نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مشاوره دانشگاه گیلان

چکیده

هدف تحقیق حاضر نقد مبانی انسان‌شنا‌ختی نظریه‌ی مراجع محوری کارل رانسوم راجرز بوده است. راجرز نسبت به انسان نگاه خوش بینانه و مثبتی داشت. از نظر راجرز انسان اصولا موجوی منطقی، اجتماعی، پیش رونده و واقع بین است که مهم‌ترین انگیزه‌اش نیل به خودشکوفایی است. در این مسیر مبنا و ملاک عمل کردن خود نظمی ارگانیزمی است. نیازی نیست که نگران کشش‌های ضداجتماعی انسان باشیم زیرا ذاتی انسان نیستند و عرضی هستند. هم چنین انسان قادر به کسب معرفت قطعی نسبت به واقعیت بیرونی نیست و هرکسی برداشت خود را از واقعیت دارد. این در حالی است که از نظر اسلام انسان ماهیتاً ارزشمند است و کرامت ذاتی دارد و می تواند به کرامت اکتسابی برسد. در کنار جنبه‌های مثبت، انسان جنبه‌های دانی و سفلی نیز دارد که باید آن را در سایه عقل مبتنی بر دین و فطرت متعادل کند. همچنین نیل به معرفت و کسب آن نیز امری میسر و شدنی است و دستورات دین درباره کسب علم و تفکر و تفقه مبین همین امر است. همچنین خودشکوفایی در نظریه راجرز متوجه جنبه های سرشتی بیولوژیک انسان است در حالیکه از نظر اسلام حرکت در مسیر بندگی و هدف خلقت با انگیزه ای الهی موجب خودشکوفایی انسان و قرب الی الله خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critique of the anthropological foundations of Karl Rogers' theory with a view to Islamic sources

نویسنده [English]

  • amir qorbanpoorlafmejani

faculty of literature and humanities, counseling department

چکیده [English]

The aim of the present study was to critique the anthropological foundations of the theory of the client-centered of Karl Ransom Rogers. Rogers had a optimistic and positive view about man. According to Rogers, man is basically a rational, social, progressive, and realistic whose most important motivation is self-actualization. In this direction, the basis and criterion for action is self-organization. We do not need to worry about human antisocial traction because they are not innate in humans and are tributary. Also, man is not able to acquire definite knowledge of external reality, and everyone has his own perception of reality. However, according to Islam, human beings are valuable in nature and have inherent dignity and can attain acquired dignity. In addition to the positive aspects, man also has the downward aspects that must be balanced in the shadow of religion and nature spirit. It is also possible to attain knowledge and acquire it, and the instructions of the religion regarding the acquisition of knowledge, thought, and sectarianism indicate this. Also, self-actualization in Rogers' theory focuses on the biological aspects of human beings, while according to Islam, moving in the direction of servitude and the goal of creation with a divine motive will lead to human self-actualization and closeness (nearness) to God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human
  • client-centered theory
  • Karl Rogers
  • Islam
قرآن کریم.
ابوترابی، علی (1380). "نقد ملاک‌های سلامت و بیماری در نظریه‌ روان‌ تحلیل‌گری فروید"، مجله معرفت، شماره 50، صص 25-33.
 ابوترابی، علی (1386)، نقد ملاک­های بهنجاری در روان­شناسی، چاپ اول، قم، مرکز نشر مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
آذربایجانی، مسعود (1375). "انسان کامل از دیدگاه اسلام و روان‌شناسی"، مجله حوزه و دانشگاه، زمستان، شماره 9، صص 6-21.
بشیری، ابوالقاسم؛ غروی، سید محمد؛ فتحی آشتیانی، علی (1388). "بررسی مفروضه‌های اساسی درباره ماهیت انسان از دیدگاه روان‌شناسی و اسلام"، روان‌شناسی و دین، دوره 2، شماره 5، صص 7-47.
بشیری، ابوالقاسم؛ حیدری، مجتبی (1396). روان‌شناسی شخصیت: نظریه‌های شخصیت با نگرش به منابع دینی. قم: انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
پروین، لارنس (2000). روان‌شناسی شخصیت، نظریه و تحقیق، ترجمه جوادی و کدیور (1381)، چاپ اول، تهران: انتشارات رسا.
ترشیزی، علی (1390). مقایسه دیدگاه روان‌شناسی انسان‌گرا با قرآن در مورد ویژگی‌های انسان سالم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه مشاوره. دانشگاه علامه طباطبایی.
جان بزرگی، مسعود؛ غروی، سیدمحمد (1397). اصول روان درمانگری و مشاوره با رویکرد اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
جوادی آملی، عبدالله (1384). شریعت در آیینه معرفت: بررسی و نقد نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت. قم: انتشارات اسراء.
حسن زاده آملی، حسن (1383). "انسان کامل از دیدگاه نهج‌البلاغه"، مجله نهج‌البلاغه، شماره 9 و 10، صص 15-22.
حسین زاد، محمد (1389). معرفت‌شناسی. قم: مرکز نشر مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
حیرت، عاطفه؛ بهرامی، فاطمه (1398). "نقد نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی متداول و مقایسه با رویکرد اسلامی". مجموعه مقالات نخستین کنگره علوم انسانی اسلامی. 339-370، 3-7 آذر 98. تهران-قم.
خسروپناه، عبدالحسین (1389). دین‌شناسی، چاپ اول، تهران، انتشارات کانون اندیشه جوان.
 خسروپناه، عبدالحسین (1392). فلسفه­ی علوم انسانی: بنیادهای نظری، چاپ اول، قم، مؤسسه­ی حکمت نوین اسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین (1393). علم دینی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
خسروپناه، عبدالحسین (1395). انسان­شناسی اسلامی، قم، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها، نشر معارف.
رجبی، محمود (1384). انسان­شناسی، چاپ هفتم، قم، انتشارات مؤسسه­ی آموزشی پژوهشی امام خمینی.
رضی، ش (1390). نهج‌البلاغه. ترجمه علی شیروانی، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و دفتر ‌نشر معارف.
ساعتچی، محمود (1383). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، تهران، نشر ویرایش.
سالاری فر، محمدرضا؛ تبیک، محمدتقی؛ عباسی، اکبر؛ موسوی اصل، سیدمهدی؛ آذربایجانی، مسعود؛ کاویانی، محمد؛ غروی، سیدمحمد (1393). روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شجاعی، محمدصادق؛ حیدری، مجتبی (1389). نظریه‌های انسان سالم با نگرش به منابع اسلامی. قم، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
شفیع‌آبادی، عبدالله؛ ناصری، غلامرضا (1384). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، چاپ نوزدهم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
شولتز، دوان؛ شولتز، سیدنی آلن (2000). نظریه‌های شخصیت، ترجمه­ی سیدمحمدی (1384)، چاپ اول، تهران، مؤسسه‌ی نشر ویرایش.
شیلینگ، لوئیس (1989). نظریه‌های مشاوره (دیدگاه‌های مشاوره)، ترجمه‌ی آرین (1382)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات اطلاعات.
فداکار داورانی، فهیم؛ برجعلی، احمد؛ اسمعیلی، معصومه؛ باقری نوع پرست، خسرو (1399). "بررسیوارزیابیماهیتِ) چیستی(روان‌شناسیاسلامی درمطالعاتمنتسببهروان‌شناسیاسلامی"، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، س 11، ش 41، صص 1-26.
قربان پور لفمجانی، ا (2020). نقد مبانی انسان‌شناختی سبک زندگی در نظریه‌ی روان‌شناسی فردنگر آدلر از دیدگاه اسلام. پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، 20(7), 241-263.‎
کوری، جرالد (2005). نظریه و کاربست مشاوره و روان‌درمانی. ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی (1385)، چاپ اول، تهران، انتشارات ارسباران.
گرامی، عبدالحسین (1387). انسان در اسلام، چاپ هشتم، قم، نشر معارف.
ماتنی، رابرت. (1997). مشاور و مراجع: راه‌های یافتن راه‌حل­های مشکلات. ترجمه محسن مشکبید حقیقی، امیر قربان پور لفمجانی (1389). رشت: انتشارات‌بلور.
مظاهری نژاد فرد، گلناز؛ زرانی، فریبا؛ موسوی، نگین (1400). مصاحبه صورت‌بندی فرهنگی: نقش فرهنگ در آسیب‌شناسی روانی،رویش روان‌شناسی، دوره 10، شماره 2، صص 171-178.
نوده ئی، داود (1389). "ضرورت توجه به مبانی دینی در نقد نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی و طراحی الگوهای بومی"، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، دوره یک، شماره 4، صص 111-140.
نیک صفت، ابراهیم (1385). "روش، مبانی و نظریه انسان کامل در اسلام و انسان‌گرایی"، مجله پژوهش و حوزه، شماره 25، صص 98-137.
واعظی، احمد (1375). "بحران انسان‌شناسی معاصر"، مجله حوزه و دانشگاه، شماره 9، صص 94-109.
همتی، فاطمه؛ طالقانی، نرگس (1386). کارل رانسوم راجرز (خودهسته نظری شخصیت)، تهران، انتشارات دانژه.
یوهانسون، ثور (2012). دین و معنویت در روان درمانی و مشاوره، ترجمه براتی سده (1393)، چاپ اول، تهران، انتشارات رشد.
 
Afrasibi, S. & Fattahi, Z. (2017). A comparative study of self-actualization in psychology and Islam. World Family Medicine Journal: Incorporating the Middle East Journal of Family Medicine, 99(5548), 1-8.
 Corey, Gerald (2009). Theory and Practice of Counseling and Psychotherapy, Belmont: Thomson Brooks/Cole, a part of The Thomson Corporation, Eighth Edition.
Ford, J. G. (1991). Rogerian self-actualization: A clarification of meaning. Journal of Humanistic Psychology, 31(2), 101-111.
Hansen, I. G. (2020). Self-Actualization. Encyclopedia of Personality and Individual Differences, 4641-4644.
Ismail, N. A. H. & Tekke, M. (2015). Rediscovering Rogers’s self -theory and personality. Journal of Educational, Health and Community Psychology, 4(3), 28-36.
Joseph, S. & Linley, P. A. (2005). Positive adjustment to threatening events: An organismic valuing theory of growth through adversity. Review of general psychology, 9(3), 262-280.
Maurer, M. M. & Daukantaitė, D. (2020). Revisiting the Organismic Valuing Process Theory of Personal Growth: A Theoretical Review of Rogers and Its Connection to Positive Psychology. Frontiers in Psychology, 11, 1706.
Maxwell, Eremie, & Kenedy, Margaret. (2016). Review Of Selected Counselling Theories And Assumptions Of Human Nature. International Journal of Innovative Psychology & Social Development 4(4):1-5.
McLeod, S. A. (2014). Carl Rogers. Retrieved from www.simplypsychology.org/carlrogers. Html.
Melinda, D. Emzir, E. & Akhadiah, S. (2019). Self-Actualization of the Main Characters in Ford County, by Grisham. Journal of Education, Teaching and Learning, 4(1), 157-162.
Parker, L. M. (2013). Self-actualization and individuation: some thoughts on organizational spirituality in relation to high performing workplace cultures.Project submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of master of business administration. university of northern british columbia.
Patterson, T. G. & Joseph, S. (2007). Person-centered personality theory: Support from self-determination theory and positive psychology. Journal of Humanistic Psychology, 47(1), 117-139.
Pescitelli, D. (1996). An analysis of Carl Rogers’ theory of personality. Retrieved September, 20, 2009.
Proctor, C. (2020). Conditions of Worth (Rogers). Encyclopedia of Personality and Individual Differences, 820-823.
Proctor, C. Tweed, R. & Morris, D. (2016). The Rogerian fully functioning person: A positive psychology perspective. Journal of Humanistic Psychology, 56(5), 503-529.
Qorbanpoorlafmejani, A. & Qorbanpoorlafmejani, H. (2020). Ethical principles of Ellis theory and its comparison with the view of Islamic ethics. Preventive Counseling, 1(2), 69-84.
Qorbanpoorlafmejani, A. (2019). Lawrence kohlberg’s theory of moral development and its comparison with ethics from the perspective of shia islam. European Journal of Science and Theology, 15(1), 97-112.
Qorbanpoorlafmejani, A. Q. (2020). The Human in the perspective of Freud and its comparison with the Shiite Islam perspective. Technium Soc. Sci. J. 4, 84.
Rogers, C. R. (1977). Carl Rogers and humanistic education. CH, Patterson, Foundations for a Theory of Instructional and Educational Psychology, 1-48.
Rose, H. (1996). Humanistic forces versus the dynamics of faith: A critique of Carl Roger’s self theory. Christ in the classroom: Adventist approaches to the integration of faith and learning, 17, 287-305.
Rusu, M. (2019). The process of self-realization From the humanist psychology perspective. Psychology, 10(08), 1095.
Sheldon, K. M. Arndt, J. & Houser‐Marko, L. (2003). In search of the organismic valuing process: The human tendency to move towards beneficial goal choices. Journal of Personality, 71(5), 835-869.
 Sperry, L. & Carlson, J. (2014). How master therapists work: Effecting change from the first through the last session and beyond. Routledge.
Sperry, Len& Sperry, Jonathan (2012). Case Conceptualization: Mastering this Competency with Ease and Confidence. Routledge. 711 Third Avenue, New York, NY 10017
Wilson, D. (2018). Human flourishing: Perspectives from Maslow, Rogers, Seligman, and Wesley. Journal of Wesleyan thought, 1(1), 1-11.
Yazdani, S. & Ross, S. (2019). Carl Rogers’ Notion of “Self-actualization” in Joyce’s A Portrait of the Artist as a Young Man. The Southeast Asian Journal of English Language Studies – Vol 25(2): 61 – 73.