نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی(ره)

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان

چکیده

در بینش قرآن، هدف از آفرینش انسان دست‌یابی به کمال دانسته شده و آن در گرو کسب عزّت نفس است. از مفهوم عزّت نفس به معنای ارزیابی و ارزشیابی مداوم شخص نسبت به ارزشمندیِ خویش و کارایی مفید برای خود و جامعه یاد شده است. روان‌شناسان در تبیین مفهوم عزّت نفس، با توجه به ارزشمندی وجود انسان هرآنچه موجب ارزش و پیشرفت و موفقیت او باشد را به عنوان ابزار و عامل ارتقاء عزت نفس بیان کرده‌اند و در این راستا بیشتر به نقش عوامل محیطی و مادی اشاره نموده‌اند اما از منظر قرآن عزّت واقعی در ارتباط با خداوند معنا پیدا می‌کند « والعِزَّهُ للهِ جَمیعاً» و انسان، با ایمان و عمل صالح در سایه تقوای الهی به این مهم دست می‌یابد. با چنین نگرشی تأیید الهی میزان کرامت و عزت واقعی انسان است و شرایط تأثیرگذار محیطی و مادی تنها ابزار و وسایل مقدماتی برای نیل به این اوصاف است. پژوهش حاضر برآن است تا ضمن واکاوی و تبیین مفهوم عزت نفس از منظر قرآن و روانشناسی، به روش توصیفی و تحلیلی مؤلفه‌ها، ابعاد و جلوه‌های عزت نفس را مبتنی بر آموزه‌های وحیانی ارئه دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The concept of adaptive self-esteem in the Quran and humanistic psychology

نویسندگان [English]

  • roohallah mohammad ali nejad omran 1
  • peyman kamalvand 2

2 Quran and Hadith Sciences PhD student at University of Kashan

چکیده [English]

In view of the Qur'an, the purpose of man's creation pursuit of perfection known and it depends on the company's self-esteem. The concept of self-esteem means the person continuous evaluation of the effectiveness of his invaluable and useful to themselves and society is mentioned. real self in relation to God makes sense "to God, all overseeing Valz·h" and man, with faith and good deeds will be lost in the shadow of the fear of God in this matter.In view of the Qur'an, the purpose of man's creation pursuit of perfection known and it depends on the company's self-esteem. The concept of self-esteem means the person continuous evaluation of the effectiveness of his invaluable and useful to themselves and society is mentioned. real self in relation to God makes sense "to God, all overseeing Valz·h" and man, with faith and good deeds will be lost in the shadow of the fear of God in this matter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • psychology
  • Self-esteem
  • components
  • effects
قرآن کریم
نهج البلاغه
آمدی، عبدالواحد،1366، غررالحکم و دررالحکم، جمال الدین خوانساری، دفتر تبلیغات، قم
ابن فارس بن زکریا الرازی، حسین،1422، معجم المقاییس اللغه، داراحیاء تراث العربی، بیروت
ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین،1414، دارالصادر، بیروت
امامی فاتحی زاده، طاهره، 1379، بررسی و مقایسه روش‌های علمی افزایش عزت نفس در دانش آموزان، دانشگاه اصفهان
امین، محسن،1345، اعیان الشیعه، کمال موسوی، اسلامیه، تهران
براندن، ناتانیل،1371، روان شناسی حرمت نفس، جمال هاشمی، سهامی انتشار، تهران
--------- ، 1375، قدرت عزت نفس، جمال هاشمی، سهامی انتشار، تهران
پوپ، آلیس ودیگران،1374، افزایش احترام به خود در کودکان، رشد، تهران
جرارد، سیدنی،1387، شخصیت سالم از دیدگاه روانشناسی انسان‌گرا، فرهاد منصف، جهاد دانشگاهی، اصفهان
جعفری، محمد تقی،1361، انسان در افق قرآن، بنیاد بعثت، تهران
جوادی آملی، عبدالله،1366، کرامت در قرآن، مرکز فرهنگی رجاء، قم
------------- ،1372، انسان در اسلام، مرکز فرهنگی رجاء، قم
------------- ، 1385، تفسیر تسنیم، اسراء، قم
حق پناه، رضا،1381، عزت از منظر قرآن و سنت، مجله الهیات و حقوق، شماره 4و5
دارابی، جعفر،1384، نظریه‌های روانشناسی شخصیت، آییژ، تهران
رازی، ابوالفتوح حسین بن علی، 1408، روض الجنان و روح الجنان، آستان قدس رضوی، مشهد
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412، مفردات فی غریب القرآن، الدارالعلم، بیروت
شاملو، سعید،1380، بهداشت روانی، رشد، تهران
شجاعی، محمد صادق،1387، راهی به سوی حرمت خود و سلامت روان، مؤسسه امام خمینی، قم
شریف کاشانی، ملاحبیب الله،1384، خواص و مفاهیم اسماء الحسنی، محمد دریایی، صائب، تهران
شریف لاهیجی، محمدبن علی ،1373، تفسیر لاهیجی، نشرداد، تهران
شولتز، دوان، 1375، نظریه‌های شخصیت، یحیی سید محمدی، دانشگاه آزاد، تهران
شیهان، ایلین، 1378، عزت نفس، مهدی گنجی، نشر ویرایش، تهران
صادق پور، طیبه،1386، کرامت انسان در قرآن، مجله بینات، سال14 شماره 53
صدوق، ابن بابویه محمد بن علی، 1362، خصال، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، کتابچی، تهران
طباطبایی، محمدحسین، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، انتشارات ناصرخسرو، تهران
طریحی، فخرالدین، 1375، مجمع البحرین، المکتب المرتضویه، تهران
فراهیدی، خلیل بن احمد،1410، العین، مؤسسه النشرالهجره، قم
فروم، اریک،1360، انسان برای خویشتن، اکبرتبریزی، بهجت، تهران
فقیهی، زهرا، 1387، مفهوم شخصیت در قرآن، دانشگاه اصفهان، اصفهان
فلسفی، محمدتقی، 1368، الحدیث، دفترنشر فرهنگ اسلامی، تهران
کاویانی، محمد، 1388، طرح نظریه سبک زندگی اسلامی، بی‌جا
کلینی، 1362، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران
کلمز، هریس، 1375، روش‌های تقویت عزّت نفس در نوجوانان، پروین علیپور، آستان قدس رضوی، مشهد
کیانی، حسین، 1395، ویلیام جیمز، روان شناس فیلسوف، دانژه، تهران
گلاسر،ویلیام،1382، نظریه انتخاب روانشناسی نوین آزادی شخصی، رسا، تهران
گیل لنیدن، فیلد،1380، اعتماد به نفس برتر، اسماعیل حسین هاشمی، انتشارات غزل، اصفهان
گنجی، حمزه،1376، بهداشت روانی، ارسباران، تهران
مازلو، آبراهام،1367، انگیزش و شخصیت، احمد رضوانی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد
ماسن، هنری پاول و همکاران، رشد شخصیت در کودک، مهشید یاسایی، انتشارات مرکزنشر دانشگاهی، تهران
متقی، علی بن حسام الدین، 1401، کنزالعمال فی سنن الأقوال و الأفعال، الرساله، تهران
مجلسی محمد باقر، بی‌تا، بحارالأنوار، الإسلامیه، تهران
محمدی ری شهری، محمد، 1377، میزان الحکمه، حمیدرضا شیخی، دارالحدیث، قم
مصباح یزدی، محمدتقی، 1376، معارف قرآن، مؤسسه امام خمینی، قم
مصطفوی، حسن،1360، التحقیق فی کلمات القرآن، نشرکتاب، تهران
نجاتی، محمدعثمان،1381ش، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه عباس عرب، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد
وین تین، 1392، روان شناسی عمومی، یحی سید محمدی، روان، تهران
هرگنهان، بی آر، 1394، تاریخ روانشناسی، یحیی سید محمدی، ارسباران، تهران
یاری، علی، 1389، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی، بی‌جا
Harter s. 1981. A new self-reportscale ofintrinsic; Developmental psychology; V. 17-300-312
Rosenberg; M. 1965; society and adolescent self-image; prinston Nj; 124-145
Coopersmith; S. 1967; Antecedents of Self-Esteem; UCDavis; 45-72
Maslow, A. H. 1972. Afhilosophy of psychology, New York: M C GRAW-HILL
Maslow, A. H. 1970, Motivation and personalit, New York: Harper and row
Rogers, F. M, 1970, its you I like, pitts hargh