Document Type : Research Paper

Authors

1 Allameh Tabataba’i University

2 Head of Faculty of Psychology and Educational Sciences; Allameh Tabataba’i University

3 Faculty of Psychology and Educational Sciences; Tehran University

Abstract

Studies related to Islamic psychology have been expanding in recent decades in Iran, and various studies have been carried out under this title. Despite the importance of the nature of Islamic psychology, unfortunately, studies have not systematically addressed the nature of Islamic psychology, and the lack of discussion about this issue is clear evident. In the present article, the researcher has attempted to explain various views on the nature of Islamic psychology by examining studies related to Islamic psychology. The method of this research is descriptive-analytical and the method of data collection is library and interview with experts in this field. In this paper, the researcher has attempted to examine the views of these two areas by examining the nature of Islamic psychology by distinguishing between the Islamic and the scientific aspects of studies related to Islamic psychology. The findings of this study, evaluating the views of Islamic psychology scholars on the nature of Islamic psychology, are divided into two parts, which is an essential step in the path of theoretical and practical research in Islamic psychology.

Keywords

ابراهیمی دهشیری، محمد حسن. صالح زاده، مریم (1395). «ماهیت روان‌شناسی اسلامی، پیشینی یا پسینی؟». دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات اسلام و روانشناسی سال 10، ش 19، صص 135-155.
ابوترابی، علی (1386). نقد ملاک‌های بهنجاری در روان‌شناسی با نگرش به منابع اسلامی. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
اسپیلکا، برنارد؛ هود، رالف دبلیو؛ هونسبرگر، بروس؛ گرساج، ریچارد (2003). روان‌شناسی دین بر اساس رویکرد تجربی. ترجمه: محمد دهقانی (1390). تهران: انتشارات رشد.
اسمعیلی، معصومه (1393). «الگوی خانواده‌درمانی سهم گذاری در حل تعارضات خانواده». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، سال پنجم، شماره 20، زمستان 1393، صص 27-58.
اعظم، پرچم و منصوره، قوه عود (1389). «سلامت روان از منظر مکتب اسلام و روان‌شناسی». نشریه منهاج، پاییز و زمستان 1389، دوره 6، شماره 11. صص 49-77.
آذربایجانی، مسعود. (1391). کاستی‌های دانش روان‌شناسی در ایران. نشریه راهبرد فرهنگ، ش 19، صص 7 - 26.
باربور، ایان (بی تا). علم و دین. ترجمه بهائ الدین خرمشاهی (1374)، ج دوم، تهران، نشر دانشگاهی.
باقری، خسرو، اسکندری، حسین، خسروی، زهره واکبری، مسلم. (1374). «پیش‌فرض‌های روان‌شناسی اسلامی». نشریه حوزه و دانشگاه، ش 5. صص 25-39.
باقری، خسرو (1383). «مبانی متافیزیکی اندیشه اسلامی، بنیانی برای تکوین نظریه‌های روان‌شناختی». مجله دانشور رفتار. دوماهنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه شاهد. سال 11. شماره 7. صص 56-72.
 باقری، خسرو (1387). هویت علم دینی نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین با علوم انسانی. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
باقری، فریبرز (1385). فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. ویژه‌نامه اخلاق پزشکی. پیوستش 1. صص 11 - 23.
 باقری، فریبرز. کیایی، زهرا. آذربایجانی، مسعود (1392). «تعیین اهداف تغییر رفتار و روان انسان در سخنان امام علی. پژوهشی با روش تحلیل محتوا». دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی. ش 13. صص 95-118.
بشیری، ابولقاسم (1395). «مبانی انسان‌شناختی، دو ساحتی بودن، اصالت نفس و اختیار و نقش آن در دانش روان‌شناسی». نشریه روان‌شناسی و دین. ش 35. صص 51-68.
بلیکی، نورمن (1993). طراحی پژوهش‌های اجتماعی. ترجمه حسن چاووشیان (1396). تهران: نشر نی.
بهرامی، محمد احسان. اخوت، احمد رضا. فیاض، فاطمه (1394). «ساخت مقیاس تشخیص افسردگی مبتنی بر بعضی سوره‌های قرآن کریم». دو فصلنامه اسلام و روانشناسی. ش 17. صص 12 - 23.
بهرامی، محمد احسان. اخوت، احمد رضا. فیاض، فاطمه (1395). «معناشناسی افسردگی از منظر قرآن: پیشنهاد الگویی برای پژوهش‌های قرآنی در حوزه روانشناسی». انتشارات دانشگاه تهران .
 بهشتی، محمد (1392). «نگاهی به مباحث یادگیری در فلسفه اشراق». نشریه اسلام و روان‌شناسی. دوره 7، ش 13. صص 119-133.
بی نا (1385). بحران علم مدرن. جمع‌بندی و چکیده مباحث اجلاس بین‌المللی بحران در علوم مدرن (مالزی، 1986). ترجمه: مجتبی عزیزی، ناشر: کتاب صبح.
پسندیده، عباس (1386). «درآمدی بر روش‌شناسی فهم معارف روان‌شناختی از احادیث». علوم حدیث شش 45 و 46. صص 88-110.
 پسندیده، عباس (1392). شادکامی در اسلام. قم: انتشارات دارالحدیث.
 پورحسن، قاسم (1384). «نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن». فصلنامه تخصصی قرآن پژوهی. پیام جاویدان. ش 6. صص 87-97.
 پورسیدآقایی، زهرا. اسمعیلی، معصومه. برجعلی، احمد. فرحبخش، کیومرث (1394). «الگوی مشاوره‌ای خودپنداره تاله محور مبتنی بر مبانی انسان‌شناسی (دیدگاه جوادی آملی)». اندیشه‌های نوین تربیتی. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا. دوره 11، شماره 2. صص 17 - 31.
تقوی، محسن. (1392). مسئله امکان‌پذیری و راهبردهای رشد. نشریه اندیشه نوین دینی. سال 9. شماره 34. صص 6 - 14.
حسینی، سید حسن (1378). «نگاهی اجمالی به مبانی و فلسفه بهداشت روانی در اسلام». مجله علوم اجتماعی و انسانی. دانشگاه شیراز، شماره 29. صص 12 - 29.
حسینی، سید ابوالقاسم (1364). بررسی مقدماتی اصول روان‌شناسی اسلامی. مشهد (بی نا).
رهدار، احمد. (1384). علت موضع­گیری علمای شیعه در برابر اندیشه غرب. نشریه رواق اندیشه. ش 48. صص 3-28.
شجاعی، محمد صادق (1396). درآمدی بر روان‌شناسی تنظیم رفتار با رویکرد اسلامی. قم: نشر دار الحدیث.
شمشیری، بابک. (1389). امکان ساخت نظریه مشاوره و روان‌درمانی مبتنی بر عرفان اسلامی. نشریه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. ش 2. صص 109-121.
 شمشیری، بابک (1390). «نقش فلسفه در ساخت و تولید روان‌شناسی اسلامی». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. س 2. ش 5. صص 31-44.
شولتز، دوان پی و سیدنی، آلن. (2010). تاریخ روان‌شناسی نوین. ترجمه: علی‌اکبر سیف و همکاران (1389). تهران: نشر دوران.
شهیدی، فاطمه و حکمت، نصرالله. (1391). «بحث تمایز وجود و ماهیت از منظر ابن‌سینا و سهروردی». نشریه حکمت سینوی. سال شانزدهم. شماره 47. صص 1-17.
صنعت نگار، سارا. بهرامی، محمداحسان. اخوت، احمدرضا. جان بزرگی، مسعود (1396). «معناشناسی اختلال اضطراب فراگیر از دیدگاه قرآن». دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی س 11. ش 20. صص 89-115.
غباری بناب، باقر. نصرتی، فاطمه (1394). تهیه الگوی سلامت روانی بر اساس شاخص‌های الگوی اسلامی ایرانی. نشر الگوی پیشرفت وابسته به مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. .
فرقانی، مرتضی؛ نوری، نجیب الله، شیخ شعاعی، علیرضا (1391). نگاهی به روان‌شناسی اسلامی. زیر نظر سید محمد غروی و مسعود آذربایجانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
قاضی زاده، کاظم و مقیمی نژاد داورانی، محدثه (1390). «حجیت فهم و تفسیر غیر معصومین از قران کریم در روایات شیعه». دو فصلنامه حدیث پژوهی، سال سوم، شماره شش، پاییز و زمستان 1390. صص 29 - 41.
قربانی، نیما (1389). «روان‌شناسی دین، یک روی­آورد علمی چند تباری». مجله قبسات. ش 8. صص 17 - 31.
کاپلستون، فردریک (1946-1974 مجموع 9 جلد اول). تاریخ فلسفه (از هابز تا هیوم). جلد 5، ترجمه امیرجلال الدین اعلم (1375). تهران: انتشارات سروش.
 کانولی، پیتر (2006). «رویکردهای روان‌شناختی در دین‌پژوهی». ترجمه سیدمهدی حسینی اسفیدواجانی (1391). اطلاعات حکمت و معرفت.
کاویانی، محمد. زارعان، محمدجواد (1389). «نگاه مفهومی و فلسفی به برخی روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و مشاوره (مشاهده، درون‌نگری و اندازه‌گیری)». نشریه روش‌شناسی علوم انسانی، ش 64-65. صص 127-164.
کاویانی آرانی، محمد (1392). «رویکردی جامع به مباحث انگیزش از دیدگاه قرآن». دو فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی. س 7. ش 13. صص 67-93.
 کاویانی محمد (1389). «پیش‌طرحی در باب تحقیق در روان‌شناسی اسلامی». فصلنامه معرفت. ش 27. صص 28 - 42.
گلشنی، مهدی. (1389). چرا علم دینی؟ نشریه اسراء، سال سوم، ش 6، صص 15-26.
مداحی، جواد. حسینی زاده، سیدعلی. داوودی، محمد. فتحعلی خانی، محمد (1396). «سطوح خلاقیت بر اساس حکمت متعالیه». دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی. س 11. ش 20. صص 59-87.
مصباح، علی. (1391). «نقد و بررسی مبانی تجربه‌گرایی در علوم انسانی». فصلنامه اسرا. س 4. ش 11. صص 119-143.
 مطهری، مرتضی (1375). مجموعه آثار. ج 6. تهران صدرا.
 موسوی اصل، سیدمهدی (1387). «نقش رفتارهای دینی در بهداشت روانی». نشریه روان‌شناسی و دین. ش 2. صص 35 - 50.
مهدی پور، فرشاد. (1393). «گونه­شناسی جریان­شناسی­های فکری ـ فرهنگی در ایران معاصر». فصل‌نامه دین و سیاست فرهنگی. ش 2. صص 7-31.
نفیسی، شادی (1395). «مبانی اختصاصی تفسیر علمی قران کریم». دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن. س 5. ش 1. صص 149-171.
نوده ئی، داوود (1389). «ضرورت توجه به مبانی دینی در نقد نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی و طراحی الگوهای بومی». فصلنامه علمی_پژوهشی فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، دوره 1، شماره 4، زمستان 1389، صفحه 111-140.
نوده ئی، داوود، اسمعیلی، معصومه. خندان، علی اصغر، احمدی، خدابخش (1395). «نقد و بررسی انگیزش ذاتی بر اساس مبانی انسان‌شناسی اسلامی». پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی.