نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی تهران

2 استادیار گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی تأثیر اجرای برنامه «فلسفه برای کودکان» با غنی‌سازی فناوری‌های دیجیتال بر شادزیستی و نشخوار فکری کودکان دختر بی‌سرپرست و بد سرپرست بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‍آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری این مطالعه را کودکان 12-9 ساله ساکن در مراکز بهزیستی شهرستان ازنا در بهار و تابستان 1399 تشکیل می‌دادند که نهایتاً از بین آنان 34 نفر به شیوه در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش تحت 8 جلسه آموزش برنامه فلسفه برای کودکان با غنی‌سازی فناوری‌های دیجیتال قرار گرفت و گروه کنترل این آموزش را دریافت نکرد. برای جمع‌آوری و اندازه‌گیری داده‌های این پژوهش از پرسشنامه شادزیستی آکسفورد (آرجیل و لو) و نشخوار فکری (نولن هوکسما و مورو) استفاده شد. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد با فرض همراه کردن متغیر پیش‌آزمون بین میانگین نمرات شادزیستی و نشخوار فکری دو گروه در مرحله پس‌آزمون تفاوت معنادار وجود دارد (001/P<)؛ یعنی با توجه به ارزیابی کودکان، دو گروه آزمایش و گواه در متغیرهای شادزیستی و نشخوار فکری در مرحله پس‌آزمون، با یکدیگر متفاوت می‌باشند. نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌ها بیانگر آن است که برنامه فلسفه برای کودکان با غنی‌سازی فناوری‌های دیجیتال بر افزایش شادزیستی و کاهش نشخوار فکری تأثیر معنادار دارد (05/0P<). لذا می‌توان از این برنامه به‌عنوان یک روش مداخله‌ای مؤثر جهت افزایش شادزیستی و کاهش نشخوار فکری کودکان دختر بی‌سرپرست استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the effectiveness of technology-enhanced program of philosophy for children on happiness and rumination thoughts of Orphaned and abused girl children

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Kabiri 1
  • mahdi vahedi 2

1 PhD student in Educational Technology, Allameh Tabatabai University, Tehran

2 Assistant Professor, Department of Educational Technology, Allameh Tabatabai University

چکیده [English]

Research purpose:The current study made an attempt to examine the effectiveness technology-enhanced program of philosophy for children on happiness and rumination thoughts of Orphaned and abused girl children. Methods: The design of this research was a quasi-experimental pre-test-post-test with an experimental and control group. They were selected by available means and randomly assigned to experimental and control groups. The experimental group underwent 8 sessions of philosophy program training for children with enrichment of digital technologies and the control group did not receive this training. To collect and measure the data of this study,was used the rumination questionnaire (Nolen Hooksma and Moro) and the Oxford Happiness Questionnaire (Argyle and Lou) were used. To analyze the data, analysis of covariance .Findings: The results showed that there was a significant difference between the mean scores of rumination and happiness of the two groups in the post-test, assuming that the pre-test variable was included (P <0.001); That is, according to the evaluation of children, the two experimental and control groups were different in the variables of rumination and happiness in the post-test stage. Conclusion: It can be concluded that the employment of technology-enhanced program of philosophy for children can make a contribution to reducing rumination thoughts and improving happiness of orphaned and abused children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy for Children
  • Happiness
  • rumination thought
  • Orphaned and abused girl children
  • Digital technologies
امینی، آرزو و شریعتمدار، آسیه (1397). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک گروهی بر فاجعه سازی و نشخوار فکری در مادران کودکان کم‌توان ذهنی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. دانشگاه علامه طباطبایی. سال نهم. شماره 34.
اللهی، ذبیح اله؛ زارعی زوارکی، اسماعیل؛ شریفی درآمدی، پرویز؛ نوروزی، داریوش و دلاور، علی (1395). طراحی و اعتبارسنجی الگوی آموزشی استفاده از تلفن همراه برای دانشآموزان آسیب‌دیده بینایی، رهیافتی جدید در آموزش و یادگیری. فناوری برنامه درسی، سال اول. شماره 2.
باوی، لیلا و خدابخشی کولایی، آناهیتا (1394). مقایسه سلامت روان، شادکامی و کنترل هیجانی نوجوانان مراکز نگهداری بهزیستی با نوجوانان عادی. فصلنامه سلامت اجتماعی. دوره 2. شماره 3.
باقری نژاد؛ مینا، صالحی فدردی، جواد و طباطبایی، سید محمود (1389). رابطه بین نشخوار فکری و افسردگی در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی. دوره 11. شماره 1. صفحه 21 تا 38.
برخوری، حمید؛ رفاهی، ژاله و فرحبخش، کیومرث (1388). اثربخشی مهارت‌های مثبت اندیشی به شیوه گروهی بر انگیزه پیشرفت، عزت‌نفس و شادکامی دانشآموزان پسر پایه اول دبیرستان شهر جیرفت. فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. سال دوم. شماره پنجم.
اسکار، برنه فیه. (2010). احساسات یعنی چه، ترجمه آرزو نیر احمدی (1395). تهران: انتشارات شهرتاش.
بهرامیان، جاسم؛ سامی، عباس و حاج خدادادی، داود (1399). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر خودشفقت ورزی بر شادزیستی و تاب‌آوری دانشآموزان دارای رفتارهای پرخطر. رویش روان‍شناسی. سال 9. شماره 7. پیاپی 52.
تیمور، اسماعیل‌زاده؛ الله کرمی، آزاد و موسوی، فرانک (397). اثربخشی چندرسانه‌ای فلسفه برای کودکان بر حل مسئله دانشآموزان پایه ششم ابتدایی. فصلنامه فناوری آموزش. دوره 12. شماره 4.
جزایری، سید حسن؛ دلاور، علی و درتاج، فریبرز (1397). تدوین مدل شادکامی بر اساس ویژگی‌های شخصیتی، هوش هیجانی، سبک دلبستگی، فعالیت‌های ارادی و ویژگی‌های جمعیت شناختی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی دانشگاه علامه طباطبائی. سال نهم، شماره 35، پاییز 97، ص 27 تا 56.
جعفری هرندی، رضا؛ محمدی آزاد، فهیمه و زندیه، مریم (1398). بررسی رابطه سلامت روان و شادکامی با ویژگی‌های جمعیت شناختی دانشجویان. پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده. سال هفتم. شماره شانزدهم.
جنگی زهی، حمیدرضا؛ زارعی زوارکی، اسماعیل؛ نیلی احمدآبادی، محمدرضا؛ پزشک، شهلا و دلاور، علی (1396). طراحی و اعتبارسنجی الگوی چندرسانه‌ای آموزشی برای دانشآموزان کم‌توان ذهنی. فصلنامه کودکان استثنائی. سال هفدهم. شماره 1.
حاجی، حسین و خادم مسجدی، حمید (1399). رابطه احساس انسجام روانی، تمایزیافتگی و شادکامی با کیفیت زندگی معلمان زن مقطع متوسطه شهرستان دزفول. دوماهنامه علمی تخصصی پژوهش در هنر و علوم تخصصی. سال پنجم. شماره 7. پیاپی 30.
خدمتی، نسرین (1398). رابطه نشخوار فکری و دشواری تنظیم هیجان با رفتارهای خود آسیب‌رسان دانشآموزان. فصلنامه رویش روان‍شناسی. سال 8. شماره 11. پیاپی 44.
رضایی، نورمحمد؛ پادروند، نادر؛ عبدالرضایی، سبحانی و رضایی، علی‌محمد (1393). بررسی تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان در افزایش خلاقیت و مؤلفه‌های سیالی، انعطاف‌پذیری، ابتکار و بسط. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. دوره 4. شماره 2.
دانش، مهسا و اسلامی حسن‌آبادی، فرحناز (1394). بررسی تأثیر شادی بر سلامت روان و کیفیت زندگی. مجموعه مقالات اولین همایش ملی سوادآموزی و ارتقاء سلامت. ایران. تهران.
داون، هوبنر (2012). چکار کنم اگر همیشه غرغر می‌کنم، ترجمه حسین مسنن فارسی (1393). تهران: انتشارات کام.
سیلوی، ژیرارده (2016). برای سلامتی تو. ترجمه زهره ناطقی (1397). تهران: انتشارات راز بارش.
شیخی، فرشته؛ ساجدی، ابوالفضل و شیخی، لیلا (1399). برنامه فلسفه برای کودکان، تبیین و بررسی دیدگاه لیپمن با نگاهی به آموزه‌های حکمت اسلامی. سال هفدهم. شماره سوم. پیاپی 67.
عدالت، آزاده و مکوندی، بهنام (1398). اثربخشی آموزش مثبت اندیشی بر استرس، نشخوار ذهنی و نگرانی از تصویر بدنی در زنان ماستکتومی شده. نشریه توان‌بخشی در پرستاری. دوره 8. شماره 1.
عناصری، مهریار (1386). رابطه بین سلامت روان و شادکامی دانشجویان دختر و پسر. فصلنامه اندیشه و رفتار. دوره دوم. شماره 6.
عندلیب، سیما؛ عابدی، محمدرضا؛ نشاط دوست، حمید طاهر و آقایی، اصغر (1399). مقایسه اثربخشی بسته درمانی مبتنی بر تجارب با درمان مبتنی بر شفقت ورزی و شادکامی و نشخوار فکری در بیماران افسرده. مجله روان‌شناسی بالینی. سال دوازدهم شماره 1. پیاپی 25.
عیسی مراد، ابوالقاسم؛ نفر، زهرا و فاطمی، فاطمه السادات (1398). اثربخشی آموزش فلسفه به کودکان بر همدلی و حل مسئله اجتماعی دانشآموزان پنجم ابتدایی. نشریه مطالعات روان‍شناسی بالینی. دوره 9. شماره 36.
فرشاد، محمدرضا؛ نجارپوریان، سمانه و شنبدی، فرزاد (1396). تأثیر آموزش والدگری مثبت مبتنی بر روی آورد ساندرز بر شادزیستی و تعارض والد-فرزندی دانشآموزان. فصلنامه سلامت روان کودک. دوره پنجم. شماره 1.
قدم پور، عزت اله؛ منصوری، لیلا؛ خلیلی گشنیگانی، زهرا و امرایی، فروزان (1397). تأثیر آموزش خود دلگرم سازی شوناکر بر احساس تنهایی و بهزیستی روانشناختی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. دانشگاه علامه طباطبائی. سال نهم. شماره 35. ص 147- 170.
 کاترین اپلیگت (2015). پاستیل‌های بنفش، ترجمه آناهیتا حضرتی (1396). تهران: انتشارات پرتقال.
کارول آن مارو (2017). بخشش- آرامشی برای قلب کوچکت، ترجمه برزو سریزدی (1397). تهران: انتشارات صابرین.
کاظمی، نواب؛ ارجمندنیا، علی‌اکبر؛ مرادی، ریحانه؛ محمدی، سید تقی و صادقی فرد، مریم (1399). اثربخشی آموزش خود شفقتی بر بهزیستی روانشناختی و نشخوار فکری در مادران دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص. رویش روان‍شناسی. سال 9. شماره 1. پیاپی 46.
 کبیری، علی‌اکبر؛ قاسمی، علی؛ زارعی زوارکی، اسماعیل و ریوندی، ریحانه (1399). تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان به کمک فناوری بر خوش‌بینی تحصیلی و انگیزه پیشرفت در دانشآموزان دوره دوم ابتدایی شهر همدان. فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، دوره 8. شماره 15.
کشاورز، امیر؛ مولوی، حسین و کلانتری، مهرداد (1387). رابطه سرزندگی و ویژگی‌های جمعیت‌شناسی با شادکامی در مردم اصفهان. مطالعات روان‍شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‍شناسی دانشگاه الزهرا. شماره 4. پیاپی 4.
کیان، مریم (1394). رویکردهای نوین تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه‌های آموزشی و درسی. دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی. کد COI مقاله MRHCONF02_319.
لوییز آل. هی. (2008). من همانی هستم که فکر می‌کنم، ترجمه مریم رزاقی (1390). تهران: انتشارات نشر او.
محمدی، فرزانه، کرامتی، هادی، فرزاد، والی الله و عرب زاده، مهدی (1398). بررسی اثربخشی برنامه آموزش فلسفه به کودکان در پرورش خلاقیت کودکان پیش‌دبستانی. فصلنامه تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال دهم. شماره اول.
مرادی زاده، سیروس؛ ویسکرمی، حسنعلی؛ میردریکوند، فضل‌الله؛ قدم پور، عزت‌الله و غضنفری، فیروزه (1398). مقایسه اثربخشی روان‌درمانی مثبت نگر و درمان شناختی رفتاری بر نشخوار فکری- تحصیلی و استرس تحصیلی دانشآموزان دختر تیزهوش. مجله روان‍شناسی بالینی. سال یازدهم. شماره 4. پیاپی 44.
مرادی، حجت اله و معاون جولا، راضیه (1397). راهنمای آموزش مهارت‌های زندگی (حل مسئله، تصمیم‌گیری و تفکر خلاق). چاپ اول. تهران. انتشارات شلاک.
مرادی، کیوان؛ واعظی، مظفرالدین؛ فرزانه، محمد؛ میرزایی، محمد (1393). نقش رابطه خوش‌بینی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در بین دانشآموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران. نشریه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، دوره 2، شماره 5، 80-69.
 مهرافزون، رکسانا (1399). بر بال آرامش، انتشارات: موسسه پژوهشی کودکان دنیا.
نامدار پور، فهیمه؛ فاتحی زاده، مریم؛ بهرامی، فاطمه و محمدی فشارکی، رحمت‌الله (1397). پیامدهای نشخوار فکری در زنان دارای تعارضات زناشویی: مطالعه کیفی. پژوهش‌های مشاوره، جلد 17، شماره 67.
ون هو، یوشی (2009). شادی‌ها را قسمت کنیم، ترجمه آرزو رمضانی (1391). تهران: انتشارات آیین دوستی.
هاشمی، سید اسماعیل و ماهور، حسین (1395). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر شادکامی دانشآموزان دوره اول متوسطه. مجله پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره. سال 6، شماره 2. صص 120-111.
هدایتی، مهرونوش؛ قائدی، یحیی؛ شفیع‌آبادی، عبداله و یونسی، غلامرضا (1389). کودکان متفکر، روابط میان فردی مؤثر مطالعه تحقیقی پیرامون تأثیر برنامه فلیفه برای کودکان بر ارتباطات اجتماعی کودکان. نشریه تفکر و کودک. دوره 1. شماره 1.
یکانی زاد، امیر؛ گل محمدی نژاد، غلامرضا و سلیمان نژاد، اکبر (1397). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بر سرمایه روانشناختی و شادزیستی دانشآموزان. فصلنامه سلامت روان کودک. دوره پنجم. شماره 4.
Arch, J. J, Landy, L. N, & Brown, K. W. (2016). Predictors and moderators of biopsychological social stress responses following brief self-compassion meditation training. Psychoneuroendocrinology, 69, 35-40.
Argyle, M, & Lu, L. (1990). The happiness of extraverts. Personality and individual differences, 11(10), 1011-1017.
Banegas, R. (2012). Parlements de la rue: espaces publics de la parole et citoyenneté en Afrique (Vol. 127). KARTHALA Editions.
Bazzano, A, Wolfe, C, Zylowska, L, Wang, S, Schuster, E, Barrett, C, & Lehrer, D. (2015). Mindfulness based stress reduction (MBSR) for parents and caregivers of individuals with developmental disabilities: a community-based approach. Journal of Child and Family Studies, 24(2), 298-308.
Benn, R, Akiva, T, Arel, S, & Roeser, R. W. (2012). Mindfulness training effects for parents and educators of children with special needs. Developmental psychology, 48(5), 1476.
Furnham, A, & Brewin, C. R. (1990). Personality and happiness. Personality and individual differences, 11(10), 1093-1096.
Gilbert, P. (2017). A brief outline of the evolutionary approach for compassion focused therapy.
Gorard, S, Siddiqui, N, & See, B. H. (2018). Philosophy for Children: Evaluation report and executive summary.
Hasnain, N, Wazid, S. W, & Hasan, Z. (2014). Optimism, hope, and happiness as correlates of psychological well-being among young adult Assamese males and females. Journal of Humanities and Social Science, 19(2), 44-51.
Henricksen, A, & Stephens, C. (2013). The happiness-enhancing activities and positive practices inventory (HAPPI): Development and validation. Journal of Happiness Studies, 14(1), 81-98.
Hetrick, S. E, Cox, G. R, Fisher, C. A, Bhar, S. S, Rice, S. M, Davey, C. G, & Parker, A. G. (2015). Back to basics: could behavioural therapy be a good treatment option for youth depression? A critical review. Early intervention in psychiatry, 9(2), 93-99.
Holdaway, A. S, Luebbe, A. M, & Becker, S. P. (2018). Rumination in relation to suicide risk, ideation, and attempts: Exacerbation by poor sleep quality. Journal of affective disorders, 236, 6-13.
 Kovács, L. N, Takács, Z. K, Tóth, Z, Simon, E, Schmelowszky, Á, & Kökönyei, G. (2020). Rumination in Major Depressive and Bipolar Disorder–a Meta-analysis. Journal of Affective Disorders.
Lamers, S. M, Westerhof, G. J, Kovács, V, & Bohlmeijer, E. T. (2012). Differential relationships in the association of the Big Five personality traits with positive mental health and psychopathology. Journal of Research in Personality, 46(5), 517-524.
Malboeuf-Hurtubise, C, Léger-Goodes, T, Mageau, G. A, Joussemet, M, Herba, C, Chadi, N, ... & Gagnon, M. (2021). Philosophy for children and mindfulness during COVID-19: Results from a randomized cluster trial and impact on mental health in elementary school students. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 110260.
Malboeuf-Hurtubise, C, Taylor, G, Paquette, L, & Lacourse, E. (2018, September). A mindfulness-based intervention for students with psychiatric disorders in a special education curriculum: a series of n-of-1 trials on internalized and externalized symptoms. In Frontiers in Education (Vol. 3, p. 66). Frontiers.
Milligan, M. (2013). Optimism and the five factore model of personality. coping and health behavior.
 Nolen-Hoeksema, S, & Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: the 1989 Loma Prieta Earthquake. Journal of personality and social psychology, 61(1), 115.
Pelletier, L. G, & Sharp, E. C. (2009). Administrative pressures and teachers' interpersonal behaviour in the classroom. Theory and Research in Education, 7(2), 174-183.
Sasseville, M, & Gagnon, M. (2007). Penser ensemble à l'école: des outils pour l'observation d'une communauté de recherche philosophique en action. Presses Université Laval.
Schneider, G. J, & Griffin, K. W. (2002). Life skills Training Empirical finding and future work stress and psychological distress in male firefighters. Stress and Health, 17(4), 219-229.
Strauss, C, Taylor, B. L, Gu, J, Kuyken, W, Baer, R, Jones, F, & Cavanagh, K. (2016). What is compassion and how can we measure it? A review of definitions and measures. Clinical psychology review, 47, 15-27.
Tolboom, I. H. (2016).The impact of digital transformation. (Masters thesis, Delft University of Technology, Faculty of Technology, Policy and Management) retrieved from http.resolver.tudelft.nl.uuid:d1d6f874-abc1-4977-8d4e-4b98d3db8265.
Topping, K. J, & Trickey, S. (2007). Collaborative philosophical enquiry for school children: Cognitive effects at 10–12 years. British Journal of Educational Psychology, 77(2), 271-288.
 Vansieleghem, N. (2014). What is Philosophy for Children? From an educational experiment to experimental education. Educational Philosophy and Theory, 46(11), 1300-1310.
Wells, A, & Fisher, P. (Eds.). (2015). Treating Depression: MCT, CBT, and Third Wave Therapies. John Wiley & Sons.
Williams, M, & Penman, D. (2011). Mindfulness: a practical guide to finding peace in a frantic world. Hachette UK.
Yook, K, Kim, K. H, Suh, S. Y, & Lee, K. S. (2010). Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder. Journal of anxiety children, Digital technologies.