نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1
دانشجوی دکتری مشاوره، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
2
دانشیار گروه روان شناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
3
استادیار گروه روان شناسی،واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، تدوین الگوی عملی «مشاوره پیش از ازدواج»، با بهره گیری تطبیقی از آموزه های اسلامی، نظریات روان شناسی و نیز ملاحظات بومی- فرهنگی است. روش پژوهش کیفی و با استفاده از دو روش «تحلیل مضمون» و «داده بنیاد» از نوع تجربه زیسته افراد خبره است. ابتدا با استفاده از روش تحلیل مضمون، متون دینی (آیات قرآن کریم و روایات معصومین ع) در باب ازدواج، ملاک های انتخاب همسر، حقوق و وظایف زوجین و اخلاق ارتباطی زوجین، و نیز نظریات مشهور روان شناسی مربوط به ازدواج بررسی شد و در ادامه با استفاده از روش داده بنیاد از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته از گروهی از متخصصان داخلی، تجربه زیسته این افراد در مشاوره پیش از ازدواج (تا اشباع داده ها) مورد بررسی قرار گرفت و با نگاه تطبیقی، همه داده ها کد گزاری شد. پس از تطبیق مفاهیم و استخراج مقوله ها، مفهوم «آگاهی بخشی و افزایش پذیرش مسئولیت انتخاب» به عنوان مولفه اصلی مشاوره پیش از ازدواج، و ارزیابی مشاوره ای چهار بُعد «سلامت»، «تشابه»، «تناسب» و «مهارت» به عنوان مقولات فرعی برای مشاوره پیش از ازدواج، انتخاب شد. در نهایت بر این اساس یافته های پژوهش در بُعد نظری، الگوی عملی مشاوره پیش از ازدواج «آگاه» تدوین گردید.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Developing a model of "conscious" premarital counseling, with a comparative view of religious teachings, psychological theories and indigenous-cultural requirements
نویسندگان [English]
-
mohammad seyyedhassantehrani
1
-
keivan kakabraee
2
-
hasan amiri
3
1
Islamic Azad University, kermanshah branch, Iran
2
Associate Professor, Department of Psychology, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran. Address: Azad University of Kermanshah; phone: 09122257860; email:kakabraee@gmail.com
3
Department of Psychology, Islamic Azad University, Kermanshah Branch
چکیده [English]
The purpose of this study is to develop a scientific-operational model of "premarital counseling" using Islamic teachings about marriage, marriage theories and family psychology and indigenous-cultural considerations. The research design is applied in terms of purpose and "contextual theory", "thematic analysis" and "experts' lived experience" in terms of implementation method. In this research, first, religious texts (verses of the Holy Quran and the narrations of the Infallibles) on the importance of marriage, criteria for choosing a spouse, the rights and duties of couples, and the communication ethics of couples have been studied. Then, psychological theories related to marriage and counseling methods used by internal experts are examined. After applying the concepts and extracting the categories of successful marriage, the concept of "awareness and acceptance" is the main component in choosing a spouse and the four dimensions are "health", "similarity", "proportionality" and "skill". Necessary subsets for choosing a spouse Based on this, the executive model of premarital counseling was developed.
کلیدواژه‌ها [English]
-
Marriage
-
premarital counseling
-
PMC
اختیاری امیری، راضیه؛ فرحبخش، کیومرث؛ کلانتر هرمزی، آتوسا؛ سلیمی بجستانی، حسین (1397). تدوین و ارائه الگوی مطلوب مشاوره پیش از ازدواج مبتنی بر فرهنگ اسلامی-ایرانی. نشریه پایش، سال هفدهم، شماره چهارم، مرداد ـ شهریور 1397، 442-431. اسمعیل طلایی، فاطمه؛ شریعتمدار، آسیه؛ برجعلی، احمد؛ فرحبخش، کیومرث و خونین زاده، محمد حسین (1398). خواستگاری مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر اساس تحلیل کیفی قرآن کریم. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 10(40)، 1-28. اشتراوس، انسلم؛ کربین، جولیت (1398). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای. ترجمه ابراهیم افشار (1391)، تهران: نشر نی. اصلانی، خالد (1383). نقش مهارتهای ارتباطی بر کارایی خانوادگی دانشجویان متأهل. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 14، 124-103. اعزازی، شهلا (1376) . جامعه شناسی خانواد،ه تهران، روشنگران و مطالعات زنان. بصیری، هدی (1389). خانواده و زناشویی به مثابۀ فراگرد مبادله. http//:anthropology.ir/node/7540 تاجیک صفا، سعیده؛ بنی‌اسدی، حسن؛ خضری مقدم، نوشیروان (1395). بررسی رابطه ویژگی هایی زنانگی و مردانگی با سازگاری و رضایت زناشویی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید باهنر. کرمان. ایران. جبرائیلی، هاشم؛ زاده محمدی، علی؛ حیدری، محمود (1392). تفاوت ملاک های انتخاب همسر بین دو جنس. خانواده پژوهی، 9(34)، 155-171. جهاندوست دالنجان، سوسن؛ علاءالدینی، زهره؛ براتی، هاجر (1399). نقش هوش موفق و همدلی عاطفی در رضایت زناشویی با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌گر سن. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 11(41)، 156-139. حسین خانی نایینی، هادی؛ جان بزرگی، مسعود و مهرام، بهروز (۱۳۹۳). بررسی نظریه های همسرگزینی و نقد آنها با تکیه بر منابع اسلامی و روان شناسی، فصلنامه روان شناسی و دین، ۷(1)، ۳۱-۴۶. خدادادی سنگده، جواد؛ کلائی، اعظم؛ گوهری پور، مرتضی (1399). تدوین الگوی مفهومی رضایت از ازدواج در بستر خانواده سالم: مبتنی بر بافت فرهنگی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 11 (41)، 27-60.doi:10.22054/qccpc.2020.41451.212 دی آنجلیس، باربارا (۱۹۹6). آیا تو آن گمشده ام هستی؟. ترجمه هادی ابراهیمی (۱۳۸۴). تهران: انتشارات نسل نواندیش. رستمی، مهدی؛ نوابی نژاد، شکوه؛ فرزاد، ولی اله (1399). اثربخشی آموزش مهارتهای پیش از ازدواج مدل تحکیم ازدواج پیش از شروع (SYMBIS)بر الگوها و آسیبهای زوج نامزد. خانواده درمانی کاربردی، 1 (1)، 35-53. رضوی، سید حسین؛ جزایری، رضوان السادات؛ احمدی، سید احمد؛ اعتمادی، عذرا (1398). مقایسه تأثیر برنامه آماده سازی پیش از ازدواج بر اساس مدل اولسون و بسته مشاوره پیش از ازدواج بومی بر مشکلات دوران عقد زوجین. فصلنامه خانواده پژوهی، 15 (58)، 181-195. ساروخانی، باقر (1375). مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، چاپ دوم، تهران: سروش. سلطانی، مهدی (1390). الگوی ساختار خانواده مطلوب از دیدگاه اسلامی. معرفت فرهنگی اجتماعی، 3، 171-143. سید حسن طهرانی، محمد؛ کاکابرایی، کیوان؛ امیری، حسن (1400). تدوین الگوی چهار وجهی مشاوره پیش از ازدواج «آگاه» با نگاه بومی و فرهنگی، و بررسی اثربخشی آن بر آگاهی، پذیرش، مسئولیت پذیری و سازگاری زناشویی زوجین. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 12(46)، 23-52. doi: 10.22054/qccpc.2021.44313.2481 شکری، آرزو؛ شفیع آبادی، عبدالله؛ دوکانه ای فرد، فریده (1400). مدل یابی ساختارى قدرت ایگو با موفقیت شغلی و میانجیگری رضایت زناشویی و عزت‌نفس. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 12(45)، 238-213. علیزاده فرد، سوسن؛ رزاقی، مریم (1400). بررسی مدل ساختاری رابطه رضایت زناشویی با بنیانهای شناختی-اخلاقی و تعهد زناشویی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 12 (47)، 259-282. doi: 10.22054/qccpc.2021.57896.2613 غلامزاده، ارسلان (1398). ازدواج موفق، تهران: انتشارات جالیز. فرخزاد، طناز (1391). بررسی مقایسهای و رابطهای بین سه نوع فاصله سنی بین زوجین، پنج نیاز اساسی گلاسر و سازگاری زناشویی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه الزهراء تهران. گلاسر، ویلیام (2005). تئوری انتخاب، چاپ چهارم، ترجمه علی صاحبی (1393). تهران: سایه سخن. گلزاری، محمود؛ کمن، محمدرضا (1394). الگوی همسرگزینی در مشاوره پیش از ازدواج گام به گام از آشنایی تا انتخاب. مجموعه مقالات همایش خانواده و تربیت جنسی،مشهد، 92-71. گودرزی، محمود؛ شیری، فاطمه؛ محمودی، بختیار (1397). اثربخشی آموزش مؤلفه های خانواده درمانی شناختی رفتاری بر تعارض والد فرزندی و تعارض زناشویی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 12(4 پیاپی 48)، 551-531. محمدی، رویا؛ محمدی، مسعود (1394). پیش بینی رضایت زناشویی بر اساس نقشهای جنسیتی (مردانگی، زنانگی). مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی روانشناسی و علوم رفتاری، تهران. https://civilica.com/doc/349260 مختاری، سمانه؛ یوسفی، زهرا؛ منشئی، غلامرضا (1400). تاثیر آموزش پیش از ازدواج طرحواره محور بر ارزش های ازدواج و تصویر ایده‌آل از همسر در دختران مجرد. زن و مطالعات خانواده، 14 (54). doi: 10.30495/jwsf.2021.1925562.1548 میر محمد صادقی، مهدی (1397). آموزش پیش از ازدواج. مشهد. به نشر (آستان قدس رضوی). نصیرزاده، راضیه؛ رسول زاده طباطبایی، کاظم (1388). معیارهای فیزیکی انتخاب همسر در دانشجویان دانشگاههای تهران. مجلة علمی ـپژوهشی اصول بهداشت روانی. 1(11)، 41 الی 50. نوری، طاهره؛ فرحبخش، کیومرث؛ اسمعیلی، معصومه؛ کریمی، روح الله (1400). طراحی الگوی مشاوره پیش از ازدواج در نیروهای پلیس براساس رضایت زناشویی. پژوهش های انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده، 9 (1)، 1-29.
)