نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد روان شناسی دانشگاه مازندران

2 استادیار گروه روان شناسی دانشگاه مازندران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه­ای تعارضات نقش کار-خانواده-تحصیل در رابطه بین حمایت اجتماعی مرتبط با نقش و مؤلفه‌های فرسودگی تحصیلی بود. طرح این پژوهش، همبستگی بود. تعداد 337 نفر از زنان دانشجوی متأهل، مادر و شاغل که در دانشگاه‌های شهرهای نیشابور و مشهد مشغول به تحصیل بودند، در سال تحصیلی 97-1396 انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از سیاهه­ی فرسودگی تحصیلی اولدنبرگ (ریسا، زانثوپولوب و تیسائوسیسک، 2015)، مقیاس حمایت اجتماعی مرتبط با نقش (زو و سانگ، 2013) و مقیاس تعارضات نقش کار-خانواده-تحصیل (زو و سانگ، 2013). با استفاده از روش برآورد حداکثر درست‌نمایی و فرایند خودگردان‌سازی، نتایج تحلیل مسیر نشان داد که الگوی مفهومی پیشنهادی پژوهش برازش مطلوبی با داده­ها دارد. مؤلفه‌های حمایت اجتماعی مرتبط با نقش تأثیر مستقیم، منفی و معنی‌دار بر عدم‌مشغولیت داشتند. حمایت از سوی دانشگاه تأثیر مستقیم، منفی و معنی‌دار بر خستگی داشت. نتایج نشان داد که تعارضات نقش کار-خانواده-تحصیل در رابطه بین حمایت از سوی خانواده و مؤلفه‌های فرسودگی تحصیلی، نقش واسطه‌ای دارد (05/0 < p). از بین مؤلفه‌های حمایت اجتماعی مرتبط با نقش، حمایت از سوی خانواده از طریق کاهش سطح تعارضات نقش کار-خانواده-تحصیل، منجر به کاهش فرسودگی تحصیلی دانشجویان زن متأهل-مادر-شاغل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Role related social support, work-family-school role conflicts, and academic burnout in women

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Abdollah Abadi 1
  • Majid Ghaffari 2
  • Habibollah Naderi 2

1 Department of psychology, University of Mazandaran

2 Department of psychology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

چکیده [English]

The purpose of the present study was to investigate the mediating role of work-family-school role conflicts on the relationship between role-related social support and academic burnout. The design of this study was correlational. A sample of ‌337 married-parent-employed female university students (mean age: 32.35 ± 5.94 years) who were studying at universities of Neyshabour and Mashhad, Iran, were selected in the academic year of 2017-18. The instruments were the Oldenburg Burnout Inventory-Student Version (Reisa, Xanthopouloub & Tsaousisc, 2015), The Role Related Social Support Scale (Xo & Song, 2013) and the Work-Family-School Role Conflicts Scale (Xo & Song, 2013). Using Maximum-Likelihood estimation and bootstrapping procedure, the results of path analysis showed that the proposed conceptual model have appropriate fit with the data. Role related social support components, showed significant negative direct effects on disengagement. Support from school showed significant negative direct effect on exhaustion. The results revealed that work-family-school role conflicts mediated the relationship between support from family and burnout components (p < 0.05). In married-parent-employee female university students, among role-related social support dimensions, support from family, reduces academic burnout through reducing work-family-school role conflicts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • academic burnout
  • role related social support
  • work-family-school role conflicts
  • women
درقایدی، صغری. (1394). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر فرسودگی تحصیلی و حمایت اجتماعی دانش‌آموزان. پایان‌نامه­ کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه لرستان.
اسمعیلی، محمدرضا؛ سالاری، حامد و بخشنده، حسین. (1394). اثر حمایت اجتماعی (خانواده و سرپرست) بر فرسودگی شغلی کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان یزد: نقش واسطه‌ای تعارض کار-خانواده. پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 1(13)، 103-93.
رجبی، غلام‌رضا؛ سیاح طرف‌زاده، ندا و تقی‌پور، منوچهر. (1396). بررسی پایایی و روایی مقیاس تعارض کار-خانواده-تحصیل در دانشجویان. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 26، 102-85.
زارعی، سلمان. (1398). نقش واسطه‌ای دلبستگی شغلی در رابطه بین تعارض کار-خانواده و حمایت سازمانی ادراک‌شده با نیت ترک خدمت در کارکنان نظامی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 10(37)، 198-171.
سیاح طرف‌زاده، ندا. (1395). بررسی پایایی و روایی مقیاس تعارض کار-خانواده-تحصیل در دانشجویان. پایان‌نامه مقطع ارشد روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
شه‌بخش، افشین. (1390). بررسی و مقایسه رابطه­ی بین ابعاد کمال گرایی، حمایت اجتماعی با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان با سطوح بالا و پایین تحصیلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
عیسی‌مراد، ابوالقاسم و خلیلی صدرآباد، مریم. (1396). بررسی رابطه تعارض کار-خانواده و استرس شغلی با نقش تعدیل‌گر سرمایه روان‌شناختی. فرهنگ مشاوره روان‌درمانی، 8(29)، 206-187.
قاسمی، وحید. (1389). مدل‌سازی معادلات ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با استفاده از Amos Graphics. تهران: جامعه‌شناسان.
کارگر، عرفانه السادات. (1393). ارتباط کار-خانواده و انگیزش تحصیلی با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان. پایان‌نامه مقطع ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی.
کریمی دهناشی، عصمت. (1395). رابطه جهت‌گیری هدف و فرسودگی تحصیلی با میانجی‌گری راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و حمایت اجتماعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه یاسوج.
لرکی، مونا؛ غفاری، مجید و باعزت، فرشته. (1396). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه دانشجویی سیاهه فرسودگی تحصیلی اولدنبرگ در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی: یک مفهوم‌سازی نوین برای اندازه‌گیری فرسودگی. ششمین کنگره انجمن روانشناسی ایران. تهران.
مقصودی، سوده و بستان، زهرا. (1383). بررسی مشکلات ناشی از هم‌زمانی نقش‌های خانگی و اجتماعی زنان شاغل شهر کرمان. مطالعات زنان، 2(5)، 150-129.
Andrade, C. (2018). Professional work load and work-to-school conflict in working-students: The mediating role of psychological detachment from work. Psychology, Society, & Education, 10(2), 215-224.
Ariapooran, S. (2014). Compassion fatigue and burnout in Iranian nurses: The role of perceived social support. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 19(3), 279-284.
Aryee, S., Srinivas E. S., & Tan H. H. (2015). Rhythms of life: Antecedents and outcomes of work-family balance in employed parents. Journal of Applied Psychology, 90(1), 132–146.
Aycan, Z., & Skin, M. (2005). Relative contribution of childcare, spousal and organizational support in reducing work-family conflict for men & women: The case of Turkey sterols. Journal of Sex Role, 53(7-8), 453-472.
Beausaert, S., Froehlich, D. E., Devos, C., & Riley, P. (2016). Effects of support on stress and burnout in school principles. Educational Research, 58(4), 347-365.
Bianchi, S. M., Milkie, M. A., Sayer, L. C., & Robinson, J. P. (2000). Is Anyone Doing the Housework? Trends in the Gender Division of Household Labor. Social Forces, 79(1), 191-228.
Blanch, A., & Aluja, A. (2012). Social support (family and supervisor), work–family conflict, and burnout: Sex differences. Human relations, 65(7), 811-833.
Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen, & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models. Newsbury Park, CA: Sage, 136-162.
Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS (2nd Ed.). New York: Routledge.
Cheng, B. H., & McCarthy, J. M. (2013). Managing work, family, and school roles: Disengagement strategies can help and hinder. Journal of Occupational Health Psychology, 18(3), 241.
Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38(5), 300-314.
Cortese, C.G., Colombo, L., & Ghislieri C. (2010). Determinants of nurses’ job satisfaction: the role of work-family conflict, job demand, emotional charge and social support. Journal of Nursing Management, 18(1), 35–43.
Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, E., & Schaufeli, W. B. (2001). The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86,499-512.­
DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and Applications (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Goong, H., Xu, L., & Li, C. Y. (2016). Effects of work–family–school role conflicts and rolerelated social support on burnout in Registered Nurses: A structural equation modeling approach. Journal of Advanced Nursing, 72(11), 2762-2772.
Hamama, L. (2012). Burnout in social workers treating children as related to demographic characteristic, work environment and social support. Social Work Research, 36(2), 113–125.
Hammer, L. B., Grigsby, T. D., & Woods, S. (1998). The conflicting demands of work, family and school among students at an urban university. The Journal of Psychology, 132, 220-226.
Haslam, D., Filus, A., Morawska, A., Sanders, M. R., & Fletcher, R. (2014). The Work–Family Conflict Scale (WAFCS): Development and initial validation of a Self-report Measure of Work–Family Conflict for use with parents. Child Psychiatry and Human Development, 46(3), https://doi.org/10.1007/s10578-014-0476-0.
Hennessy, E. (2005). Pattern of commitment to work and parenting, implications for role strain. Journal of marriage and family, 19(3), 56.
Ikiz, F. E., & Cakar, F. S. (2010). Perceived social support and self-esteem in adolescence. Social and Behavioral Sciences, 5, 2338–2342.
Kyriazos, T. A. (2018). Applied psychometrics: Sample size and sample power considerations in factor analysis (EFA, CFA) and SEM in general. Psychology, 9, 2207-2230.
Kirby, P. G., Biever, J. L., Marinez, I. G., & Gomez, J. P. (2004). Adults returning to school: The impact on family and work. The Journal of Psychology, 138(1), 65-76.
Kremer, I. (2016). The relationship between school-work-family-conflict, subjective stress, and burnout. Journal of Managerial Psychology, 31(4), 805-819.
Markel, K. S., & Frone, M., R. (1998). Job characteristics, work-school conflict, and school outcomes among adolescents: Testing a structural model. Journal of Applied Psychology, 83, 277-287.
Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2008). Job burnout. Annual Review of psychology, 52, 397-422.
Maume, D. J. (2006). Gender differences in restricting work efforts because of family responsibilities. Journal of Marriage and Family, 68, 859-869.
Moneta, G. B. (2011). Need for achievement, burnout, and intention to leave: Testing an occupational model in educational setting. Personality and individual Differences, 50(2), 274-8.
Ollier-Malaterre, A., & Foucreault, A. (2017). Cross-national work-life research: Cultural and structural impacts for individuals and organizations. Journal of Management, 43(1), 111–136.
Olson, K. J. (2014). Development and initial validation of a measure of work, family, and school conflict. Journal of Occupational Health Psychology, 19(1), 46–59.
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40, 879-891.
Ratelle, C. F., Vallerand, R. J., Senécal, C., & Provencher, P. (2005). The relationship between school-leisure conflict and educational and mental health indexes: A motivational analysis. Journal of Applied Social Psychology, 35(9), 1800-1823.
Reisa, D., Xanthopouloub, D., and Tsaousisc, L. (2015). Measuring job and academic burnout with the Oldenburg Burnout Inventory (OLBI): Factorial invariance across samples and countries. Journal of Burnout Research, 2, 8-18.
Shin, H., Lee, J., Kim, B., et al. (2012). Students, perceptions of parental bonding styles and their academic burnout. Asia Pacific Education Review, 13(3), 509-517.
Stevens, J. (1996). Applied multivariate statistics for the social sciences (3rd Ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Toppinen-Tanner, S., Ojaarvi, A., Vaananen, A., Kalimo, R., & Jappinen, P. (2005). Burnout as a predictor of medically certified sick leave absences and their diagnosed causes. Behavioral Medicine, 31, 18-27.
Trautner, A. (2015). Work-family-school conflict among non-traditional students. MA Thesis, South Dakota State University.
Ullman, J. B. (2001). Structural equation modeling. In B. G., Tabachnick & L. S. Fidell. Using Multivariate Statistics, 4, 653-771.
Wu, H., Liu, L., Sun, W., Zhao, X., Wang, J., & Wang, L. (2014). Factors related to burnout among Chinese female hospital nurses: Cross-sectional survey in Liaoning Province of China. Journal of Nursing Management, 22(5), 621–629.
Xu, L., & Song, R. (2013). Development and validation of the work– family–school role conflicts and role-related social support scales among registered nurses with multiple roles. International Journal of Nursing Studies, 50, 1391–1398.
Xu, L., & Song, R. (2016). Influence of work-family-school role conflicts and social support on psychological wellbeing among registered nurses pursuing advanced degree. Applied Nursing Research, 31, 6-12.
Zhou, S., Da, S., Guo, H., & Zhang, X. (2018). Work-family conflict and mental health among female employees: A sequential mediating model via negative affect and perceived stress. Frontiers in Psychology, 9, 544.