نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی دانشگاه آزاداسلامی واحد اراک

2 استادیار گروه روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

چکیده

کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی مشکلات زیادی را در زندگی فردی و اجتماعی تجربه می‌کنند. هدف از پژوهش حاضر هم سنجی اثربخشی آموزش فلسفه برای کودک و بازی‍درمانی گروهی به شیوه شناختی رفتاری بر عملکرد اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی بود. روش پژوهش در این مطالعه؛ نیمه‍آزمایشی از نوع پیش‍آزمون و پس‍آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری، کلیه کودکان مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره شمیم شهر کرمانشاه در سال 1398- 1399 بود. گروه نمونه، 30 نفر از کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی بودند. انتخاب به‌صورت نمونه‍گیری هدفمند و جایگزینی به‌صورت تصادفی بود. ابتدا پرسشنامه مهارت‍های اجتماعی (ماتسون و همکاران، 1983). برای هر سه گروه اجرا شد (پیش‍آزمون). سپس شرکت‌کنندگان یکی از گروه‌های مداخله، برنامه آموزش فلسفه برای کودک بازی‍درمانی گروهی را در 10 جلسه 60 دقیقه‌ای و هفته‍ای یک‌بار دریافت کردند و گروه مداخله دیگر بازی‍درمانی گروهی به شیوه شناختی رفتاری را در 10 جلسه 60 دقیقه‌ای دریافت نمودند؛ درحالی‌که گروه کنترل هیچ مداخله آموزشی دریافت نکرد. سپس هر سه گروه مجدد با پرسشنامه‍ مذکور مورد ارزیابی قرارگرفتند (پس‍آزمون). مرحله پیگیری نیز 2 ماه بعد از پس‍آزمون برگزار گردید. از تحلیل کوواریانس با رعایت پیش‌فرض‌ها برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که هر دو روش در گروه‌های مداخله، بر بالارفتن عملکرد اجتماعی تأثیر معناداری داشته‌اند. البته اثربخشی برنامه آموزشی فلسفه برای کودک (فبک) از بازی‍درمانی گروهی به شیوه شناختی رفتاری بیشتر بوده است. لذا لزوم استفاده از روش فبک در رابطه با این کودکان در مراکز مشاوره کودک، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس مشخص می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Effectiveness of Philosophy Education for Children and Cognitive Behavioral Group Play Therapy on Social Function of Children with Separation Anxiety Disorder

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Mohammadi 1
  • zabih pirani 2
  • firozeh zanganeh motlagh 2

1 Department of Psychology, Faculty of Humanities, Arak Azad University, Iran

2 Department of Psychology / Faculty of Humanities / Islamic Azad University / Arak / Iran.

چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the effectiveness of philosophy education for children and group play therapy with cognitive-behavioral method on social performance of children with separation anxiety disorder. Research method in this study; The quasi-experimental was pretest and posttest with the control group. The statistical population was all children referred to Shamim Counseling Center in Kermanshah. The sample group consisted of 30 children with separation anxiety disorder. The sample was selected by purposive sampling and alternative by random sampling. First, social skills questionnair (Matson et al., 1983). Implemented for all three groups (pre-test). Then, the participants of one of the intervention groups received the philosophy training program for group child play therapy in 10 sessions of 60 minutes once a week, and the other intervention group received group play therapy with cognitive-behavioral method in 10 sessions of 60 minutes. ; While the control group did not receive any educational intervention. Then all three groups were re-evaluated with the mentioned questionnair (post-test). The follow-up stage was held 2 months after the post-test. The results showed that both methods in the intervention groups had a significant effect on increasing social performance. Of course, the effectiveness of the philosophy education program for children has been more than group play therapy in a cognitive-behavioral way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Separation anxiety
  • group play therapy
  • philosophy for the child
  • social functioning
اصل مرز، فریبرز (1398). طراحی و آزمون برنامه آموزش فلسفه برای والدین و اثربخشی آن با برنامه آموزش فلسفه برای کودکان در جهت‌گیری هدفی دانشآموزان دختر پایه ششم ابتدایی. مجله علوم روان‍شناختی، 18(4): 2149-2161.
بهمنی، مهسا و جهان بخشی، زهرا (1399). اثربخشی برنامه مداخله‌ای بازیدرمانی مبتنی بر رابطه والد-کودک بربهبود کیفیت تعامل والد-کودک و کاهش پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمان، 11(4): 131-156.
جلالی، سلیمه و مولوی، حسین (۱۳۸۹). تأثیر بازیدرمانی بر اختلال اضطراب جدایی کودکان. مجله روان‍شناسی، 14(4): ۳۷۰ -۳۸۲.
جلیلیان، سهیلا؛ عظیم پور، احسان و جلیلیان، فریبا (1395). اثربخشی برنامه آموزش فلسفه برای کودکان بر پرورش توانایی حل مسئله و قضاوت اخلاقی در دانشآموزان. پژوهش‌های تربیتی، 9 (1): 1-23.
چراغ زاده، مینا؛ کردنوقابی، رسول و سهراب، زهرا (1398). اثربخشی آموزش فلسفه به کودکان بر احساس تنهایی و ناامیدی دانش‌آموزان. دو فصلنامه کودک و تفکر، 10(1): 37-50.
چورپیتا، بروس ف (1395). درمان شناختی رفتاری اضطراب در کودکان: رویکرد واحد پردازهای (چاپ دوم). ترجمه حلمی، تهران: نشر ارجمند.
حبیبی کلیبر، رامین؛ فرید، ابوالفضل و محمد زاده، رقیه (1398). اثربخشی روش اجتماع پژوهشی در برنامه آموزش فلسفه برای کودکان بر خودکارآمدی اجتماعی دانشآموزان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‍شناختی. 14 (1): 67-98.
حمید، نجمه (1398). روانشناسی مرضی کودک بر اساس DSM-5 (چاپ سوم). تهران: انتشارات ارجمند.
دادستان، پریرخ (1399). روانشناسی مرضی تحولی از کودکی تا بزرگ‌سالی (جلد 1). چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات سمت.
دره زرشکی پور، امیده؛ فلاح، محمدحسین و سعیدمنش، محسن (1398). طراحی داستان‌هایی برای ایجاد گسلش شناختی در برنامه فلسفه برای کودکان و اثربخشی آن بر کاهش علائم اختلال وسواس فکری-جبری کودکان دارای نشانه‌های OCD دوره ابتدایی شهرستان یزد. دو فصلنامه کودک و تفکر، 10(2): 1-30.
رضاپورمیرصالح، یاسر؛ خردمند، طاهره و شاهدی، سمیه (1396). اثربخشی آموزش هوش اخلاقی بر عملکرد اجتماعی و مشکلات رفتاری. فصلنامه اخلاق در علوم رفتاری، 12(1): 1-12.
رضایی، سعید (1399). اثربخشی بازیدرمانی با رویکرد شناختی اجتماعی بر مشکلات رفتاری کودکان با اختلال‌های رفتاری برون نمود. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 11(4): 219-234.
 رضایی، فهیمه؛ امیری، مهدی و طاهری، الهام (1396). اثربخشی درمان شناختی رفتاری به شیوه گروهی برکاهش اضطراب اجتماعی و ارزیابی شناختی منفی در دختران سخت شنوا. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 8(4): 133-160.
رضایی، نورمحمد؛ پادروند، نادر؛ سبحانی، عبدالرضا و رضایی، علی محمد (1393). بررسی تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان در افزایش خلاقیت و مؤلفه‌های سیالی، انعطافپذیری، ابتکار و بسط. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(2): 19-36.
رئیسی، محبوبه و صفوی، پروین (۱۳۹۵). اثربخشی بازیدرمانی در کاهش نشان‌های اضطراب جدایی کودکان ۳-۶ سال. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در حوزه روان‍شناسی ایران.
سیدی اندی، سیده معصومه؛ نجفی، محمود و رحیمیان بوگر، اسحاق (1400). مقایسه اثربخشی بازی درمانگری کودک محور و بازی درمانگری والدینی برسطوح نظریه ذهن در کودکان دارای اختلال اضطراب جدایی. مجله علوم روان‍شناختی، 20(1): 63-76.
صفارحمیدی، الناز؛ حسینیان، سیمین و زندی پور، طیبه (1396). تأثیر آموزش مثبت اندیشی بر ادراک شایستگی و مهارت‌های اجتماعی کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست. سلامت روان کودک، 4(1): 13-22.
صنعتگر، رایحه و اسماعیلی، مریم (1399). اثربخشی بازیدرمانی گروهی بر پذیرش اجتماعی و امید در کودکان مبتلا به سرطان. خانواده‌درمانی کاربردی، 1(2): 125-140.
 عاشوری، محمد و یزدانی پور، معصومه (1397). بررسی تأثیر آموزش بازیدرمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی دانشآموزان کم‌توان ذهنی. فصلنامه توان‌بخشی، 19(3): 262-274.
عبدخدایی، محمدسعید و صادقی‍اردوبادی، آفرین‍ (۱۳۹۰). بررسی میزان اضطراب جدایی کودکان و اثربخشی بازیدرمانی با رویکرد رفتاری - شناختی بر کاهش آن. نشریه‌ی روان‍شناسی بالینی، 3(4): 51-58.
 عسگری، محمد؛ دیناروند، حسن و ترکاشوند، محمدرضا (1394). تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر تفکر منطقی دانشآموزان دختر و پسر سوم راهنمایی منطقه ثامن. فصلنامه روان‍شناسی تربیتی، 9 (1): 25-42.
فاطمی، فاطمه السادات؛ صادقی، راحله و شاهبان، حمیده (1399). اثربخشی برنامه ترکیبی آموزش فلسفه به کودکان و همدلی بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموز. دو فصلنامه تفکر و کودک، 11(2): 211-229.
فتحی، لیلا؛ احقر، قدسی و نادری، عزت اله (۱۳۹۷). تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان (P۴C) به روش پژوهش مشارکتی بر مسئولیت‌پذیری دانشآموزان. فصلنامه خانواده و پژوهش، ۱۵ (۱): ۷-۱۸.
فلاح مهنه، تورج؛ یمینی، محمد و مهدیان، حسین (1397). تأثیر رویکرد محتواییِ آموزش فلسفه برای کودکان بر باورهای فراشناختی و تفکر انتقادی دانشآموزان ابتدایی. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12(3): 157-172
قاسمی، میترا؛ نجار، راضیه و نوری، ربابه (1393). اثر درمان گروهی شناختی رفتاری کوتاه‌مدت بر بروز نشانه‌های اضطراب اجتماعی. مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور، 2(4): 19-26.
قائدی، یحیی (1395). مبانی نظری فلسفه برای کودکان. تهران: انتشارات مرآت.
قنبریان، مهدی (1396). اثربخشی تنظیم هیجان بر عملکرد اجتماعی و جرأت ورزی دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 94-95. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‍شناسی، 12(3): 137-154.
کم، فیلیپ (1994). داستان‌های فکری 1 (چاپ چهارم). ترجمه فرزانه شهرتاش و مژگان رشتچی (1398). تهران: انتشارات شهرتاش.
کم، فیلیپ (1994). داستان‌های فکری 2 (چاپ سوم). ترجمه مژگان رشتچی و فرزانه شهرتاش (1397). تهران: انتشارات شهرتاش.
گات، بریس و گات، موراگ (2012). فلسفه برای کودکان خردسال راهنمای عملی. ترجمه ذبیح پیرانی، شکوه السادات بنی جمالی و علی رحمانی (1395). اراک: دانشگاه آزاد اسلامی.
محمد اسماعیل، الهه (1397). بازیدرمانی؛ نظریهها، روش‌ها و کاربردهای بالینی (چاپ پنجم)، تهران: دانژه.
مرد آزاد بهی، الناز؛ یاریقلی، بهبود و پیری، موسی (1399). آموزش فلسفه به کودکان به روش اجتماع پژوهشی بر اضطراب تحصیلی دانشآموزان. دو فصلنامه تفکر و کودک، 11(2): 223-255.
میرزاحسینی، حسن؛ میرباقری، محبوبه؛ کمالیان، تهمینه و قاسم زاده، عزیز رضا (1396). اثربخشی بازیدرمانی گروهی به شیوه‌ی شناختی رفتاری بر سبک‌های مقابله‌ای کودکان. مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 35 (1): 53-60.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Bhatia, M. S. & Goyal, A (2018). Anxiety disorders in children and adolescents: Need for early detection. Journal of postgraduate medicine, 64(2):75.
Biggeri, M. & Santi, M (2012). The missing dimension of children's wellbeing and well becoming in education. Journal of Development and Capabilities, 3(13), 373-395.
Bucci, P. Plaitano, E. De Riso, F. Giugliano, R. Mucci, A. Galderisi, S. & et al. (2012). P-120-Adult separation anxiety disorder: clinical characteristics and attachment styles. European Psychiatry, 27, I.
Bulbena-Cabre, A. Duñó, L. Almeda, S. Batlle, S. Camprodon-Rosanas, E. Martín-Lopez, L. M. & Bulbena, A (2019). Joint hypermobility is a marker for anxiety in children. Revista de Psiquiatria y Salud Mental, 12(2), 68–76.
Burgh, G (2018). The need for philosophy in promoting democracy: A case for philosophy in the curriculum.
Cancer, A, Bonacina, S,Antonietti, A, Salandi, A, Molteni, M, & Lorusso, M. L (2020). The Effectivenessof Interventions for DevelopmentalDyslexia: Rhythmic Reading TrainingCompared With Hemisphere-SpecificStimulation and Action Video Games.Front. Psychol, 11(4): 1158-1162.
Caukin, N. G. & Brinthaupt, T. M (2017). Using a Teaching Philosophy Statement as a Professional Development Tool for Teacher Candidates. International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 11(2), 18.
Di Masi, D. & Santi, M (2016). Learning democratic thinking: a curriculum to philosophy for children as citizens. Journal of Curriculum Studies, 48(1), 136-150.
D'Olimpio, L. & Teschers, Ch (2016). Philosophy for Children Meets the Art of Living: A Holistic Approach to an Education for Life. Philosophical Inquiry in Education, 23, 2, 114-124.
Draghi, T. T. G. Cavalcante Neto, J. L. Rohr, L. A. Jelsma, L. D. & Tudella, E (2019). Symptoms of anxiety and depression in children with developmental coordination disorder: a systematic review. Jornal de Pediatria, (xx).
Eisen, AR & Schaefer, CE (2007). Separation anxiety in children and adolescents: An individualized approach to assessment and treatment. Guilford Press; Feb 13.
Gresham, F. M. Watson, T. S. & Skinner, C. H (2001). Functonal behavioral assessment: Principles, procedures, and future directions. School psychology Review 30, 150-172.
Hahn, L. Hajinlian, J. Eisen, A. R.Winder, B. & Pincus, D. B (2003). Measuring the dimentions of separation anxiety and early panic in children and adolescents: The Separation Anxiety Assessment Scale. Paper presented at the 37th annual convention of the Association for Advancement of Behavior Therapy, Boston.
Islaeli, I. YATI, M & Fadmi, I (2020). The effect of piay puzzle therapy on anxiety of childeren on perschooler in kota kendari hospital. Enfermeria clinica.
Matson, J. L. Rotatori, A. F. Helsel, W. L (1983). Development of a rating scale to measure social skills in children: The matson Evaluation of Social Skills with Youngsters (MESSY). Behavior, Reasearch and Therapy, 21(4), 335-340.
Nursanaa, W. Ady, I N (2019). Play Therapy for Children with Anxiety Disorders, 5th ASEAN Conference on Psychology, Counselling, and Humanities (ACPCH 2019).
Lipman, M (2010). Can philosophy for children be the basis of educational redesign? The Social Studies, 69(1), 253-257.
Payant, C (2017). Teaching Philosophy Statements: In Service ESL Teachers’ Practices and Beliefs. TESOL Journal, 8(3), 636-656.
Siddiqui, N. Gorard, S. & See, B. H (2019). Can programmes like Philosophy for Children help schools to look beyond academic attainment. Educational Review, 71(2), 146-165.
Silva, S. G. T. Santos, M. A. Floriano, C. M. de F. Damião, E. B. C. Campos, F. V. de, & Rossato, L. M. (2017). Influence of therapeutic play on the anxiety of hospitalized school-age children: clinical trial. Revista Brasileira de Enfermagem, 70(6), 1244–1249
Yadav, P. Raju, S. K. Mahaveer, T. Pradesh, U. & Pradesh, U (2018). Effectiveness of play therapy on improve social skill among preschool children: A narrative review. 40–42.
Yeazell, M (2013)."Improving Reading Comprehension Through Philosophy for Children", Journal reading psychology, 3(3), 239-246.
Yan, S. Lynne Masel,W. Wang, Z & Chia-Chiang,W (2018). Meta-Analysis of the Effectiveness of Philosophy for Children Programs on Students’ Cognitive Outcomes. Analytic Teaching and Philosophical Praxis, 39(1).33-13.