نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

2 دانشیار گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی

3 استادیار گروه مشاوره دانشگاه آزاداسلامی واحد سنندج

چکیده

مقدمه: از دست دادن یکی از اعضای مهم خانواده بزرگ‌ترین بحران است که فرد باید با آن روبرو شود. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی تجربه مشارکت کنندگان پژوهش از سوگ بعد از مرگ عضو خانواده بود. روش: در این پژوهش برای جمع‌آوری و ارزیابی اطلاعات درباره تجربه سوگ از پژوهش کیفی پدیدارشناسی توصیفی استفاده‌شده است. ۱۲ مشارکت‌کننده که تجربه مرگ یکی از اعضای خانواده را داشتند به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه عمیق با آن‌ها تا رسیدن داده‌ها به اشباع ادامه یافت. یافته ها: تحلیل داده‌ها به ۴ مضمون اصلی و ۱۴ زیر مضمون فرعی منجر گردید که شامل: زمینه‌های خانوادگی مؤثر با درون مایه های فرعی: حمایت عاطفی و همراهی خانواده، کارکرد و تغییر ساختار خانواده، چگونگی انتقال خانواده از مراحل سوگ، تداوم کارکرد خرده نظام‌های خانواده و جایگاه فرد متوفی در خانواده؛ زمینه‌های شخصی مؤثر با درون مایه های فرعی: تعدیل‌کنندگی ویژگی‌های شخصیتی، کاربرد سودمندانه یا ناسودمندانه زبان، تأثیر تجارب گذشته فرد و رشد پس از ضربه؛ زمینه‌های نگرشی مؤثر با درون مایه های فرعی نگرش غیرمذهبی و سکولار به مرگ، نگرش مذهبی و دینی به مرگ، پذیرش یا عدم پذیرش واقعیت مرگ و زمینه‌های فرهنگ مؤثر با درون مایه های فرعی کارکرد شبکه حمایتی خانواده گسترده، فرهنگ مراسم سوگواری و عزاداری بود. نتیجه گیری: یافته‌های این پژوهش ادبیات گذشته در زمینه سوگ در بافت خانواده را گسترش می‌دهد. همچنین زمینه های موثر استخراج‌شده این مطالعه دارای تلویحات کاربردی فراوان برای متخصصین و افراد درگیر در سوگ می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effective fields the experience of mourning after the death of a family member: A phenomenological study

نویسندگان [English]

  • Parvin Banoo Azim Oghlui Oskooi 1
  • kiumars farahbakhsh 2
  • omid moradi 3

1 PhD student in counseling, Department of Family Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.

2 Associate Professor, Department of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor of Counseling Department, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.

چکیده [English]

Aim: Loss of an important family member is the biggest crisis that one has to face. Therefore, the purpose of the present study was to investigate the experience of the research participants after mourning the death of a family member.Method: This study used a descriptive phenomenological research approach to collect and analyze data.12 participants who had already experienced the death of a family member were selected using purposive sampling method. The participants attended in-depth interviews until data saturation was reached. Finding: Data analysis revealed 4 themes and 14 subthemes for the phenomenon, including: Effective family fields with sub-themes: Emotional support and family companionship, family functioning and restructuring, how family moves through grief stages, continuity of family subsystems functioning, and deceased person's status in the family; effective personal fields with sub-themes: moderator Personality traits, beneficial or inappropriate use of language, impact on one's past experiences and post-traumatic growth; Effective attitudinal contexts with sub-themes Non-religious and secular attitudes to death, Religious and religious attitudes to death, Accepting or rejecting the reality of death; Effective cultural fields with sub-themes extended family support, mourning cultures.Conclution: The findings of this study extend past literature on mourning in the family context. Also, the effective fields extracted from this study have a lot of practical implications for specialists and people involved in mourning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mourning
  • family
  • lived experience
  • phenomenology
اسماعیل‌پور، خلیل؛ و بخشعلی‌زاده ‌مرادی، شهناز. (۱۳۹۳). شدت واکنش‌های سوگ ناشی از فوت خویشاوندان درجه یک. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۲۰ (۴)، ۳۶۳-۳۷۱.
حسن نیا، بهرام. (۱۳۹۲). بررسی پیامدهای روانی- اجتماعی سوانح ترافیکی منجر به مرگ بر خانواده‌های بازمانده. رساله کارشناسی ارشد، رشته مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حیدری، سمانه. (۱۳۹۵). رابطه فردگرایی- جمع گرایی، حمایت اجتماعی و تاب‌آوری با افکار خودکشی در زنان سوگ دیده شهرستان گیلانغرب، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ملایر.
شریفی، مرضیه؛ سیداحمد احمدی؛ و فاتحی زاده، مریم السادات. (۱۳۹۱). بررسی رابطه عملکرد خانواده با آثار سوگ در خانواده‌های داغدیده، دومین همایش ملی روانشناسی - روانشناسی خانواده، مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
رفیعی اردستانی، مانی؛ اسکندری، حسین؛ برجعلی، احمد؛ و فرخی، نورعلی. (۱۳۹۸). شناخت فقدان‌های تجربه‌شده در تاریخچه‌ی زندگی جوانان ساکن تهران: یک پژوهش پدیدارشناختی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، ۱۰ (۳۷)، ۶۳-۹۸.
فتاحی، راضیه؛ کلانتری، مهرداد؛ و مولوی، حسین. (۱۳۹۳). مقایسه اثربخشی سوگ درمانی اسلامی با برنامه سوگ درمانی گروهی بر مشکلات برونی‌سازی دختران نوجوان داغدیده، مطالعات اسلام و روان‌شناسی. ۱۵ (۸)، ۳۹-۶۴.
کلانتری، مهرداد؛ آقایی، الهام؛ و فتاحی، راضیه. (۱۳۹۴). سوگ و داغدیدگی در کودکان و نوجوانان، تهران: انتشارات ارجمند.
گلدنبرگ، ایرنه؛ و گلدنبرگ، هربرت. (1396). خانواده‌درمانی، ترجمهحمیدرضاحسینشاهیبرواتی،سیامکنقشبندیوالهامارجمند،تهران، نشروان (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2012).
منصوری، بهمن. (۱۳۹۷). پیش‌بینی اضطراب مرگ سالمندان بر اساس کیفیت ارتباط آن‌ها با خدا فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، ۹ (۳۶)، ۱۴۵-۱۶۲.
نعمتی پور، زهرا؛ گلزاری، محمود (۱۳۹۴). بررسیاثربخشیمشاورهودرمانسوگبارویکرددینیبه شیوهگروهیبرارتقاءسطحکیفیتزندگیمادرانداغدیدهفرزند، مجله پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، ۵ (۱)، ۶۹-۵۲.
وایزمن، ماریان‌؛ ویتز، مارکو؛ و کلرمن، جرالد. (2007). روان‌درمانی بین فردی: راهنمای فوری متخصصان بالینی. ترجمه پروانه محمدخانی و مهدی زمستانی (1388). تهران: انتشارات دانژه
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
Becker, G., Xander, C. J., Blum, H. E., Lutterbach, J., Momm, F., Gysels, M., & Higginson, I. J. (2007). Do religious or spiritual beliefs influence bereavement? A systematic review. Palliative medicine, 21(3), 207-217.
Bennett, S. M., Ehrenreich-May, J., Litz, B. T., Boisseau, C. L., & Barlow, D. H. (2012). Development and preliminary evaluation of a cognitive-behavioral intervention for perinatal grief. Cognitive and Behavioral Practice, 19(1), 161-173.
Bevan, D., & Thompson, N. (2003). The social basis of loss and grief: Age, disability and sexuality. Journal of Social Work, 3(2), 179-194.
Bonanno, G. A., Wortman, C. B., & Nesse, R. M. (2004). Prospective patterns of resilience and maladjustment during widowhood. Psychology and aging, 19(2), 260.
Breen, L. J., & O'connor, M. (2011). Family and social networks after bereavement: Experiences of support, change and isolation. Journal of Family Therapy, 33(1), 98-120.
Breen, L. J., Szylit, R., Gilbert, K. R., Macpherson, C., Murphy, I., Nadeau, J. W., Bereavement. (2019). Invitation to grief in the family context. Death studies, 43(3), 173-182.
Bui, E., Mauro, C., Robinaugh, D. J., Skritskaya, N. A., Wang, Y., Gribbin, C., Reynolds, C. (2015). The structured clinical interview for complicated grief: reliability, validity, and exploratory factor analysis. Depression and anxiety, 32(7), 485-492.
Calhoun, L. G., Tedeschi, R. G., Cann, A., & Hanks, E. A. (2010). Positive outcomes following bereavement: Paths to posttraumatic growth. Psychologica Belgica, 50(1-2), 1-2.
Creswell, J. (2012). Qualitative inquiry and research design: Choosing answer five approach: Thousand Oaks, CA: Sage.
December, D. (2013). Individual and Environmental Correlates of Anxiety in Parentally Bereaved Children. University of Michigan.
Gilrain, K. L. (2004). Coping with bereavement through the use of optimistic emotional disclosure. Drexel University.
Gire, J. (2014). How death imitates life: Cultural influences on conceptions of death and dying. Online Readings in Psychology and Culture, 6(2), 3.‏
 Gordon, T. A. (2013). Good grief: Exploring the dimensionality of grief experiences and social work support. Journal of social work in end-of-life & palliative care, 9(1), 27-42.
 Moore, E. (2019). A literature review of parental grief resulting from child suicide: a case for the profound severity of maternal grief (Doctoral dissertation).
Hooper, L. M., Marotta, S. A., & Depuy, V. (2009). A confirmatory factor analytic study of the Posttraumatic Growth Inventory among a sample of racially diverse college students. Journal of Mental Health, 18(4), 335-343.
 Houwen, K. v. d., Stroebe, M., Stroebe, W., Schut, H., Bout, J. v. d., & Meij, L. W.-D. (2010). Risk factors for bereavement outcome: A multivariate approach. Death studies, 34(3), 195-220.
Iqbal, U., Li, Y.-C. J., Tang, K.-p., Chien, H.-C., Yang, Y.-T., & Hsu, Y.-H. E. (2019). A positive legacy of trauma? A study on the impact of natural disasters on medical utilization. International journal for quality in health care, 31(1), 64-69.
 Kissane, D. W., McKenzie, M., Bloch, S., Moskowitz, C., McKenzie, D. P., & O’Neill, I. (2006). Family focused grief therapy: a randomized, controlled trial in palliative care and bereavement. American Journal of Psychiatry, 163(7), 1208-1218.
Kissane, D. W., Zaider, T. I., Li, Y., Hichenberg, S., Schuler, T., Lederberg, M. Del Gaudio, F. (2016). Randomized controlled trial of family therapy in advanced cancer continued into bereavement. Journal of clinical oncology, 34(16), 1921.
Kreicbergs, U. C., Lannen, P., Onelov, E., & Wolfe, J. (2007). Parental grief after losing a child to cancer: impact of professional and social support on long-term outcomes. Journal of clinical oncology, 25(22), 3307-3312.
Kubler-Ross, E., & Kessler, D. (2014). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss. Simon and Schuster.
Malkinson, R. (2010). Cognitive-behavioral grief therapy: The ABC model of rational-emotion behavior therapy. Psihologijske teme, 19(2), 289-305.
Marris, P. (2018). Attachment and loss of community Risking Human Security (pp. 21-33): Routledge.
Mash, H. B. H., Fullerton, C. S., Shear, M. K., & Ursano, R. J. (2014). Complicated grief & depression in young adults: Personality & relationship Quality. The Journal of nervous and mental disease, 202(7), 539.
Masterson, M. P., Schuler, T. A., & Kissane, D. W. (2013). Family focused grief therapy: a versatile intervention in palliative care and bereavement. Bereavement Care, 32(3), 117-123.
Mearns, S. J. (2000). The impact of loss on adolescents: developing appropriate support. International journal of palliative nursing, 6(1), 12-17.
Miyabayashi, S., & Yasuda, J. (2011). Effects of loss from suicide, accidents, acute illness and chronic illness on bereaved spouses and parents in Japan: their general health, depressive mood, and grief reaction. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 61(5), 502-508.
Mondia، S.، Hichenberg، S.، Kerr، E.، Eisenberg، M.، & Kissane، D. W. (2012). The impact of Asian American value systems on palliative care: Illustrative cases from the family-focused grief therapy trial. American Journal of Hospice and Palliative Medicine®، 29(6)، 443-448.
Morrow, R., Rodriguez, A., & King, N. (2015). Colaizzi’s descriptive phenomenological method. The psychologist, 28(8), 643-644.
Oppenheimer, C. (2010). Use of bibliotherapy as an adjunctive therapy with bereaved children: A grant proposal: California State University, Long Beach.
Overton, B. L., & Cottone, R. R. (2016). Anticipatory grief: a family systems approach. The Family Journal, 24(4), 430-432.
Parkes, C. M., & Prigerson, H. G. (2013). Bereavement: Studies of grief in adult life: Routledge.
Parkes, C. M., Laungani, P., & Young, W. (2015). Death and bereavement across cultures: Routledge.
Pereira, R. (2018). The Mourning Family: Diagnosis and Systemic Intervention in Dysfunctional Family Grief Clinical Interventions in Systemic Couple and Family Therapy (pp. 221-237): Springer.
Schuler, T. A., Zaider, T. I., Li, Y., Masterson, M., McDonnell, G. A., Hichenberg, S., Kissane, D. W. (2017). Perceived family functioning predicts baseline psychosocial characteristics in US participants of a family focused grief therapy trial. Journal of pain and symptom management, 54(1), 126-131.
Smiley, J. (2017). The age of grief: Pan Macmillan.
Stroebe, M., & Schut, H. (2010). The dual process model of coping with bereavement: A decade on. OMEGA-Journal of Death and Dying, 61(4), 273-289.
Stroebe, M., Schut, H., & Stroebe, W. (2007). Health outcomes of bereavement. The Lancet, 370(9603), 1960-1973.
Tercero, R. P., & Navarra, D. d. l. E. V. (2010). Evolución y diagnóstico del duelo normal y patológico. FMC, 17(10), 656-663.
Thompson, N. (2012). Grief and its challenges. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.
Van Manen, M. (2016). Researching lived experience: Human science for an action research pedagogy. State University of New York Press, Albany, NY.
Walsh, F., & McGoldrick, M. (2013). Bereavement: A family life cycle perspective. Family Science, 4(1), 20-27.
Webb, N. (2011). Helping bereaved children: A handbook for practitioners. The Gilford press.
Worden, J. W. (2018). Grief counseling and grief therapy: A handbook for the mental health practitioner: Springer Publishing Company.
Yalom, I. D. (2012). Love's executioner: & other tales of psychotherapy. Hachette UK.
Yalom, I. D. (2014). Momma And The Meaning Of Life: Tales From Psychotherapy. Basic Books.