید؛ پاک، راضیه (1399). بررسی رابطه آسیب‌پذیری روانی-بدنی با اضطراب موقعیتی- خصیصه‌ای در شرایط پاندمی ویروس کرونا. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 10(1)، 46-33.
تنهای رشوانلو، فرهاد؛ سعادتی شامیر، ابوطالب (1394). اعتبار و روایی سازه فهرست 25 سؤالی نشانه‌های روان‌شناختی (SCL-25). مجله اصول بهداشت روانی، 18(1)، 56-48.
ثناگوی محرر، غلامرضا؛ شیرازی، محمود؛ محمدی، رؤیا؛ مقصودلو، فاطمه (1397). اثربخشی درمان هیجان مدار بر کاهش علائم اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به اسکلروز (ام. اس. چندگانه). مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 61، 200-190.
حاجی بابایی راوندی، عطیه؛ تجلی، پریسا؛ قنبری پناه، افسانه؛ شهریاری احمدی، منصوره (1401). اثربخشی برنامه فرزند پروری مثبت بر سلامت عمومی و سازگاری زناشویی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 13(51)، 230-207.
حسینی قمی، طاهره؛ جهان‌بخش، زهرا (1400). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس و سلامت روان مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 12(46)، 228-205.
خاموشی قلعه‌نویی، صنم؛ منصوری، احمد (1399). اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر خود شفقت ورزی و خود انتقادی افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد افیونی. فصلنامه علمی اعتیاد پژوهی، 14(57)، 254-237.
رجبی، اکرم؛ قمری، محمد؛ حسینیان، سیمین (1401). نقش میانجی تاب‌آوری در رابطه بین تنظیم شناختی هیجان با اضطراب کرونا در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی شمیرانات. دو فصلنامه علمی پژوهش‌های انتظامی- اجتماعی زنان و خانواده، 10(1)، 18-1.
رحیمیان بوگر، اسحق؛ اصغر نژاد فرید، علی‌اصغر (1387). رابطه سرسختی روان‌شناختی و خود تاب‌آوری با سلامت روان در جوانان و بزرگ‌سالان بازمانده زلزله شهرستان بم. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(1)، 70-62.
رئیسی، سید جمال (1396). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار و رویکرد تصمیم‌گیری مجدد بر بهبود عملکرد ازدواج، ارتقاء ابعاد مهارت‌های ارتباطی و افزایش تاب‌آوری در زنان متأهل. پایان‌نامه دکتری مشاوره خانواده، دانشگاه هرمزگان.
رنجبرکهن، زهره (1395). مبانی نظری و اصول درمانی شفقت محور. تهران: انتشارات نهر.
رییسی، سید جمال؛ محمدی، کوروش؛ زارعی، اقبال و نجارپوریان، سمانه (1397). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار و رویکرد تصمیم‌گیری مجدد برافزایش ابعاد تاب‌آوری زنان متأهل. پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 6(12)، 55-39.
سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام؛ صحراگرد، نرگس (1386). تاب‌آوری، سلامت روانی و رضایتمندی از زندگی. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 13(3)، 295-290.
ضیغمی، مریم؛ پور بهاءالدینی زرندی، نرجس (1390). بررسی رابطۀ پیشرفت تحصیلی با سلامت عمومی و سبک‌های مقابله‌ای در دانشجویان پرستاری و مامایی و بهداشت دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان. مجله گام‌های توسعه آموزش پزشکی، 8(1)، 48-41.
عابدی نقندر، منا؛ مرغزاری، مجتبی؛ طالقانی، علیرضا (1401). تأثیر درمان هیجان مدار بر انعطاف‌پذیری کنشی و اضطراب مرگ بیماران عروق کرونر قلب. فصلنامه ایده‌های نوین روان‌شناسی، 12(16)، 15-1.
علیزاده سعادت‌آباد، محدثه (1394). تأثیر درمان هیجان مدار بر تاب‌آوری و روابط بین همسران معتادین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
فرخجسته، وحیده السادات؛ عبدالهی، راشن (1398). بررسی رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده و سبک دلبستگی با ترس از حرم در جامعه زنان معتاد بزهکار شهر تهران. دو فصلنامه پژوهش‌های انتظامی- اجتماعی زنان و خانواده، 8(1)، 90-74.
کاوه، منیژه؛ علیزاده، حمید؛ دلاور، علی و برجعلی، احمد (1390 ). تدوین برنامه افزایش تاب‌آوری در برابر استرس و تأثیر آموزش آن بر مؤلفه‌های کیفیت زندگی والدین دارای کودک کم‌توان ذهنی. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، 11(2)، 140-119.
گیلی، شهناز؛ صادقی فیروزآبادی، وحید؛ حقایق، سید عباس؛ قویدل، علیرضا؛ رضایی جمالویی، حسن (1399). مقایسه اثربخشی درمان هیجان مدار و درمان تحریک الکترونیک مستقیم فراجمجمه‌ای بر اضطراب و افسردگی بیماری عروق کرونر. روان‌شناسی سلامت، 9(36)، 62-45.
محققی، مهدی؛ پورمحمد رضای تجریشی، معصومه؛ شهشهائی پور، سهیلا؛ موللی، گیتا؛ واحدی، محسن (1400). اثربخشی آموزش جرئت ورزی بر نشانه‌های اضطراب کودکان دچار اختلال یادگیری خاص در سنین مدرسه. مجله توان‌بخشی، 22(4)، 429-415.
محمدی، میترا (1384). بررسی عوامل کلیدی در تاب‌آوری سوءمصرف کنندگان مواد مخدر در معرض خطر. پایان‌نامه کارشناسی دکتری، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
محمدی، ابوالفضل؛ آقاجانی، میترا؛ زهتاب ور، غلامحسین (1390). ارتباط اعتیاد، تاب‌آوری و مؤلفه‌های هیجانی. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 17(2)، 142-136.
موسوی، سید ولی‌الله؛ کوشا، مریم؛ خسرو جاوید، مهناز؛ عبدالکریمی، ماندانا (1391). تأثیر آموزش شیوه‌های صحیح مدیریت رفتار بر میزان افسردگی و اضطراب مادران کودکان مبتلابه اختلال بیش فعالی- کمبود توجه. مجله روان‌شناسی بالینی و شخصیت، 19(6)، 57-45.
میکائیلی، نیلوفر (1391). مقایسه تاب‌آوری، رضایت زناشویی و سلامت روان در والدین با کودکان ناتوانی یادگیری و عادی، مجله ناتوانی‌های یادگیری، 2(1)، 121-127.
نوری، حمیدرضا (1395). شفقت و ذهن آگاهی. تهران. انتشارات کیان افراز.
نجاریان، بهمن؛ داوودی، ایران (1380). ساخت و اعتبار یابی SCL-25. مجله روان‌شناسی، 5(2)، 149-136.
نجفی، مریم؛ سلیمانی، علی‌اکبر؛ احمدی، خدابخش؛ جاویدی، نصیرالدین؛ حسینی کامکار، الناز و پیر جاوید، فاطمه (1393). بررسی اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار بر افزایش سازگاری زناشویی و ارتقای سلامت جسمی و روان‌شناختی زوجین. مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، 17(133)، 21-8.
نوری، حمیدرضا و شهابی، بهاره (1396). اثربخشی آموزش شفقت با خود بر افزایش تاب‌آوری مادران دارای فرزند مبتلا به اتیسم. مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 18(3)، 126-118.
یزدانبخش، کامران؛ بهرامی، زهرا (1390). بررسی راهکارهای حل مسئله در دانش آموزان دارای اختلال یادگیری، اولین همایش ملی یافته‌های علوم شناختی در تعلیم و تربیت. دانشگاه فردوسی مشهد.
Agaibi, C.E. & Wilson, J.P. (2005). Trauma, PTSD, and resilience: review of the literature. Trauma,Violence,& Abuse; 6(3), 195-216.
Alao, M.J., Ayivi, B., & Lacombe, D. (2012). Management of children with intellectual and developmental disability in an African setting. In: Tan U. Latest findings in intellectual and developmental disabilities research, Croatia: In Tech, 45-76.
Alarcón, R., Cerezo, M. V., Hevilla, S., & Blanca, M. J. (2020). Psychometric properties of the Connor-Davidson Resilience Scale in women with breast cancer. International Journal of Clinical and Health Psychology, 20(1), 81-89.
Ashburn, S. M., Flowers, D. L., Napoliello, E. M., & Eden, G. F. (2020). Cerebellar function in children with and without dyslexia during single word processing. Human Brain Mapping, 41(1), 120-138.
Baucom, D. Shoham, V. Muesser, K. Daiuto, A. & Stickle, T. (2010). Empirically Supported Couple and family interventions for marital distress and adult mental health problems. Journal of Consulting and Clinical psychology; 66,53-88.
Bonifacci, P. Storti, M. Tobia, V. & Suardi, A. (2015). Specific Learning Disorders a Look inside Children’s and Parents’ Psychological Well-Being and Relationships. Journal of learning disabilities; 49(5), 532-545.
Burenkova, O V. Naumova, O Y. Grigorenko, E L. (2021). Stress in the onset and aggravation of learning disabilities. Developmental Review, 61, 125-129.
Chilling E, Baucon D, Burnet CK, Ragland D. (2013). Altering the course of marriage. The effect of PREP communication skills acquisition on couples risk of becoming martially distressed. Journal of fam psycology. 17: 41-53.
Connor, KM. Davidson, JR. (2003). Development of a new resilience scale: the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety;18(2):76-82.
Dessaulles, A. (2015). Emotion focused therapy in the treatment of clinical depression in the context of marital distress. published doctoral dissertation, University of Ottawa, Canada.
Eisenhower, AS. Baker, BL. & Blacher, J. (2005). Preschool children with intellectual disability syndrome specificity, behavior problems, and maternal well-being. Journal intellectual Disable; 49(9), 657-671.
Elliott, R., & Macdonald, J. (2021). Relational dialogue in emotion‐focused therapy. Journal of Clinical Psychology, 77(2), 414-428.
Garmezy, N. (2019). Stressors of childhood. In N. Garmezy & M. Rutter (Eds.), Stress, coping, and development in children (pp. 43-84). New York: McGraw-Hill.
Greenbeg, L. S., & Geller, S. M. (2019). Therapeutic presence: A mindful approach to effective therapy. Washington: American psychological Association.
Greenberg, l. & Watson, J. (2020). Emotion focused therapy for depression, Washington: American psychological Association.
Hwang, Y. I., Arnold, S., Trollor, J., & Uljarević, M. (2020). Factor structure and psychometric properties of the brief Connor–Davidson Resilience Scale for adults on the autism spectrum. Autism, 2(1), 1-10.
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychology; 56, 227-238.
Neff, K. D., & Faso, D. J. (2014). Self-Compassion and Well-Being in Parents of Children with Autism. Mindfulness, 1-10.
Neff, K. D. & Pommier, E. (2013). The relationship between selfcompassion and other-focused concern among college undergraduates, community adults, and practicing meditators. Self and Identity, 12(2), 160–176.
Nicolson, R. I., & Fawcett, A. J. (2019). Development of dyslexia: The delayed neural commitment framework. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 13(112), 1-16.
Pascual-Leone, J. & Johnson, J. (2018). Affect, self- motivation and cognitive development: A dialectical constructivist view. In Y.D.Dai & R. J Sternberg (Eds.),motivation, emotion, and cognition: Integrative perspectives on intellectual functioning and development (PP. 197- 236). Mahwah, NJ: Eelbaum.
Shahar, B., Bar-Kalifa, E., & Alon, E. (2017). Emotion-focused therapy for social anxiety disorder: Results from a multiple-baseline study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 85(3), 238.
Tali, H. (2002). Parents of Children With Disabilities: Resilience, Coping, and Future Expectations1, Journal of Developmental and Physical Disabilities; 14(2),64-73.
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the child. American. Journal of Orthopsychiatry; 71, 290-297.
Wang, J.   Zhang,  X. Simons, S R. Sun, J. Cao, F. (2020). Exploring the Bi-directional Relationship between Sleep and Resilience in Adolescence. Sleep MedicineIn press, journal pre-proofAvailable online; 29, 1129-1137.
Westmacott, R., & Edmondstone, C. (2020). Working with transgender and gender diverse clients in emotion-focused therapy: targeting minority stress. Person-Centered & Experiential Psychotherapies, 1-19.
Wolf, W. (2011). Embarrassment in diagnostic process Mental retarded; 3, 29-31.
Yidirim, A., Hacihasanog, A., Ilar, R., Karakurt, P. (2013). Effects of a nursing intervention programs on the depression and perception of family functioning of mothers with intellectually disabled children. Journal of Clinical Nursing, 22, 251-261.