نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری، گروه مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران

2 استادیار گروه مشاوره، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار ، عضو هیئت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران

10.22054/qccpc.2024.75422.3181

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی نیازهای مشاوره ای والدین دانش آموزان دوره اول متوسطه به منظور تدوین بسته آموزشی و راهنمای اجرایی انجام گرفت. این پژوهش از نوع بنیادی و از نظر روش، کیفی است. نمونه پژوهشی در مرحله اول شامل: مبانی نظری و مقالات پژوهشی مرتبط، و مرحله دوم شامل: والدین در دسترس به تعداد30 نفر تا حد اشباع است. ابزار گردآوری داده ها: دسته اول شامل: تمامی لغات و مضامین مرتبط برگرفته از پیشینه پژوهشی و دسته دوم شامل: متون و مضامین حاصل از مصاحبه نیمه ساختار است. روش تجزیه و تحلیل: از نوع استقرایی «تحلیل نظام مند داده بنیاد»، که داده های حاصل از مطالعه متون فوق در قالب کدهای باز، مقوله ای و نظری به روش تحلیل محتوا کدگذاری شده اند. نیازها و مضامین استخراج شده در اختیار 5 ارزیاب خبره قرار گرفت که پس از ارائه برخی پیشنهادات، مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها نشان داد: که مهم ترین نیازهای مشاوره ای والدین در چهار مؤلفه کلی به ترتیب شامل: نیازهای روانی – اجتماعی/ روانی – عاطفی/ شناختی – تحصیلی/ اخلاقی – معنوی قرار دارند و سه نمونه از مهم ترین نیازهای جزئی آنان به ترتیب شامل: افزایش مهارت خودآگاهی فرزندان، تنظیم و مدیریت هیجان، و ارتباط صحیح والد-فرزندی می باشند، که در قالب بسته آموزشی و راهنمای اجرایی تدوین شد. نتیجه گیری: این بسته به عنوان پیشنهادات اجرایی و آموزشی می تواند خدمات مشاوره برای والدین و همچنین پیشرفت دانش آموزان را فراهم نماید، تا به نیازهای شان بصورت مناسب پاسخ دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying the counseling needs of parents of first year high school students in order to develop an educational package and executive guide.

نویسندگان [English]

  • hojjatallah vatandoust 1
  • Hojjat Elah Vatan Dost 2
  • Mohamadjafar Javadi 3
  • Afsaneh Ghanbari Panah 2

1 Ph.D. student, Counseling Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Science, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The current research was conducted with the aim of identifying the counseling needs of parents of first year high school students in order to develop an educational package and executive guide. This research is fundamental and qualitative in terms of method.the research sample in the first stage includes: theoretical foundations and related research articles, and the second stage includes: 30 available parents until saturation. Data collection tools: The first category includes: all related words and themes taken from the research background and the second category includes: texts and themes from semi-structured interviews. Analysis method: from the inductive type of "systematic analysis of foundation data", the data obtained from the study of the above texts are coded in the form of open, categorical and theoretical codes using the content analysis method. The extracted needs and themes were provided to 5 expert and three examples of the most important minor needs of theirs include: increasing children's self-awareness skills, emotion regulation and management, and correct parent-child communication, which was compiled in the form of an educational package and executive guide. evaluators, which were approved after presenting some suggestions. The findings showed. The most important counseling needs of parents are in four general components ,respectively: psychological-social/psychological-emotional/cognitive-educational/moral-spiritual needs. Conclusion: This package as executive and educational suggestions can provide counseling services for parents as well as the progress of students, to respond to their needs appropriately.

کلیدواژه‌ها [English]

  • need assessment
  • consulting services
  • educational package
  • executive proposals
  • parents
قرآن کریم (1393). ترجمه سیدحسین انصاریان، تهران: دارالقرآن کریم.
امام علی بن ابی الطالب (ع)(1392). نهج‌البلاغه، ترجمه محمددشتی. تهران: پیام عدالت.
امام زین العابدین، علی بن حسین (ع)(1381). الصحیفه السجادیه، ترجمه سیدصدرالدین بلاغی، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
ابن بابویه، محمدبن علی (1396). الامالی، ترجمه یعقوب جعفری، ج 1، قم: احقاف.
ابن بابویه، محمدبن علی (1398). الخصال، ترجمه هادی خلیلی، ج 1، قم: تهذیب.
ابن شعبه حرّانی، حسن بن علی (1363). تحف العقول، ترجمه محمدباقرکمره ای، قم: جامعه مدرسین.
ابول اولا، خدیجه (1394). شاخصه های  هویت  اسلامی  و نقش خانواده  در پدیداری  آن ازمنظر  آیات و روایات، پژوهش‌های اجتماعی-اسلامی، سال 21، شماره 3.
احمدی، حسین؛ نجفی، ابراهیم (1391). اهمیت، نقش و کارکرد خانواده از دیدگاه اسلام و بررسی جایگاه آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، خانواده و پژوهش، شماره 14.
ادیبی، حمید (1394). روان شناسی خانواده، تهران: ساوالان.
آذربایجانی، مسعود (1382). روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.
آقازاده، احمد؛ آرمند، محمد (1398). تاریخ آموزش و پرورش ایران با تأکید بر تحولات تربیتی دورۀ معاصر، تهران: سمت.
باهنر، ناصر (1383). آموزش مفاهیم دینی همگام با روان شناسی رشد، تهران: بین الملل.
برهانی نژاد، محدثه (1398). بررسی فلسفی تفاوت‌های زن و مرد و نقش آن در تعلیم و تربیت فرزند با تأکید بر دیدگاه اسلام، رساله دکتری، دانشگاه شهیدباهنرکرمان.
بستان، حسین (1399). خانواده در اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.
بهشتی، احمد (1392). خانواده در قرآن. قم: بوستان کتاب.
پیروزفر، سهیلا؛ حسینی محمدآباد، سیدعلی اصغر (1395). نقش خانواده در تکوین هویت فردی فرزندان با تأکید بر آموزه‌های دینی، پژوهش های اجتماعی اسلامی، دوره 22، شماره 111.
پیشوایی، مهدی (1397). سیرۀ پیشوایان: نگرشی بر زندگانی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امامان معصوم (ع)، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
تبریزی، منصوره (1393). تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی، علوم اجتماعی، شماره 64.
تمیمی آمدی، عبدالواحد (1393). غررالحکم و دررالحکم، ترجمه محمدرحمتی شهرضا، قم: صبح پیروزی.
تهرانی، مجتبی (1391). اخلاق الهی. ج 10. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جعفری تبریزی، محمدتقی (1399). فلسفه و هدف زندگی. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جوادی آملی، عبدالله (1385). سیره پیامبران علیهم السلام در قرآن، ج 7، قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387). هدایت در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1397). فطرت در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1400). حق و تکلیف در اسلام، قم: مرکز نشر اسراء.
چراغی کوتیان، اسماعیل (1388). رویکرد اسلام به چهار کارکرد مهم خانواده، معرفت، شماره 139.
حاجی بابائیان امیری، محسن (1398). روش‌های تربیت اخلاقی کاربردی در اسلام، تهران: سروش.
حافظ نیا، محمدرضا (1389). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
حائری شیرازی، محی الدین (1399). تربیت دینی کودک، قم: نهادنمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، دفترنشرمعارف.
حرعاملی، محمدبن حسن (1394). جهاد با نفس (از وسائل الشیعه)، ترجمه غلامحسین انصاری، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.
حسینی زاده، سیدعلی (1397). سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، تربیت فرزند، قم: پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.
حسینی، حسین (1395). قصه‌های قرآن برگرفته از تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین (1387). الله شناسی، مشهد: علامه طباطبایی.
خسروپناه، عبدالحسین (1395). انسان شناسی اسلامی، قم: نهادنمایندگی مقام معظم رهبری دردانشگاه ها، دفترنشرمعارف.
خندان، علی اصغر (1396). منطق کاربردی، تهران: سمت.
خنیفر، حسین، مسلمی، ناهید (1398). اصول و مبانی روش های پژوهش کیفی، ج 1، تهران: نگاه دانش.
خوانین زاده، محمدحسین، شریفی، عنایت الله؛ فاضل نیا، محمد (1394).جایگاه  و کارکرد مبانی  انسان شناسی  در سبک زندگی خانواده از منظر قرآن و روایات،سراج منیر،شماره21.
دانش، اسماعیل (1389). اصول و روش های تربیتی سوره لقمان، راه تربیت، سال پنجم، شماره 13.
دلاور، علی (1391). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: ویرایش.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1395). مفردات الفاظ قرآن، ترجمه حسین خداپرست، تهران: کتاب عقیق.
ربیعی گورانسراب، ملیحه (1392). پرورش تفکر درکودکان بر مبنای آموزه‌های اسلام، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س).
رضایی، علی اکبر (1389). روانشناسی کودک، یزد: کوثرهدایت.
ساروخانی، باقر (1370). جامعه شناسی خانواده، تهران: سروش.
سلیمی، علی؛ محسنی تبریزی، علیرضا (1391). تحلیل محتوای کیفی قیاسی و بهره گیری از آموزه‌های اسلامی در علوم اجتماعی، روش شناسی علوم انسانی، شماره 72.
سنگاری، سمیه (1393). بررسی چالش های  والدین  در تربیت دینی  فرزندان  با تأکید بر منابع اسلام، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
شرفی، محمدرضا (1380). دنیای نوجوان، تهران: موسسه فرهنگی منادی تربیت.
شریعتی، سیدصدرالدین (1395). خانواده پایدار از دیدگاه قرآن و سنت، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
شعاری نژاد، علی اکبر (1370). روانشناسی عمومی، تهران: توس.
شعاری نژاد، علی اکبر (1384). روانشناسی یادگیری، تهران: توس.
صادقی آرانی، زهرا؛ قندانی آرانی، علی اکبر (1394). خانواده و سبک زندگی اسلامی (خانواده قرآنی)، اردبیل، کنگره بین المللی روانشناسی وعلوم تربیتی با رویکرداسلامی.
عیسی زاده، عیسی (1394). خانواده قرآنی، قم: بوستان کتاب.
غباری بناب، باقر (1388). توکل به  خداوند متعال به  عنوان  راهبرد  حل مشکلات زندگی، مرکزاطلاعات علمی، دوره 1، شماره 1.
فتحعلی، محمود؛ مصباح، مجتبی؛ یوسفیان، حسن، (1390). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه.
فرهنگی، علی اکبر (1385). ارتباطات انسانی، تهران: امیرکبیر.
قائمی تهرانی، کبری (1387). پرورش رغبت و انگیزه در تفکر کودکان، نشریه کودک، شماره 36.
قلی زاده، رضا (1395). بررسی راهبردهای تربیتی خانواده در قرآن و صحیفه سجادیه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم.
کاوه، منیژه؛ کرامتی، هادی؛ مرادی، علیرضا (1384). بررسی و مقایسه کارکرد خانواده و سیمای روانشناختی فرزندان شاهد، نوآوری‌های آموزشی، دوره 4، شماره 1.
کلینی رازی، محمدبن یعقوب (1392). ترجمه و شرح اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمره ای، ج 3 و 6، تهران: اسلامیه.
گرونلند، نرمان ادوارد (1382). هدف‌های رفتاری برای تدریس و ارزشیابی، ترجمه امان الله صفوی، تهران: رشد.
گنجی، حمزه؛ بابازاده، مسعود (1393). روانشناسی رشد، ج 1. تهران: ساوالان.
مایرز، دیوید (1392). روان شناسی اجتماعی. ترجمه حمیدشمسی پور، مهدی رضاسرافراز، شقایق زهرایی و فاطمه قاسم بروجردی. تهران: ارجمند.
محمدی ری شهری، محمد (1375). میزان الحکمه، قم: دارالحدیث.
مرعشی، سیدعلی (1400). درس نامه روان شناسی اسلامی، اهواز: موسسه فرهنگی هنری آداب، انتشارات معتبر.
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). به سوی خودسازی، قم: مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمینى (ره).
مطهری، مرتضی (1385). تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1395). مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج 25، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1396). انسان کامل، تهران: صدرا.
مظاهری، حسین (1391). اخلاق در خانواده، تهران: معارف.
معین، محمد (1387). فرهنگ فارسی، تهران: فرهنگ نما.
مکارم شیرازی، ناصر (1385). تفسیر نمونه، ج 3، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
مکتبی فرد، لیلا (1388). انواع تفکر و ارتباط آنها با تأکید بر تفکر انتقادی، فرهنگ، شماره 69.
مهدوی کنی، محمدرضا (1380). اسوة حسنه از دیدگاه قرآن کریم، مجله پیام صادق، شماره 39.
میلتن برگر، ریموندجی (1392). اصول و روش‌های تغییر و اصلاح رفتار، ترجمه شهنازمحمدی وکبری جمشیدی، تهران: ارسباران.
ناصری، علیرضا (1388). بحران معنویت در عصر حاضر، ریشه‌ها و راهکارها، قم: جامعه المصطفی العالمیه.
نراقی، احمد (1392). معراج السعاده، قم: انتشارات علویون.
نورمفیدی، سیدکاظم (1399). تراز خانواده اسلامی اهمیت تشکیل، عوامل تحکیم، قم: بوستان کتاب.
یوسف پور، لیلا (1397). تربیت قرآنی خانواده در عصر حاضر و چالش‌های پیش رو در بین جوانان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم.