نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد راهنمایی و مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی خانواده درمانی ساختاری بر راهبرد های مقابله ای، انسجام و انطباق پذیری خانواده در زوجین دارای نارضایتی زناشویی شکل گرفت. روش شناسی: طرح پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل نابرابر همراه با طرح پیگیری دو ماهه بود. جامعه پژوهش تمام زوجین دارای نارضایتی زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر زاهدان در سال 98 بودند. 30 زوج به صورت نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 زوج) و کنترل (15 زوج) به صورت تصادفی گمارش شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دو ماهه از پرسشنامه های سبک های مقابله لازاروس (1988) و مقیاس انطباق‌‌پذیری و انسجام خانوادگی اولسون (1996) استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با روش آماری تحلیل واریانس با انداز ه گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد خانواده درمانی ساختاری بر انطباق‌‌پذیری و انسجام خانوادگی و راهبرد مقابله مسأله مدار موثر است؛ لازم به ذکر است، ماندگاری اثر درمان بعد از دو ماه حفظ شده است (05/0›p). نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که خانواده درمانی ساختاری می تواند بر انطباق‌‌پذیری و انسجام خانوادگی و راهبرد مقابله زوجین دارای نارضایتی زناشویی اثرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of structural family therapy on coping strategies, family cohesion and adaptability in couples with marital dissatisfaction

نویسندگان [English]

  • Ebrahim namani 1
  • Maryam Dehmardeh 2

1 Department of Educational Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Hakim Sabzevari University,

2 MA in Counseling and Guidance, Islamic Azad University, Neishabour Branch

چکیده [English]

Aim: The purpose of the present research was to study the effectiveness of structural family therapy coping strategies, family cohesion and adaptability in couples with marital dissatisfaction. Methodology: The plan of study was semi- experimental through pretest, posttest with unequal control group with a two-month follow-up plan. The population of the study included all couples had marital dissatisfaction referring to counseling centers of Zahedan in 2019. 30 couple were selected as target sampling and randomly assigned to two experimental groups (15 couple) and control groups (15 couple). In order to collect information in three stages of pre-test, post-test and two-month follow-up, were used Lazarus coping style questionnaires (1988) and Olson's family adaptability and coherence scale (1986). Data were analyzed through Spss software by repeated measure analysis of variance. Findings: The findings show that structural family therapy is effective on family cohesion and adaptability and problem-solving strategies; it should be noted that the effectiveness of treatment is maintained after two months (p 0 0.05). Conclusion: Based on the findings of the study, it can be concluded that structural family therapy can affect on coping strategies, family cohesion and adaptability in couples with marital dissatisfaction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • structural family therapy
  • family cohesion
  • adaptability
  • coping strategies
ارجمند سیاه‌پوش، اسحاق؛ عجم دشتی نژاد، فریال (1389). بررسی عوامل اجتماعی اقتصادی مؤثر بر خشونت علیه زنان در اهواز. جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 1(3)، 94-115.
بروکی میلان، حسن (1393). اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر بهبود راهبردهای مقابله‌ای و علائم اعتیاد در بیماران وابسته به مواد. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 30، 156-143.
بزرگ‌منش، کاملیا؛ نظری، علی‌محمد؛ زهراکار، کیانوش (1395). «اثربخشی خانواده‌درمانی بر انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده». پرستاری و مامایی جامع‌نگر، 26(82)، 35-27.
بهنام مقدم، عزیز؛ هاشمی، تورج؛ بیرامی، منصور؛ یاریان، سجاد (1393). «ارتباط رضایت زناشویی با باورهای دینی، هوش هیجانی و راهبردهای مقابله‌ای در جانبازان و معلولین جسمی»، فصلنامه طب جانباز، 6(4)، 136-131.
تعاونی، مژگان (1395). مطالعه جرم شناختی خشونت علیه زنان در شهر زاهدان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان.
چراغی، مهرآذر و حسن زاده، مرضیه (۱۳۹۰). رابطه‌ی میزان انسجام خانواده با شیوه‌های مقابله با استرس نوجوانان دختر و پسر، دومین همایش ملی روانشناسی - روانشناسی خانواده، مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
رئیس قره درویشلو، سجاد؛ قمری کیوی، حسین؛ شیخ الاسلامی، علی (1397). اثربخشی خانواده‌درمانی ساختاری بر انگیزش درمان و عملکرد خانواده در خانواده‌های افراد مبتلا به سوءمصرف مواد. اعتیاد پژوهی، ۱۲ (۴۹)، ۱۷۳-۱۸۸
سارافینو، ادوارد (1391). روانشناسی سلامت. ترجمه الهه میرزایی، علی منتظری مقدم، غلامرضا گرمارودی، پریوش قوامیان، فروغ شفیعی، ابوالقاسم جزایری، حسن افتخاراردبیلی، سیدعلی احمدی ابهری و ابوالحسن ندیم. تهران: رشد (تاریخ انتشار اثر به زبان‌اصلی 1988).
شیرزادی، شاداب؛ شفیع‌آبادی، عبداله؛ دوکانه ای فرد، فریده (1397). «مقایسه اثربخشی خانواده‌درمانی بوئن و مینوچین بر کاهش طلاق عاطفی و بهبود کیفیت زندگی زوجین مراجعه‌کننده به خانه‌های سلامت». فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، 9(3)، 40-26.
طالب، مهدی؛ گودرزی، محسن (1383). قومیت و جنسیت: مطالعه موردی گروه‌های قومی در سیستان و بلوچستان. زن در توسعه و سیاست، 2(1)، 48.
عباسی، قدرت اله؛ حمیدی فر، علیرضا (1398). نقش حس انسجام فردی و ارضای نیازهای بنیادین روان‌شناختی در احساس امنیت عمومی شهروندان. مطالعات امنیت اجتماعی، 10(57)، 169-143.
عیسی نژاد، امید؛ علیزاده، زینب (1399). اثربخشی آموزش تقویت مقابله زوجی بر سازگاری زناشویی و راهبردهای مقابله‌ای زوجی. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 11(1)، 85-67.
فتوحی، سکینه؛ مکائیلی، نیلوفر؛ عطادخت، اکبر؛ حاجلو، نادر (1397). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر فراهیجان با زوج‌درمانی روایتی بر سازگاری و دلزدگی زناشویی زوجین متعارض. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 9(34)، 101-77.
کارگر برزی، حمید؛ چوبداری، عسگر؛ ثمری صفا، جعفر (1398). اثربخشی خانواده‌درمانی مبتنی بر درمان عاطفی بوئن بر کارکردهای تحولی خانواده و روان‌بنه‌های هیجانی ناسازگار زنان مبتلا به اختلال افسردگی اساسی. دو فصلنامه روانشناسی خانواده، 6(1)، 3-14.
کیانی، احمدرضا؛ فرحبخش، کیومرث؛ اسدی، مسعود و شیرعلیپور، اصغر. (1389). «ابعاد جهت‌گیری مذهبی و مرزهای ارتباطی خانواده: یک همبستگی بنیادی». روانشناسی و دین، 3(3)، 106-93.
گلادینگ، ساموئل (2011). خانواده‌درمانی، تاریخچه، نظریه و کاربرد. ترجمه عزیزاله تاجیک اسماعیلی و محسن رسولی (1392). تهران: تزکیه.
گلنبرگ، ایرنه؛ گلدنبرگ، هربرت (2009). خانواده‌درمانی، ترجمه حسین شاهی براواتی، سیامک نقش‌بندی و الهام ارجمند (1396). تهران: روان.
مستوفی سرکاری، امیر؛ قمری، محمد؛ حسینیان، سیمین (1398). مقایسه اثربخشی آموزش روانی بر اساس الگوی مک مستر و السون در انسجام خانواده معلمان زن. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(37)، 120-99.
معظمی، شهلا (1383). جرم‌شناسی خشونت خانگی و همسر کشی در سیستان و بلوچستان. زن در توسعه و سیاست، 2(2)، 53-39.
مؤمنی، خدامراد؛ کاووسی امید، سکینه و امانی، رزیتا (1395). «پیش‌بینی تعهد زناشویی بر اساس تمایزیافتگی خود، همبستگی و انطباق‌پذیری خانواده و صمیمیت زناشویی». آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، 1(2)، 58-46.
مینوچین، سالوادور (1974). خانواده و خانواده‌درمانی، ترجمه باقر ثنائی (1395). تهران: امیرکبیر.
مینوچین، سالوادور؛ فیشمن، چارلز. (1981). فنون خانواده‌درمانی، ترجمه‌ی فرشاد بهاری و فرح سیا (1397)، تهران: رشد.
نامنی، ابراهیم؛ فرازی، زهرا؛ گلشن، حمیدرضا؛ کشاورز افشار، حسین (1397). اثربخشی خانواده‌درمانی ساختی بر تغییر سبک‌های مقابله با تعارض و افزایش سازگاری زوجین. مجله پرستار و پزشک در رزم، 6(20)،17-6.
واقعی، سعید؛ میرزایی، ام البنین؛ مدرس غروی، مرتضی؛ ابراهیم زاده، سعید (1390). تعیین تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی بر راهبردهای مقابله‌ای دانشجویان پرستاری در موقعیت‌های استرس‌زای کارآموزی. فصلنامه دانشکده پرستاری و مامایی مشهد، 1(1)، 102-91.
 
Bricker, D (2005). The link between emotional intelligence and marital satisfaction [Dissertation]. Johannesburg: University of Johannesburg; 2005.
Chukwu, N., Okoye, U., Onyeneho, N, & Okeibunor, J (2019). Coping strategies of families of persons with learning disability in Imo state of Nigeria. Journal of Health, 38, 1-9.
DeGraaf, H., Van de Schoot, R., Woertman, L., Hawk,S.T., Meeus, W (2011). "Family cohesion and romantic and sexual initiation: A three wave longitudinal study". Journal of Youth and Adolescence, 41(5), 583-92.
Elliott, J (2010). Linking Family Leisure and Family Function: A Literature Review. [MSC Thesis]. USA: Wisconsin-Stout University; 2010.
Folkman, S., Lazarus, RS., Gruen, R.J,,& Delongis, A (1986). "Appraisal, coping, health status and psychological symptoms". Journal Personality Soc Psychol, 50, 571-579.
Ghanbari Panah, A., & Sharif Mustaffa, F (2019). A Model of Family Functioning Based on Cohesion, Flexibility and Communication across Family Life Cycle in Married Women. International Journal of Psychology, 13(2), 195-228.
Goldenberg, H., & Goldenberg, I (2012). Family therapy: An over view: Cengage Brain.
Halim, A. M. H., Sabri F (2013). "Relationship between defense mechanisms and coping styles among relapsing addicts". Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84, 1829 – 1837.
Hosseinkhanzadeh, A. A., Esapoor, M., Yeganeh, T., & Mohammadi, R (2013). A Study of The Family Cohesion in Families with Mentally Disable Children. Procedia Social and Behavioral Sciences, 84, 749-753.
Jaarsveld, S., & Lachmann, T (2017). "Intelligence and Creativity in Problem Solving: The Importance of Test Features in Cognition Research", Front Psychol, 6(8), 134.
Jiménez, L., Hidalgo, V., Baena, S., León, A., & Lorence, B (2019) "Effectiveness of Structural–Strategic Family Therapy in the Treatment of Adolescents with Mental Health Problems and Their Families". Public Health, 16(7), 1255.
Keller, F., & Bruce, M (2018). "Clinical effectiveness of family therapeutic interventions in the prevention and treatment of perinatal depression: A systematic review and meta-analysis". PLoS One, 13(6): e0198730.
Kenne Sarenmalm, E., Browall, M., Persson, L.O., Fall- Dickso, J., & Gaston-Johansson, F (2013). "Relationship of sense of coherence to stressful events, coping strategies health status, and quality of life in women with breast cancer". Psychooncology, 22(1), 20-7.
Keshavarz-Afshar, H., Nosrati, F., Azad-Marzabadi, E., Eslahi, N,, Gholami-Fesharaki, M, et al (2017). "The Effectiveness of Personal Construct Therapy on Marital Satisfaction: A Quasi-Experimental Study". Iranian Red Crescent Medical Journal, 19(6), e14317.
Lichter, E. M (2016). Evaluating the effectiveness of the four-step assessment model in structural family therapy.
Manne, S., & Badr, H (2008). "Intimacy and relationship prosesses in couples´ pshychosocial adaptation to cancer". Cancer, 112(11), 2541-2555.
Mijung, P., Unützer, J., & Grembowski, D. (2013). "Ethnic and gender variations in the associations between family cohesion, family conflict, and depression in older asian and latino adults". Journal of Immigrant and Minority Health, 49(6), 405-18.
Minuchin, S (1974). Families and Family Therapy. Cambridye, MA: Harvard University Press.
Minuchin, S., Riter, M., & Borda, C (2013). The craft of family therapy: Challenging Certainties. New York: Routledge.
Naomi, B., & Kimberly, S (2012). I am not stressed: Effective Stress Coping Techniques.Utah State University, Cooperative extension, FC/marriage/2012-03pr. Available from: ttp:// digital commons. usu.edu/extension_curall/178.
Nazir, S., Sidra, S., Malik, M.S., Falak, S,& Zarqa, A (2012). "Muhammad Rizwan S. Parental Conflict And Its Effects On Youth Self Esteem (A Study At University Of Punjab)". International Journal of Asian Social Science, 2(9), 1392-1400.
North, M.M., North, S.M, & Coble, J.R (2015). "Virtual Reality Therapy: An Effective Treatment for the Fear of Public Speaking". International Journal of Virtual Reality (IJVR), 3, 1-6.
Olsen, D., Russell, C., & Sprenkle, D (1989). Circumplex model: Systematic assessment and treatment of families. New York: Haworth Press; 1989.
Olson, D, H (1999). Circumflex model of marital & family systems. Available by internet (online).
Olson, D.H (2011). "Faces IV and the circumplex model: Validation study." JMFT, 3(1), 64-80.
Olson, D.H., Portner, J., Lavee, Y. (1985). FACES III. Unpublished manuscript, Family Social Science. University of Minnesota; 1985.
Oprisan, E., & Cristea, D (2012). "A few variables of influence in the concept of marital satisfaction". Procedia - Soc & Behav Sci, 33, 468–472.
Rhoes, P (2013). A brief history of family therapy. Acparian: ISSUE 7. Australian Clinical Psychology Association.
Walash, F (2014). Families in later life: challenges, opportunities and resilience. In M. McGoldrick. N. Garcia-preto & B. Crater (Eds), the expanded family life cycle (5th ED). Boston: Allyn & Bacon.
Weaver, A., Greeno, C., Marcus, S.C., Fusco.R.A, Zimmerman, T & Anderson, C (2013). "Effects of Structural Family Therapy on Child and Maternal Mental Health Symptomatology". Research on Social Work Practice, 23(3) 294-303.
Winek, J.L. (2010). Systemic family therapy: from theory therapy. North Carolina: SAGE; 2010.