نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه مشاوره دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مقدمه : استرس و مشکلات در زمینه سازگاری بخشی از مسائل خاتواده های دارای فرزند کم توان می باشد. یکی از راهبردهای مناسب برای ارتقای سلامت روان تاب آوری است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش تاب آوری بر استرس و سلامت روان مادران دارای فرزند کم توان ذهنی بوده است.
روش : روش پژوهش طرح نیمه آزمایشی ، شامل پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه ی آماری این پژوهش را مادران دارای فرزند دختر کم توان ذهنی تشکیل داده که فرزندانشان در سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ در مدارس دخترانه ابتدایی آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران مشغول به تحصیل بوده اند. با روش نمونه گیری دردسترس یک گروه 30 نفری از مادران انتخاب شدند و به طور تصادفی 15نفر از آن ها در گروه آزمایش و15 نفر دیگر در گروه کنترل قرار گرفتند. پرسشنامه های استرس آبدین(PSI) و سلامت روان گلدبرگ و هیلر (GHQ) استفاده شد.
یافته ها : داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس در سطح معناداری( ۰۱/۰p <) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. گروه آزمایش که تحت آموزش تاب آوری قرار گرفتند نسبت به گروه گواه که هیچ آموزشی دریافت نکردند، میانگین سطح استرس پایین تر بوده است و آموزش تاب آوری موجب افزایش سلامت روان گروه آزمایش شده است.
نتیجه گیری : بنابران این برنامه آموزشی و تشکیل گروه های مشاوره و حمایتی می تواند جزء برنامه های مداخلاتی در جهت کاهش استرس و بهبود سلامت روان مادران دارای فرزند مبتلا به کم توانی ذهنی مورداستفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of resilience training on stress and mental health of mothers whose have children suffering mental retardation

نویسندگان [English]

  • Tahereh hosseini ghomi 1
  • zahra jahanbakhshi 2

1 دانشجو

2 ازاد

چکیده [English]

Introduction: Many families involve problems due to have mental retardation child. Excessive stress and adjustment problems is only limited number of issues related to mental retardation diagnose in children. One of the appropriate strategies to promote mental health is resiliency. Resilience is the human ability to adapt in the face of diseases, adversity, hardship and ongoing significant life stressors.
This study has been done for the purpose of evaluating effect of resilience training on stress of mothers whose have children suffering mental retardation.

Method: the statistical population of the study was all mothers of mental retardation children had educational files in Milad School during the years 1397-1398.
The applied method was a semi-experimental design, consisting pretest- post test, and along with a control group. By available sampling, 30 mothers selected; they were put in 2 groups by random 15 of them in experimental group and 15 others in control group. Questionnaires of stress of Abedin and Goldberg mental health questionnaire were utilized for the both ones.
The consequences of 8 session’s resilience training, through Covariance analysis(0/01 significance level), appeared that the mothers under the certain training have more promoted in increasing mental health and reduced stress than the mothers did not enjoy those trainings.
The resilience training is associated with meaningful effect on reducing stress and increasing mental health of mothers

کلیدواژه‌ها [English]

  • resilience training
  • stress"mental health
  • mental retardation
  • mothers
برجعلی، محمود؛ ناصری نیا، سجاد. (۱۳۹۸­). اثربخشی آموزش راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان بر سلامت روان، شفقت خود و وسوسه در معتادان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی دانشگاه علامه طباطبایی. سال دهم. شماره ۴.۱۳۳-۱۵۴.
بهرامی، فاطمه؛ زاهدی، یونس. (۱۳۹۷). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی گروهی بر افزایش امید به زندگی و تاب‌آوری مادران کودکان استثنایی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی دانشگاه علامه طباطبایی. سال نهم. شماره ۳۵.۱۸۹-۱۷۱.
حسینی قمی، طاهره؛ سلیمی بجستانی، حسین. (۱۳۹۱). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس مادران دارای فرزندان مبتلا به سرطان در بیمارستان امام خمینی (ره) شهر تهران. فصلنامه­ی روانشناسی سلامت. شماره ۴.
ربیعی کناری، فاطمه، جدیدیان، علی. سلگی، محمد (1393). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر کاهش استرس والدگری مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اتیسم. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام.23. شماره 4.
شجاعی، ستاره؛ به پژوه، احمد؛ شکوهی یکتا، محسن؛ غباری بناب، باقر. (1392). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر سلامت روان خواهران و برادران کودکان با نشانگان داون. مجله‌ی تحقیقات علوم رفتاری. دوره 1، شماره 5.
شیر الی نیا، خدیجه؛ ایزدی، معصومه؛ اصلانی، خالد. (۱۳۹۸). نقش واسطه‌ای استرس فرزند پروری، کیفیت رابطه مادر کودک و سلامت روان مادر در رابطه بین فرزندپروری ذهن آگاهانه و مشکلات رفتاری کودکان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی دانشگاه علامه طباطبایی. سال دهم. شماره ۳۸.۱۴۶-۱۳۵.
صادقی، مسعود؛ سپهوندی، محمد علی؛ رضایی فر، نسرین. (1395). تأثیر آموزش تاب‌آوری خانواده بر سلامت روانی مادران دارای فرزند کم‌توان ذهنی. مجله علمی پژوهشی مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 6،1 (21).78-57.
صفاری نیا، مجید؛ ترخان، مرتضی؛ مهرآبادی، فاطمه. (1393). اثربخشی آموزش مصون‌سازی در مقابل تنیدگی بر فرسودگی شغلی و تاب‌آوری کارکنان دانشگاه. مجله مطالعات روان‌شناختی؛10(4)،71-53.
فتحی، راضیه. (۱۳۸۶). بررسی اثربخشی روش آموزشی خود شجاعت دهی شوان کر بر سلامت روانی و رضایت زناشویی والدین دارای کودک عقب‌مانده ذهنی خفیف. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
کاوه، منیژه و کرامتی، هادی. (1396). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس والدینی، رضایت زناشویی و تاب‌آوری والدین کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. مجله‌ی علمی پژوهشی ناتوانی‌های یادگیری. دوره 6، شماره 3، 91-69.
کاوه، منیژه؛ علیزاده، حمید؛ دلاو، علی؛ برجعلی، علی. (۱۳۹۰). تدوین برنامه افزایش تاب‌آوری در برابر استرس و تأثیر آموزش آن بر مؤلفه‌های کیفیت زندگی والدین دارای کودک کم‌توان ذهنی خفیف. فصلنامه‌ی ایرانی کودکان استثنایی. سال یازدهم، شماره‌ی ۲. ۱۴۰-۱۱۹.
الماسی، افشین، حاتمی، فوزیه، شریفی، اعظم؛ احمدی جویباری، تورج، کاویان نژاد، رسول، ابراهیم زاده، فرزاد. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله با استرس بر تاب‌آوری مادران دارای فرزند معلول. مجله‌ی علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کردستان. دوره 21، شماره 2.
مش، اریک جی.ولف، دیوید، ای ولف. (1396). روان‌شناسی مرضی کودک؛ اختلال‌های رفتاری هیجانی دوران کودکی و نوجوانی. ترجمه­­ی شریفی درآمدی، پرویز؛ عزیزیان، افسانه؛ مرادی؛ حسین. چاپ ششم، تهران: ویرایش.
Akearok, Gwen Healey. , Cueva, Katie. , Stoor, Jon Petter. A. Larsen, Christina, V, L. Rink, Elizabeth. Kanayurak, Nicole. Emelyanova, Anastasia &Hiratsuka, Vanessa Y. (2019). Exploring the term Resilience in Arctic Health and well-being using a sharing circle as a community – centered approach:Insights frome a conference workshop. Journal of Social sciences, 8, 45.
Burton, nicolaw. , Pakenham, Kenneth, I. , brown, Wendy, j. (2009). Evaluating the effectiveness of psychosocial resilience training for heart health, and the added value of promoting physical activity: a cluster randomized trial of the ready program. BMC public health. 23, 9. 427.
Connor, K. M. Davidson, J. R. T. (2003). Sprituality, resilience and anger in survivors of violent trauma:A community survey. Journal of traumatic stress, 16(5)487-94.
Farlane, M. K. & Carol, L. (2000). Resilience therapy: A group intervention program to promote the psychological wellness of adolescents at risk. Unpublished doctoral Dissertation, University of South Africa.
Goldstein, S& Brooks, R. B(2005). Handbook of resilience in children. New York, NY:Springer Science, Business Media. Inc.
Gupta, v. b. (2007). Comparison of parenting stress in different developmental disabilities. Journal of developmental and physical disabilities, 19-417-425.
Kaboudi, Marziyeh. Abbasi, Parvin. Heidari Sharaf, Parisa. Dehghan, Fatemeh. (2018). The effect of resilience training on the condition of style of coping and parental stress in mothers of children with leukemia. Intj pediatr, vol 6. N3.
Kahn, A. P&Fawceet. J. (2008). The encyclopedia of mental health. 3th. New York: facts on file INC.
Kareepadath Rajan, Santhosh. (2020). Role of stress and age in resilience among parents of the children with intellectual disability. Developmental Challenges and Societal Issues for Individuals with Intellectual Disabilities.
Kordich-Hall, D & Pearson, J. (2005). Resilience, giving children the skills to bounce back. Journal of education and health, 23(1), 12-15.
Kumpfer, L. K. (1999). Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework. In M. D. Glantz & J. L. Johnson (Eds. ), Resilience and development: Positive life adaptations (179-224). New York: Academic/Plenum.
Lias, Kartini. Comish, Kim. Aureta. S. Kummar. Sang, Miriam, Park, AH& Golden, Caren. (2018). Parenting stress and resilience in parents of children with Autism Spectrum disorder (ASD) in southeast Asia: A systematic review. Frontiers in psychology. 2018, 9:280. Apr 9.
Lunsky, Y. , Robinson, S. , Reid, M. , & Palucka, A. (2015). Development of a Mindfulness-Based Coping with Stress Group for Parents of Adolescents and Adults with Developmental Disabilities. Mindfulness Journal, 57-71.
Manderscheid, R. W. Ryff, C, D. Freeman, E. J, Mcknight, L. R, Dhingra, S&Strine, T. W(2010). Peer Reviewed:evolving definitions of mental illness and wellness. Preventing chronic disease, 7(1).
Masten, A. , & Monn, A. R. (2015). Child and family resilience: A call forintegrating science, practice, and training. Family Relations, 64, 5–21.
Maston, Ann, S. (2018). Resilience theory and research on children and families:past, present and promise. Journal of family theory & review. volume 10, Issue 1. 12-31.
Mc Conkey, R. , Truesdale-Kennedy, M. , Chang, M. Y. , Jarrah, S. & Shukri, R. (2008). The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities: A cross-culteral study. International Journal of Nursing Studies, 45, 65-74.
Noone, S. J. & Hastings, R. p(2009). Building psychological resilience in support staff caring for people with intellectual disabilities: pilot evaluation of an acceptance – based intervention. Journal of intellectual disabilities, 13(1):43-51.
Oelofsen, n Richardson, p. (2006). sense of coherence and parenting stress in mothers and fathers of preschool children with developmental disability. Journal of intellecttual developmental disability, 31(6), 1-12.
Peer, Justin. W & Hillman, Stephan. B(2014). Stress and resilience for parents of children with intellectual and developmental disabilities:a review of key factors and recommendations for practitioners. Journal of policy and practice in intellectual disabilities. Volume 11, Issue 2.
Reivich, K. &Shatte, A(2002). The resilience factor:7 essential skills for overcoming life inevitable obstacles. Broadway books. 56(4). 445-453.
Richardson, S, Yates, T(2014). Siblings in foster care: A relational path to resilience for emancipated foster youth. children and youth services review 47(2014)378-388.
Scheffers, S. , Van Vugt, E, Moonen, X. (2020). Resilience in the face of adversity in adulths with an intellectual disability:A literature review. Journal of applied research in intellectual disability. 00:1-11.
Skehill, C. M. (2001). Resilience, Coping with an Extended Stay Outdoor Education Program, and Adolescent Mental Health. Canberra: University of Canberra: Dissertation for the degree of Honurs.
Steinhard T. M. & Dolbier, C. (2008). Evaluation of a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomology. journal of American college health, 56(4), 445 – 453.
Takayama N, Morikawa T, Bielinis E. (2019). Relation between psychological restorativeness and lifestyle, quality of life, resilience, and stress-coping in forest settings. International journal of environmental research and public health. 2019 Jan;16(8):1456. doi: 10.
Terni, P. (8103). Solution-Focus: Bringing Positive Psychology into the Conversation. International Journal of Solution-Focused Practices, 5(0), 2-06.
Vincent, E. C. (2007). Gender differences in protective factors associated with educational, emotional and dual domain resilience. proQuest.
Zheng, Y. Maude, p. Brotherson, M(2015). Foundations for self-determination perceived and promoted by families of young children with disabilities in china. Education and training in Autism and developmental disabilities. 50:109-122.