نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه روان شناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

تحقیق حاضر با هدف مطالعه رفتار جامعه پسند در دوره سالمندی و بررسی نقش ارتباط با خدا و ویژگی‌های دموگرافیک سالمندان اجرا شد. گستره‌ی وسیعی از رفتارها را می توان به عنوان رفتار جامعه پسند توصیف کرد. رفتار جامعه پسند هر رفتاری است که از نظر اجتماعی سازنده و یا به نوعی برای شخص یا گروه دیگر سودمند باشد. رفتار جامعه پسند در اسلام مصادیق مختلفی دارد از این بابت نقش ارتباط با خدا بر رفتار جامعه پسند قابل تصور است. تحقیق حاضر، تحقیقی توصیفی و از نوع همبستگی است که در سال 1396 اجرا شد. جامعة آماری تحقیق حاضر سالمندان(افراد 60 ساله و بیشتر) ساکن در شهر تهران بودند. از جامعه آماری 338 نفر به عنوان نمونه تحقیق به روش نمونه گیری چند مرحله ای ، انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل: 1- پرسشنامه مجموعه شخصیت جامع پسند پنر( PSB) و 2-پرسشنامه ارتباط با خدا بود. پس از تحلیل اطلاعات با استفاده از آزمون آنووا و آزمون رگرسیون نتایج نشان داد: کسانیکه ارتباط ضعیفی با خدا داشتند به طور معناداری نسبت به کسانیکه ارتباط بالا یا حتی ارتباط متوسطی با خدا داشتند رفتار جامعه پسند پایین‌تری داشتند. همچنین وقتی در قالب یک مدل رگرسیون تاثیر متغیرهای مختلف بر رفتار جامعه پسند مطالعه شد، مشاهده شد که متغیرهای ارتباط با خدا و تحصیلات تاثیر معناداری بر رفتار جامعه پسند داشتند. این نیز بدان معنی است که کسانیکه با خداوند ارتباط قوی‌تری داشته و از سطح تحصیلات بالاتری برخوردار بوده‌اند رفتار جامعه پسندتری داشته اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prosocial Behavior Prediction in the Elderly Based on the Relationship with God and Demographic Characteristics

نویسنده [English]

  • abdollah moatamedi

Associate Professor-Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

The aim of the research was studying the prosocial behavior in old age to investigate the role of relationship with God and demographic characteristics of the elderly adult. Prosocial behavior is any behavior that is socially constructive or helpful in some way to another person or group. Prosocial behavior in Islam is different instances, so maintaining a relationship with God on prosocial behavior imaginable.
The present study is a descriptive and correlational research which was implemented in 1396. The population of the study were elderly (those 60 and older) living in Tehran. Of the population 338 persons as the sample, in the way of multistage sampling were selected. The research tools include: 1. Pener Inventory of prosocial personality (PSB) and 2- God relationship Questionnaire. After analyzing the data using ANOVA test and Regression test, the results showed that those who had a weak relationship with God than those with high relevance or even moderate relationship with God, had a lower prosocial behavior. Also, when in the form of a regression model the effect of different variables on the prosocial behavior was studied, it was observed that variables such as gender, age and occupation had no significant effect on prosocial behavior while relationship with God and education had a significant effect on prosocial behavior. This also means that those who have a stronger relationship with God and have higher levels of education have a more prosaical behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • prosocial behavior
  • relationship with God
  • aging
  • demographic characteristics
آذربایجانی، مسعود؛ شجاعی، محمد صادق (1393). روان‌شناسی در نهج البلاغه. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آقا یوسفی، علیرضا؛ مصطفایی، علی؛ زارع، حسین؛ ایمانی فر، حمیدرضا (1394). رابطه­ی رفتار جامعه پسند گرایش‌های مطلوب اجتماعی در زنان با پنج عامل شخصیتی کاستا و مک کرا. فصلنامه­ی علمی پژوهشی زن و جامعه. سال ششم، شماره دوم.
بیرهوف، هانس ورنر (1948). چاپ دوم. رفتارهای اجتماعی مطلوب (تحلیل انواع رفتارهای اجتماعی مطلوب از دیدگاه روانشناسی اجتماعی). مترجم. رضوان صدفی نژاد (1383). تهران: گل آذین.
رایس، فیلیپ (2001). رشد انسان، روانشناسی رشد از تولد تا مرگ. مترجم مهشید فروغان (1387). تهران: ارجمند.
صفاری نیا، مجید؛ تدریس تبریزی، معصومه؛ محتشمی، طیبه؛ حسن زاده، پرستو (1393). تأثیر مؤلفه‌های شخصیت جامعه پسند و خودشیفتگی بر بهزیستی اجتماعی در ساکنان شهر تهران. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال پانزدهم، شماره 3، صص 44-35.
طباطبائی، سید محمد حسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن، اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، 1390، ج 8.
فرهنگ توصیفی انجمن روانشناسی آمریکا (2013). جلد اول. مترجم، حسن احدی و همکاران (1391). تهران: انتشارات ارس.
عیسی مراد، ابوالقاسم؛ رضایی، محمد و مهرعلیان، ابراهیم (1394). بررسی رابطه دینداری و مؤلفه‌های آن با مهارت‌های اجتماعی ماتسون. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. سال ششم شماره 21. صص. 153-133.
کاویانی، محمد؛ پناهی، علی احمد (1393). مفاهیم روان‌شناختی در قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مرکز آمار ایران (1396). گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395.
مظاهری، محمد علی؛ پسندیده، عباس؛ صادقی، منصوره سادات. (1390). مثلث ایمان، الگوی ابعادی رابطه انسان با خدا. قم: انتشارات دارالحدیث.
معتمدی، عبدالله (1396). روانشناسی سالمندی. تهران: انتشارات سمت.
معتمدی، عبدالله (1386). سالمندی موفق. شهرکرد: دانشگاه شهرکرد.
منصوری، بهمن (1397). پیش­بینی اضطراب مرگ سالمندان بر اساس کیفیت ارتباط آنها با خدا. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. سال نهم شماره 36. صص. 162-145.
 

Beadle, J.N; Sheehan, A.H; Dahlben, B; Gutchess, A.H (2016). Aging, Empathy, and Prosociality. The Journals of Gerontology: Series B , Volume 71 Issue 4.

Baumsteiger, R. & Siegel, J. T. (2018). Measuring Prosociality: The Development of a Prosocial Behavioral Intentions Scale. Journal of Personality Assessment. DOI:10.1080/00223891.2017.1411918

Chiang K.J,  Chu H,  Chang H.J,  Chung M.H,  Chen C.H,  Chiou H.Y,  Chou K.R.(2009). The effects of reminiscence therapy on psychological well-being, depression, and loneliness among the institutionalized aged. International Journal of Geriatric Psychiatry; 25(4):380-8.

Efklides، A. and Moraitou، D. (2013). A Positive Psychology Perspective on Quality of Life. New York: Springer Science+Business Media Dordrecht

Fetchenhauer, D., Flache, A., Buunk, A.P., Lindenberg, S.M(2006). Solidarity and Prosocial Behavior. An Integration of Sociological and Psychological Perspectives. United States of America: Springer.

Numan، M. (2015). Nuerobiology of social behavior toward an understanding of the Prosocial and antisocial Brain. London: Academic Press is an imprint of Elsevier.

Santrock، John W. (2013). Life Span Development(14th edition). New York: McGraw-Hill

Sturmer, S. & Snyder, M. (2010). The psychology of prosocial behavior. UK: Blackwell.

World Health Organization (WHO)(2011). Global Health and Aging. National Institute on Aging. National Institutes of Health U.S. Department of Health and Human Services. NIH Publication.