نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

2 استادیار گروه روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش تئاتر تعلیمی-تربیتی بر مسئولیت‌پذیری و رشد اخلاقی در دانش‌آموزان ابتدایی بود. طرح پژوهشی نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل نابرابر بود. جامعۀ آماری این پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان پایه پنجم و ششم ابتدایی شهر اردبیل در سال 1400-1399 بود. حجم نمونه شامل 32 نفر (16 نفر گروه آزمایش و 16 نفر گروه گواه) از جامعه آماری به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و در دو گروه گواه و آزمایش جایدهی شدند. برای گروه آزمایشی، برنامه آموزشی طراحی شدۀ تئاتر تعلیمی-تربیتی اجرا شد در حالیکه گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان و آزمون رشد اخلاقی بود. نتایج نشان داد که مداخله تئاتر تعلیمی-تربیتی بر افزایش و بهبود مسئولیت-پذیری و رشد اخلاقی تاثیر معنی‌دار داشته است(05/0p<). یافته‌های این پژوهش اطلاعات مفیدی را در ارتباط با برنامه آموزشی تئاتر تعلیمی-تربیتی بر افزایش مسئولیت‌پذیری و رشد اخلاقی فراهم می‌کند و مشاوران و روانشناسان می‌توانند برای بهبود مسئولیت‌پذیری و رشد اخلاقی در دانش‌آموزان ابتدایی از این مداخله استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of Pedagogy Theater on Responsibility and moral development of elementary students

نویسندگان [English]

  • Roya Zare 1
  • Somayyeh Taklavi 2
  • Ozra Ghaffari 2

1 Department of Psychology,Islamic Azad University Ardabil Branch,Ardabil, Iran

2 Department of psychology, Islamic Azad Branch, Ardabil, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effect of the educational-pedagogical theater on the responsibility and the moral development of the elementary students. The research design was a quasi-experimental pretest-posttest with a control group. The population of this study were all fifth and sixth grade elementary students in Ardabil in 2020-2021. Thirty-two people selected by the convenience sampling method were assigned into the experimental and the control groups (N = 16 each). For the experimental group, a designed educational-pedagogical theater program was implemented, while the control group did not receive any training. The research instruments included the Student Responsibility Questionnaire and the Moral Development Test. The results showed that the educational-pedagogical theater intervention had a significant effect on increasing and improving the responsibility and moral development (p<0.05). The findings of this study provide useful information regarding the effect of the educational-pedagogical theater curriculum on increasing the responsibility and moral development. Moreover, using this intervention, the counselors and psychologists can improve the responsibility and moral development of the elementary students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational-pedagogical Theater
  • responsibility
  • moral development
  • students
امیرخانی، سوده؛ سلیمی بجستانی، حسین؛ نوئین، ارمیتا (1393). بررسی اثربخشی تئاتر درمانی بر سطح استدلال اخلاقی. مجله طب نظامی. ۱۶ (۲): ۷۷-۸۲.
جمیره، جواد؛ دیره، عزت (۱۳۹۵). بررسی تأثیر آموزش تئاتر بر یادگیری مهارت‌های زندگی در دوره نوجوانی در بوشهر، فصلنامه تئاتر. ۶۲ (۱۰۹): 134-119.
دلاور، علی (1399). روش تحقیق در روان­شناسی و علوم تربیتی، چاپ پنجاه و دوم، تهران: انتشارات ویرایش.
ذوالفقاری، محسن؛ یدالله­پنبه­زاری، زهرا (1390). نقد جایگاه اندیشه­های تعلیمی و اخلاقیات در آثار سعدی. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. 3(12): 102-81.
رادان، سیما (1398). بررسی کارکردهای تربیتی اندرزنامه‌های کهن فارسی از منظر تئاتر پداگوژیک (با تأکید بر ابواب هفتم و هشتم گلستان سعدی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته ادبیات نمایشی. دانشگاه هنر، دانشکده پردیس فرابی.
زارع بهرام‌آبادی، مهدی؛ دره، ایمان (1389). رابطه بین دلبستگی شغلی، مسئولیت‌پذیری و تحلیل عاطفی با رضایت شغلی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 1(4): 24-5.
زارعی، حیدر علی؛ فرضی، حمیده (1397). بررسی رابطه بین مسئولیت‌پذیری با خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان پایه ششم شهرستان شاهین دژ در سال تحصیلی ۹۴-۹۳. رویش روان­شناسی. ۷ (۹): ۳۰۹-۳۲۴.
سپهریان آذر، فیروزه؛ غدیری صورمان‌آبادی، فرهاد؛ عبدالمحمدی، کریم؛ حسینی، کتایون؛ کوکلی، معصومه (1399). بررسی تأثیر همنوایی اجتماعی بر قضاوت‌های اخلاقی کودکان پیش‌دبستانی. نهمین کنفرانس ملی روان­شناسی، علوم تربیتی و اجتماعی. بابل.
سرسنگی، مجید؛ امینی، رحمت (1390). تئاتر تعلیمی ـ تربیتی (پداگوژیک): مطالعه‌ای تطبیقی. نشریه هنرهای زیبا- هنرهای نمایشی و موسیقی. 2(39): 86-79.
سلیمان پورعمران، محبوبه؛ یساول، ناهید (1400). تأثیر برنامه درسی P4C (فلسفه برای کودکان) بر عشق به یادگیری و قضاوت اخلاقی کودکان. تفکر وکودک. 12(1): 240-225.
سمسار خیابانیان، فتانه؛ پاشایی فخری، کامران؛ عادل زاده، پروانه (1396). تأملی بر اخلاق مراقبت در مکتب تربیتی سعدی. فصل‌نامه علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). 9(32): 94-51.
سید حسن طهرانی، محمد؛ کاکابرایی، کیوان؛ امیری، حسن (1400). تدوین الگوی چهاروجهی مشاوره پیش از ازدواج «آگاه» با نگاه بومی و فرهنگی و بررسی اثربخشی آن بر آگاهی، پذیرش، مسئولیت‌پذیری و سازگاری زناشویی زوجین. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 12(46): 52-23.
شریفی جندانی، حمیدرضا؛ میریاری، صاده؛ عباسی، بیتا (1397). بررسی اثربخشی تئاتر درمانی بر بهبود شایستگی اجتماعی دانش­آموزان با اختلال خاص یادگیری در ریاضی. ناتوانی‌های یادگیری. 7(4): 104-87.
شهیدی، مریم؛ زربخش، محمد رضا (1394). رابطه بین فراشناخت حالتی و مسئولیت‌پذیری با خودنظم دهی تحصیلی. فصلنامه سلامت روانی کودک (تحول روان‌شناختی کودک)، 5 (4): 49-57.
طایفه مهدیخان، هلیا؛ احدی، حسن؛ دلخواه، مسعود؛ بهرامى، هادى؛ باقری، فریبرز (1397). بررسی اثربخشی تئاتر پداگوژیک بر ارتقاء سطح هوش هیجانی در کودکان 7 تا 12 ساله شهر تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 8(1): 202-183.
عباس زاده، آذر؛ رنج دوست، شهرام؛ عظیمی، محمد (1400). تبیین مؤلفه‌های رشد اخلاقی برای دانش‌آموزان دوره اول متوسطه در چهارچوب فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. 28(47): 157-141.
عباسی، بابک؛ اسلامی، شهلا؛ حجتی سعیدی، منیره (۱۳۹۵). بازخوانی آراء سارتر در باب تئاتر و اخلاق: هنرمند و مخاطب به‌مثابه آفرینندگان ارزش‌های اخلاقی. فصلنامه تئاتر. ۶۷، ۱۱۵.
فرجی، ماهرخ. مکوندی، بهنام؛ بختیارپور، سعید؛ افتخار صعادی، زهرا؛ احتشام زاده، پروین (1398). اثربخشی آموزش فلسفه بر رشد قضاوت اخلاقی، رفتار جامعه یار و مهار خشم در دانش­آموزان شهر اهواز. مجله مطالعات روان­شناسی تربیتی، 16(36): 97-122.
قاسم‌تبار، سید نبی‌اله؛ الهویردیانی، خلیل؛ حاجی تبار، محسن؛ محمدجانی، هیوا؛ خسروی، فرزاد (1391). تأثیر نمایش خلاق بر تحول اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی. روان­شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی. 8(32): 413-405.
کاظم پور، اسماعیل؛ باباپور واجاری، مریم (1396). تأثیر آموزش صلح بر مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. 8(32): 82-65.
کرامتی، میسره؛ عمادیان، سیده علیا (1395). رابطه رشد اخلاقی، اعتیاد به پیامک و افت تحصیلی دانش­آموزان. مجله فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 6 (4):111-126.
کردلو، منیره (1389). ساخت و هنجاریابی مقیاس سنجش مسئولیت‌پذیری دانش­آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
کریمی، ناهید؛ کاظمی، محمود؛ آقایاری، سکینه؛ مداح کرانی، سیده زهرا (1391). بررسی فرایند رشد اخلاقی از منظر تحول شناختی، سومین همایش ملی سهروردی، دانشگاه زنجان:10-1
لطف‌آبادی، حسین (1384). نقد نظریه‌های رشد اخلاقی پیاژه و کلبرگ و بندورا و ارائۀ الگویی نو برای پژوهش در رشد اخلاقی دانش­آموزان ایران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 4 (11): 79-106.
مامی، شهرام؛ امیریان، کامران (1395). تأثیر نمایش خلاق بر سازگاری اجتماعی، قضاوت اخلاقی و خلاقیت دانش‌آموزان. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه). 9(36): 92-75.
محمدپور ورندی، الهه؛ حسینی طبقدهی، سیده لیلا؛ عمادیان، سیده علیا (1398). تأثیر تئاتردرمانی بر رشد اخلاقی، روابط بین فردی و خلاقیت دانش­آموزان مقطع ششم ابتدایی. رویش روان­شناسی. ۸ (۶): ۱۴۵-۱۵۶.
مرادی مخلص، حسین؛ هوشمندی، مریم؛ صالحی، وحید (1397). بهبود سازگاری اجتماعی کودکان دارای اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی با توسعۀ منطقۀ تقریبی رشد در بستر نمایش خلاّق. فصلنامه کودکان استثنایی. ۱۸ (۱): ۷۳-۸۴.
منتی زاده، میثم؛ زمانی، غلامحسین؛ حیاتی. داریوش؛ زیبایی. منصور (1397). واکاوی رشد اخلاقی کشاورزان در بهره‌برداری از منابع آب کشاورزی (موردمطالعه‌ی شهرستان خرم‌آباد). علوم ترویج و آموزش کشاورزی. 14(1): 89-69.
میرزایی­اقدم، حبیبه؛ حاجیان­نژاد، علیرضا (1397). سبک‌شناسی بسامدی مضامین حکمی در گلستان سعدی، بر مبنای اخلاق ناصری. فصلنامه تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). 12(2): 312-293.
نوروزی، محمد؛ پورقاز، عبدالوهاب؛ مرزیه، افسانه (1399). نقش میانجی‌گری کمال‌گرایی در رابطه جهت‌گیری هدفی با مسئولیت‌پذیری دانش­آموزان. مجله مطالعات روان­شناسی تربیتی. 17(40): 177-154.
هلاجیان، مهدیه؛ سعدی‌پور، اسماعیل (1395). بررسی اثربخشی آموزش روش ایفای نقش بر مسئولیّت‌پذیری دانش-آموزان دختر اول دبیرستان. روان­شناسی مدرسه. 5(2): 166-151.
وجدانی، فاطمه؛ ایمانی نائینی، محسن؛ اکبریان، رضا؛ صادق زاده قمصری، علی‌رضا (1392). ماهیت تربیت خلاقی ازنظر فردی یا جمعی بودن از دیدگاه علامه طباطبائی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. 21(18): 23-11.
Bayrami, M. Akbari, E. Qasempoor, A. & Azimi, Z. (2011). study of anxiety sensitivity, meta-Worry and components of emotion regulation in students with clinical symptoms of social anxiety and normal students. Journal of Clinical Psycology2(8), 43-49.
Carreres-Ponsoda, F. Escartí, A. Jimenez-Olmedo, J.M. Cortell-Tormo,JM. (2021) Effects of a Teaching Personal and Social Responsibility Model Intervention in Competitive Youth Sport. Front. Psychol. 12:624018.
Dahl, A. (2019). The science of early moral development: On defining, constructing, and studying morality from birth. Advances in child Development and Behavior. 56: 1-35.
Darling-Hammond, L. (2016). Research on Teaching and Teacher Education and Its Influences on Policy and Practice. Educational Researcher. 45(2): 24-28.
Erbay, F. Doğru, S. Y. (2010). The effectiveness of creative drama education on the teaching of social communication skills in mainstreamed students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 4475-4479.
Fleer, M. Kamaralli, A. (2017). Cultural Development of the Child in Role-Play: Drama Pedagogy and Its Potential Contribution to Early Childhood Education. Multidisciplinary Perspectives on Play from Birth and Beyond. 18: 111-128.
Freebody, K. (2010). Exploring teacher–student interactions and moral reasoning practices in drama classrooms. Research in Drama Education: The Journal of Applied Theatre and Performanc. 15(2), 209-225.
García-Moriyón, F. González-Lamas, J. Botella, J. González Vela, J. Miranda-Alonso, T. Palacios, A. Robles-Loro, R. (2020). Research in Moral Education: The Contribution of P4C to the Moral Growth of Students. Education Sciences. 10(4):119.
Hidayah,R. (2021). Students’ Self-Adjustment, Self-Control, and Morality. Journal of Social Studies Education Research. 12 (1), 174-193.
Ivanova-Gongne, M. Lång, S. (2019), “The drama of corporate social responsibility communication”, Critical Perspectives on International Business. 16(3): 233-258.
Lenzi, M. Vieno, A. Santinello, M. Nation, M. & Voight, A. (2014). The role played by the family in shaping early and middle adolescent civic responsibility. The Journal of Early Adolescence. 34(2): 251-278.
MacLeod, J. (2018). Professional Responsibility in an Age of Alternative Entities, Alternative Finance, and Alternative Facts. Transactions: The Tennessee Journal of Business Law. 19(1), 227-259.
Mamali, E. & Papadopoulos, S. (2021). Study on the synergy of Theatre Pedagogy and Philosophy for Children: A multi-disciplinary approach. Epistēmēs Metron Logos, 0(6): 14-21.
Perales A. (2019). Ethical training as a support for the moral development of students in health sciences programs: towards a teaching focused on the needs of the student as a person. Revista Peruana de Medicina Experimental y Salud Publica. 36(1): 100-105.
Ranzau, S. D. (2016). Teacher perceptions of drama pedagogy as a teaching tool. (Unpublished doctoral dissertation). Sam Houston State University, Huntsville, TX.
Samson, B. & Discipleship, F. (2019). Moral Decline in Schools: Reflections on Public Secondary Schools in Iganga District, Uganda. Baraton Interdisciplinary Research Journal 8(Special Issue): 1-9.
Sanchez _ Hernandez, M. I. & Minardes, E. W. (2016). University social responsibility: a student base analysis in Brazil. International Review on Public and Nonprofit Marketing, 13(2), 151-169.
Steć, M. Kulik, M.M. (2021). The Psycho-Didactic Approach in Religious and Moral Education. Towards Personal Growth and Positive Mental Health of Students. Religions. 12, 424.
Tauginienė, L., Urbanovič, J. (2018), "Social Responsibility in Transition of Stakeholders: From the School to the University", Stakeholders, Governance and Responsibility (Developments in Corporate Governance and Responsibility.14: 143-163.
Thambu, N. Vishalache B. (2014). “Forum Theatre as a Moral Education Pedagogy” in ATIKAN: Jurnal Kajian Pendidikan. 4(1):1-12.
Turkkahraman, M. (2015). Education, Teaching and School as a Social Organization. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 186: 381-387.
van den Berg, T. G. C. Kroesen, M. & Chorus, C. G. (2020). Does morality predict aggressive driving? A conceptual analysis and exploratory empirical investigation. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour. 74, 259–271.
Voegtlin, C. (2016). What does it mean to be responsible? Addressing the missingresponsibility dimension in ethical leadership research. Leadership. 12(5), 581-608.
Yang, L. Cai, G. Yong, S. & Shi, H. (2020). Moral identity: A mediation model of moral disengagement and altruistic attitude. Social Behavior and Personality. 48(7), 1–13.