نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشیار گروه روانشناسی بالینی و عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

3 دانشیار گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

دوران کودکی بدلیل شکل‌گیری شخصیت فرد، از مهم‌ترین و موثرترین دوران‌های زندگی هر فرد است. در این پژوهش، هدف، تدوین و بررسی اثربخشی برنامه آموزشی فرزندپروری با تاکید بر نظریه انتخاب، بر بهبود رابطه والد-فرزندی و رضایت از زندگی مادران بود و فرض بر این بود که آموزش برنامه فرزندپروری با تاکید بر نظریه انتخاب، بر بهبود رابطه والد-فرزندی و رضایت از زندگی جامعه هدف موثر است. روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. در این پژوهش، جامعه آماری شامل کلیه مادران دارای فرزندان زیر شش سال و نمونه آماری، از روش نمونه‌گیری در دسترس و شامل کلیه مادران دارای فرزندان زیر شش سال مراجعه‌کننده به خانه‌های سلامت شهرداری تهران در مناطق 3، 5، 14 و 20 بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه‌های رابطه والد-فرزندی (CPRS) پیانتا (1994) و رضایت از زندگی (SWLS) داینر و همکاران (1985) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعمیم یافته-ها، از آزمون تحلیل کواریانس استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که آموزش فرزندپروری با تاکید بر نظریه انتخاب، بر بهبود رابطه والد-فرزندی و رضایت از زندگی مادران تاثیر معناداری دارد. مقدار اتا محاسبه شده نشان داد که 62 درصد از تغییرات رابطه والد-فرزندی و 19 درصد از تغییرات رضایت از زندگی، مربوط به عامل آموزش می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت که این برنامه می‌تواند در بهبود رابطه والد-فرزندی و رضایت از زندگی، موثر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of instructional plan of child-rearing with emphasis on choice theory on improvement of parent-child relationship and life-satisfaction of mothers

نویسندگان [English]

  • zahra nili ahadabadi 1
  • fariborz bagheri 2
  • hossein salimi bajestani 3

1 phd in educational psychology, faculty of humnity and social, islamic azad university

2 Associate Professor of Department of Clinical and General Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

3 allameh tabatabayi

چکیده [English]

Infancy period is very important in life. This is a time of fundamental formation of character. In this investigation, effectiveness of instructional plan of child-rearing with emphasis on choice theory on improvement of parent-child relationship and life-satisfaction of mothers is studied. In this research, the assumption was that instruction of instructional plan of child-rearing with emphasis on choice theory is influential on parent-child relationship and life-satisfaction of mothers.
This research was quasi-experimental with pre-post test and control group. The statistical population of this research consisted of all mothers living in Tehran. The sample consisted of 30 mothers. parent-child relationship Measure and Satisfaction with Life Scale are used in this study. Covariance test has been used for the analysis. The results showed that instructional plan of child-rearing has a meaningful influence on the parent-child relationship and life-satisfaction of mothers. Therefore this instructional plan can be effective on increase of parent-child relationship and life-satisfaction of mothers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • instructional plan
  • child-rearing
  • choice theory
  • parent-child relationship
  • life-satisfaction
ابارشی، زهره؛ طهماسبیان، کارینه؛ مظاهری، محمدعلی و پناغی، لیلی (1388). تأثیر آموزش برنامه ارتقای رشد روانی- اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر-کودک بر خوداثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، دوره 3، شماره 3، ص 57-49.
اشتاین­برگ، لارنس (بی­تا). ده اصل ثابت فرزند پروری. ترجمه مهرنوش عابر (1393). تهران: انتشارات رشد.
الوندی، حمیرا و نوری، ابوالقاسم (1394). مقایسه تأثیر آموزش فردی و مهارت­های گروهی فرزند پروری بر رضایت از زندگی مادران. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال 16، دوره 4، ص 45-52.
بازارت، ملانی (بی­تا). عزت‌نفس سالم. ترجمه الهام آرام­نیا و سید شمس­الدین حسینی (1386). تهران: نشر پیکان.
بشردوست، نرگس؛ زندی­پور، طیبه و رضائیان، حمید (1393). تأثیر آموزش سبک‌های فرزند پروری (مهارت­های والدینی) بر نگرش مادران باردار نوبت اول به مقوله فرزند پروری. مطالعات زن و خانواده، دوره 2، شماره 2، ص 93-65.
بهمنی، طاهره و علیزاده، حمید (1390). بررسی اثر آموزش مدیریت به مادران بر بهبود شیوه‌های فرزند پروری و کاهش نشانه‌های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی. روانشناسی افراد استثنایی، سال 1، شماره 1، ص 44-27.
بیرامی، منصور (1388). تأثیر آموزش مهارت‌های فرزند پروری به مادران پسران دبستانی مبتلا به اختلالات برونی‌سازی شده بر سلامت روانی و شیوه‌های تربیتی آن‌ها. اصول بهداشت روانی، سال 11، شماره 2، ص 114-105.
پوپ، آلیس؛ مک­هیل، سوزان و کریهد، ادوارد (بی­تا). افزایش احترام به خود در کودکان و نوجوانان. ترجمه پریسا تجلی (1385). تهران: انتشارات رشد.
پوراحمدی، الناز؛ جلالی، محسن؛ شعیری، محمدرضا و طهماسیان، کارینه (1388). بررسی اثر کوتاه‌مدت آموزش برنامه فرزند پروری مثبت (3P) بر تغییر شیوه‌های فرزند پروری مادران کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. خانواده پژوهی، سال 5، شماره 20، ص 532-519.
پورمحمدرضای تجریشی، معصومه؛ عاشوری، محمد؛ افروز، غلامعلی؛ ارجمندنیا، علی­اکبر و غباری بناب، باقر (1394). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر تعامل مادر بر کودک کم­توان ذهنی. توان‌بخشی، دوره 16، شماره 2، ص 137-128.
حریری، پرستو (1390). آموزش والدین مبتنی بر رویکرد آدلر درایکورس بر بهبود شیوه‌های فرزند پروری والدین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
خانجانی، مهدی؛ قنبری، فرشته و نعیمی، ابراهیم (1398). بررسی ارتباط کارکرد خانواده، سبک دل‌بستگی و سبک­های تربیتی والدین با اعتیاد به اینترنت در نوجوانان. فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، دوره 10، شماره 37، ص 142-121.
خشکدار طارسی، معصومه؛ سلحشوری، احمد و وکیلی، هادی (1395). بررسی انتقادی سبک فرزند پروری مقتدرانه بر اساس دیدگاه ائمه اطهار (ع). پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 24، شماره 33، ص 93-67.
دینک مایر، دان و مکی، گری د (1997). راهنمای تربیت اثربخش. ترجمه مهرداد فیروزبخت (1392). تهران: نشر دانژه.
زاهدی کسرینه، کیوان؛ فاتحی­زاده، مریم؛ بهرامی، فاطمه و جزایری، رضوان­السادات (1395). تأثیر آموزش مهارت­های فرزند پروری به شیوه راه­حل مدار بر مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانی. تحقیقات علوم رفتاری، سال 14، دوره 3، ص 355-348.
سیف، علی­اکبر (1392). روانشناسی پرورشی نوین. تهران: نشر دوران.
شکوهی یکتا، محسن و پرند، اکرم (1387). اثربخشی آموزش شیوه­های نوین فرزند پروری به والدین. پژوهش­های تربیتی، شماره 2، ص 71.
صالحی شیجانی، اکرم (1392). آموزش برنامه فرزند پروری مثبت به مادران بر کاهش علائم اختلال نافرمانی مقابله‌ای فرزندان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
عابدی شاپورآبادی، ثریا؛ پورمحمدرضای تجریشی، معصومه؛ محمدخانی، پروانه و فرضی، مرجان (1391). اثربخشی برنامه گروهی والدگری مثبت بر رابطه مادر-کودک در کودکان با اختلال بیش فعالی/نارسایی توجه. روانشناسی بالینی، سال 4، شماره 3، ص 73-63.
عابری کمال، محمد (1392). اثربخشی فنون شناختی-رفتاری بر اضطراب و پذیرش اجتماعی نوجوانان با سبک فرزند پروری استبدادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
عنبری، خاطره؛ مهدویان، عباس و ندری، ستار (1392). عوامل پیشگویی­کننده الگوهای ارتباطی مادر و کودک در مراجعین به بیمارستان شهید مدنی شهر خرم­آباد در سال 1391. فصلنامه یافته، 15، 5. ص 22-13.
غریبی، حسن؛ شیدایی، آزاده و رستمی، چنگیز (1395). اثربخشی آموزش مهارت­های فرزند پروری بر پیوند والدینی، استرس درک شده و کیفیت زندگی مادران دارای کودک پیش‌دبستانی. سلامت و مراقبت، سال 18، شماره 4، ص 305-292.
فابر، آدل و مازلیش، الین (1912). به بچه­ها گفتن، از بچه­ها شنیدن. ترجمه فاطمه عباسی­فر و نفیسه معتکف (1392). تهران: نشر دایره.
کوهن، کتی (2000). هوش اجتماعی فرزند خود را افزایش دهیم. ترجمه اصغر اندرودی (1396). تهران: نشر دایره.
گلاسر، ویلیام (1998). تئوری انتخاب. ترجمه علی صاحبی (1392). تهران: انتشارات سایه سخن.
گلاسر، ویلیام (1999). زبان نظریه انتخاب. ترجمه علی صاحبی (1396). تهران: انتشارات سایه سخن.
گوردون، تامس (2000). فرهنگ تفاهم. ترجمه پریچهر فرجادی (1396). نشر فرزان.
مک­کی، ماتیو و فنینگ، پاتریک (2009). رشد و افزایش عزت‌نفس. ترجمه مهرناز شهرآرای (1395). تهران: نشر آسیم.
نصیری، کبری (1393). اثربخشی مشورت آدلری با والدین بر بهبود رابطه والد-فرزندی دانش آموزان دختر پایه اول دبیرستان شهرستان کوهدشت. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
نلسن، جین؛ لات، لین و گلن، اچ. استیفن (1997). تربیت سالم. ترجمه فرشچی، محمدجواد و ایزدی، ریحانه (1396). تهران: انتشارات سازوکار.
وارسته، مرضیه؛ اصلانی، خالد و امان­الهی، عباس (1395). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر کیفیت تعامل والد-کودک. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال 7، شماره 28، ص 201-183.
وایکاف، جری و یونل، باربارا سی (2004). وقتی کودکتان می­گوید نه چگونه او را با خود همراه کنید. ترجمه فرناز ثقفی (1396). تهران: انتشارات ققنوس.
 
Bar, w., Sanders, M.R., & Markie-Dadds, C. (2002). The effective of the triple positive parenting program on preschool children with concurring disruptive behavior and attentional/hyperactivity difficulties. Journal of Abnormal child Psychology, 30(6), 572-587.
Baumrind, D. (1991). Parenting styles and adolescent development. Encyclopedia of Adolescence, 2, 746-58.
Bender, D, Skodol, A. E., & Oldham, J. M. (2009). Personality Disorders. Washington, DC London, England: THE AMERICAN PSYCHIATRIC PUBLISHING.
Berns, S. (2006). Perceived parenting dimensions and training styles: Exploring the socialization of adolescents processing. Journal of adolescence, 31, 161.
Corsini, J. R. (2002). The dictionary of psychology. New York: Brunner-Routlege, 548.
Danforth, J.S., Harvey, E., Ulaszedk, W.R., & Mckee, T.E. (2006). The outcome of group parent training for families of children with ADHD and defiant/aggressive behavior. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 37, 188-205.
De Genna, N.M., Stack, D.M., Serbin, L.A., Ledingham, J.E., & Schwartzman, A.E. (2006). From risky behavior to health risk: continuity across two generations. 27(4), 297-309.
Dempster, R., Wildman, B.G., & Langkamp, D. (2006). Pediatrician Identification of psychosocial problems: Role of child behavior, parent affect, parenting behavior, parenting satisfaction and efficacy. Journal of Dev Behav pediatr, 27(5), 435.
Diaz, Y. (2005). Association between parenting and child behavior problems among Latino mothers and children. Unpublished Master Thesis, University of Maryland, Maryland. Disabilities. The Internet Journal of Mental Health, 1(2), 48-61.
Dube, S., Cook, M., & Edwards, V. (2010). Health-related outcomes of adverse childhood experiences in texas, 2002. Preventing Chronic Disease; Public Health Research, Practice, and Policy, 7(3), A52.
Gallarin, M., & Alonso-Arbiol, I. (2012). Parenting practices, parental attachment and aggressiveness in adodescence: A predictive model. Journal of adolescence, 35 (6), 1601-1610.
Hardy, D.F., Power, T. G., & Jaedicke, S. (1993). Examining the relation of parenting to childrens coping with everyday stress. Child development, vol. 64, 18-48.
Haybron, M. D. (2007). Life satisfaction, ethical reflection, and the science of happiness. Journal of Happiness Studies, 8, 99-138.
Hedgepeth, V. G. (2000). Effects of Quality of Parent-Child Relationship on Body Image Satisfaction and Acculturation among African American Girls: The Mediating Role of Racial Identity. Unpublished doctoral dissertation. Virginia Commonwealth University.
Huver, R. M., Otten, R., Vries, H., & Engels, R. C. (2010). Personality and parenting styles in parents of adolescents. Journal of Adolescence, 33(3), 395-402.
Mandara, J. (2003). The typological approach in child and family psychology: A review of theory, methods, and research. Clinical Child and Family Psychology Review, 6, 129-146.
Sanders, M. R., & McFarland, M. C. (2006). Treatment of depressed mothers with disordered children: A controlled elevation. Cognitive Behavioral Therapy, 31(1), 86-112.
Thimm, J.C. (2010). Personality and early Maladaptive schemas: A five-factor model. Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41, 378-380.
Wakimizu, R., Fujioko, H. Lejima, A., & Miyamtotos, S. (2014). Effectiveness of the group-based positive parenting program with development disabilities: a longitudinal study. Journal of psychological abnormalities in children, 1, 1-9.
Wiggins, T. L., Sofronoff, K., & Sanders, M. R. (2009). Pathway Triple P-positive Parenting Program: effect on parent child relationship and child behavior problems. Family Process. 48 (4), 517-530.
Yalcin, I. (2011). Social support and optimism as predictors of life satisfaction of college students. International. Journal for the Advancement of Counselling, 33 (2), 79-87.