Document Type : Research Paper
Authors
1 student
2 Allameh Tabataba'e University
Abstract
Abstract
Communication and interaction with others are effective components of social life and mental health. Focusing on preventive and therapeutic approaches can strengthen communication and ultimately, human health. The purpose of this study was to investigate the effectiveness of comprehensive religious psychotherapy on strengthening the interpersonal relationship between high school students and their parents. The research method is semi-experimental with pre-test and post-test design and control group. The statistical population of this research consisted of all second grade high school female students in Tehran city in the academic year of 1396-97. From the target population at first, with screening tests 100 students were randomly selected and among those with the highest difficulty, 24 were randomly selected and divided into two groups of 12 (experimental and control). The experimental group was trained for 8 sessions based on comprehensive religious-based psychotherapy protocol. Data from pre-test and post-test were obtained using the SCL90 test (Derogatis and et al., 1973) and the RFCP test (Richie and Fitz Patrick, 1990). The findings showed that comprehensive religious education is effective in enhancing interpersonal communication between parents and their adolescent girls (P= 0.001). Considering the lack of treatment considerations- teaching religious therapies in relation to adolescents by many therapists, this study points to the need for comprehensive psychotherapy education.
Keywords
قرآن، نهج‌البلاغه، مفاتیح‌الجنان، نهج الفصاحه، تفاسیر قرآن، احادیث و روایات.
احمدی، صدیقه. (1391). مقایسه اثربخشی آموزش مبتنی بر طرح معنویت درمانی با رویکرد دینی و درمان روایت دلبستگی به زنان بر کاهش تعارضات زناشویی.
احمدی، علی اصغر. (1384). روان‌شناسی روابط درون خانواده. تهران: انتشارت مهدی رضایی.
امیدواری، سپیده. (1387). سلامت معنوی؛ مفاهیم و چالش‌ها، پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآنی. سال اول، شماره اول، 5 تا 17.
امیری، ربابه و هاشمیان، کیانوش. (1389). بررسی رابطه عمل به باورهای دینی و میزان صمیمیت زنان دانشجوی تهرانی با همسرانشان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، دوره جدید، سال اول، شماره 1.
آذربایجانی، مسعود و موسوی اصل، سید مهدی. (1385). روان‌شناسی دین. تهران: انتشارات سمت.
آرونسون، الیوت، ویلسون، تیموتی، آکرت، رابین، سامرس، ساموئل. (1396) روان‌شناسی اجتماعی. مترجمان مجید صفاری نیا و پرستو حسن زاده. تهران: نشر ارسباران.
بکلو، اقدس. (1387). شرح صدر افزایش ظرفیت روانی. اخلاق و معنویت، سال پانزدهم، شماره 58: 140 تا 159.
بولتون، رابرت. (1386) روان‌شناسی روابط انسانی. حمیدرا سهرابی، تهران: رشد.
پروچسکا، اوجیمز و نورکراس، سی جان. (1381). نظریه‌های روان‌درمانی. ترجمه سید محمدی، یحیی. تهران: انتشارات رشد.
پورسینا، مریم، احمدی، خدابخش و شفیع‌آبادی، عبدالله. (1392). اثربخشی شادکامی و مثبت اندیشی بر اضطراب پیشرفت تحصیلی و ارتباط والد-فرزندی در دانش آموزان دختر. فصلنامه علمی-پژوهشی خانواده و پژوهش، سال دهم، شماره 3.
جری میلر. (1393) پیوند معنویت به مشاوره و روان‌درمانی (نظریه و اصول. ترجمه ابوالقاسم خوش کنش. تهران: آوای نور.
جوادی آملی، عبدالله. (1387). دین‌شناسی. قم: انتشارات اسراء.
حسین ثابت، فریده. (1386). تعیین اثربخشی آموزش صبر بر اضطراب، افسردگی و شادکامی. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
حسینی، سیدمهدی. (1394). روان‌درمانی و مشاوره با رویکرد اسلامی. تهران: انتشارات آوای نور.
خسروپور، فرشید. (1380). اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روان. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
دادستان، پریرخ. (1383). ارزش‌یابی شخصیت کودکان. تهران: انتشارات رشد.
دویری، مروان ادیب. (1389) روان‌درمانی و مشاوره با مسلمانان؛ رویکرد فرهنگ محور. مترجمان فرید براتی سده، افسانه صادقی. تهران، انتشارت رشد.
دهشیری، غلامرضا، سهرابی، فرامرز، جعفری، عیسی، نجفی، محمود. (1387)، بررسی خصوصیات روان‌سنجی مقیاس بهزیستی معنوی در میان دانشجویان. مطالعات روان‌شناختی، شماره 16: 129 تا 145.
رضایی فرح‌آبادی، سمانه. (1388). بررسی رابطه بین جهت‌گیری مذهبی و سبک‌های هویت و مقایسه آن‌ها در دانش آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
رک، جرالد. (1385) نظریه‌ها و کاربست مشاوره روان‌درمانی. یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر ارسباران، ص 467.
رودگر، محمدجواد. (1388). معنویت‌گرایی در قرآن (مبانی، مؤلفه‌ها و کارکردهای معنویت قرآنی). فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی، سال چهارم، شماره 14، ص 32- 15.
روشنی نژاد، مهین دخت. (1379). رابطه بین اعتقادات مذهبی و سلامت روان. مجله پرستاری و مامایی، دوره 13، شماره 61، ص 93.
ریچاردسون، جری. (1383) معجزه ارتباط. ترجمه مهدی قراچه داغی، تهران: انتشارات سمت.
زهراکار، کیانوش و جعفری، فروغ. (1390). مشاوره خانواده (مفاهیم، تاریخچه، فرایند، نظریه‌ها). تهران: ارسباران.
سالاری فر، محمدرضا. (1384). خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین علوم. انسانی دانشگاهی، (سمت)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سالوادور مینوچین، اچ. رز، فیشمن. فنون خانواده درمانی، ترجمه فرشاد بهادری، فرخ نیا (1384). نشر رشد.
شجاعی، محمدصادق. (1388). درآمدی بر روان‌شناسی تنظیم رفتار با رویکرد اسلامی. تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
شرفی، محمدرضا. (1380). دنیای نوجوان، تهران: وزارت آموزش‌وپرورش. موسسه فرهنگی منادی تربیت.
شهرکی، فریبا، نویدیان، انصاری مقدم، علیرضا و فرجی، مهدی. (1390). بررسی رابطه الگوهای ارتباطی خانواده بر کیفیت زندگی نوجوانان. مشاوره و روان‌درمانی خانواده، دوره 1-شماره 1-ص 114-101.
صادقی، منصوره السادات. (1389). الگوی تعاملی زناشویی در فرهنگ ایرانی و اثرمندی آموزش مهارت‌های مبتنی بر فرهنگ بر افزایش سازگاری زوجین ناسازگار. پایان‌نامه دکتری، دانشکده، روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی.
صحیفه سجادیه. (1394) ترجمه و شرح فیض الاسلام، انتشارات فقیه، تهران،.
صفایی راد، ایرج، لطف الله، محسن احمدی طهور. (1389) رابطه بهزیستی معنوی با سلامت روان دانشجویان. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات پزشکی درمانی سبزوار، دوره 17، شماره 4: 274 تا 280.
صیدی، حسن و دیگران. (1394). نقش باورهای ارتباطی و معنوی در خرسندی زناشویی. فصلنامه علمی- پژوهشی فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. سال ششم، شماره‌ی 24. زمستان 1394.
طالب‌زاده نوبریان، محسن، صیدی، محمدسجاد، موسوی، سید حسین، میرلو، محمدمهدی. (1392). رابطه معنویت والدگری با کیفیت ارتباط در خانواده و سرسختی روان‌شناختی دانش آموزان: تعیین نقش واسطه‌ای کیفیت ارتباط، فصلنامه علمی پژوهشی خانواده و پژوهش، سال دهم، شماره 3، پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش.
عیسی مراد، ابوالقاسم. (1393). روان‌شناسی اجتماعی. تهران: موسسه منادی تربیت.
عیسی مراد، ابوالقاسم. (1393). روان‌شناسی کودک و نوجوان (دانش‌آموز شناسی). تهران: موسسه منادی تربیت.
عیسی مراد، ابولقاسم. (1394). روان‌درمانی جامع دینی، تهران، موسسه فرهنگی منادی تربیت.
غباری بناب، باقر. (1386). رابطه توکل با اضطراب و صبر. همایش دین و بهداشت روان. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران.
غباری بناب، باقر. (1386). رابطه توکل با اضطراب و صبر، همایش دین و بهداشت روان. دانشگاه علوم پزشکی ایران.
فرانکل، ویکتور. (1387) انسان در جستجوی معنی، ترجمه مهین میلانی، دکتر صالحیان، انتشارات درسا.
فرحبخش، کیومرث، شفیع آبادی، عبدالله و دلاور، علی. (1383). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی به شیوه واقعیت درمانی، درمان منطقی عاطفی رفتاری آلیس و ترکیبی از آن در کاهش تعارض‌های زناشویی، دانشگاه علامه طباطبائی، پایان‌نامه دکتری.
کاپلان، هارولد و بنیامین، سادوک، چکیده روان‌پزشکی بالینی، ترجمه نصرت‌الله پور افکاری، تهران: آزاد، ج 4.
کاویانی، محمد. (1391). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کریمی، ابوالفضل. (1389). اثربخشی دعا و نیایش بر کاهش اضطراب مردان میان‌سال اصفهانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
کلینی، محمد. (1360). اصول کافی. تهران: انتشارات چهارده معصوم.
کوروش نیا، مریم و لطفیان، مرتضی. (1386). بررسی رابطه ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده با میزان اضطراب و افسردگی فرزندان. فصلنامه خانواده پژوهی-دوره 3-شماره 10-ص 600-188.
کوروش نیا، مریم، فریدی، محمد و حسین چاری، مسعود. (1389). رابطه ابعاد الگوهای ارتباطات ادراک شده در خانواده و جهت‌گیری مذهبی در دانشجویان. اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره 6، شماره 3، ص 65-45.
گری هارتز. (1387) معنویت و سلامت روان (کاربردهای بالینی). مترجمان امیر کامکار، عیسی جعفری. تهران: نشر روان.
مجلسی، محمدباقر. (1962). بحارالانوار، بیروت، وفاء، ج 45.
مصباح یزدی، محمد تقی (1376). آموزش عقاید. تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، ص 181- 201.
مصباح، مجتبی. (1392). سلامت معنوی از دیدگاه اسلام. موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی. (1385). فطرت، تهران، انتشارات صدرا.
معتمد نژاد، کاظم. (1386). وسایل ارتباط‌جمعی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
موسوی، رقیه و اکبری، سعید. (1389). الگوی رابطه دین‌داری و سلامت روان دانشجویان. فصلنامه علمی- پژوهشی فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. سال اول. شماره 2. تابستان 1389. ص 167-151
میرمهدی، سیدرضا، صفاری نیا، مجید و شریفی، احسان. (1393). معنویت درمانی و رویکرد روان‌شناسی مثبت نگر. تهران: انتشارات آوای نور.
ناظمی، زهرا. (1391). بررسی و مقایسه اختلالات روان‌شناختی نوجوانان مبتلا به فلج مغزی دختر و پسر 14- 18 ساله شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
نجمه، حمید و سجادی، فاطمه. (1392). اثربخشی خانواده‌درمانی با الگوی شناختی-رفتاری مذهب محور بر عملکرد خانواده بر سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پسر متوسطه شهر اهواز. نشریه روان‌شناسی دین، دوره 6-شماره 3-ص 39-53.
نوابی نژاد، شکوه. (1383). خانواده و فرزندان در دوره دبیرستان. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان، ص 11.
وست، ویلیام. (1388) روان‌درمانی و معنویت. ترجمه شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن. تهران: انتشارات رشد.
وولف، دیوید و اسپیلکا، برنارد. (1386) روان‌شناسی دین. ترجمه محمد دهقانی. تهران: انتشارات رشد.
هاری، اون. (1371) مهارت‌های اجتماعی ارتباطات میان فردی. ترجمه خشایار بیکی و مرداد فیروز بخت ، تهران: انتشارات رشد.
هاشمی، زهرا و جوکار، بهرام. (1386). نقش دین در بهداشت روان. تهران، انتشارات آفتاب گرافیک.
هربرت گلدنبک، آیرین گلدنبرگ. (1390) مروری خانواده درمانی. ترجمه مهرداد فیروزبخت. تهران، انتشارات رسا. گلفند دونا ام و هارتمن،
هیبتی، خلیل. (1381) بررسی شیوه‌های فرزندپروری والدین و رابطه آن با شیوه‌های مقابله با استرس دانش آموزان دختر و پسر. پایان‌نامه کارشناس ارشد. دانشگاه شیراز.
یاری، فرشته. (1396) اثربخشی روان‌درمانی جامع دینی بر ارتقا سلامت روان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به استاد راهنمایی ابوالقاسم عیسی مراد، دانشگاه، علامه طباطبایی.
یعقوبی، حمید؛ قائدی، غلامحسین، امیدی، عبدالله؛ کهانی، شمس‌الدین و ظفر، مسعود. (1387). مطالعه مقدماتی و اعتباریابی و تعیین نمره پرسشنامه جی اچ کیو بر روی دانشجویان جدیدالورود. مجموعه مقالات چهارمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.
یوهانسن، ثور. (1391) دین و معنویت در روان‌درمانی و مشاوره. ترجمه فرید براتی. تهران، انتشارات رشد.
American Psychiatric Association (APA). (2000).
Argyle M. (2000). Dictionary of Psychology. London, Routledge.
Argyle, Michael(1998) Religious Behaviour. Routledge pub.
Baily, C.E. (2002). The effect of spirituality belifes and practices on family functioning: A qualitative study. Journal of family psychotherapy, 13(1-2), 127-144.
Deslands, R. (2000). Direction of influence between parenting style and parental involvement in schooling practices, and student,autonomy: A short-term Iongitudinal design. Retrieved Novamber 13, 2001.
Dield, D. C., Bulik, C.M., Standy, M.A. (2013). Abnormal psychology (2thed). Pearson
Duvall, J., Stevens-Watkins, D., Oser, C. B., Staton-Tindal, M. (2013). The roles of spirituality in the relationship between traumatic life events, mental health, and drug use among African American women. Subst Use Misuse, 48 (12): 10.
Ford. T., Goodman.R, & Meltzer. H. (2009). The British child and adolescent mental health survey. J am acad child adolescent psychiatry in pre
Frey, B. B., Daaleman, T. P., & Peyton, V. (2005). Measuring adimension of spirituality for health nesearch. Retrived on March 13. (2009), from http:// WWW. People. Ku. Edu/ bfrey /S/ WB Paper. PDF.
Hartz G W. (2005). Spirituality and Mental Health: Clinical Applications. NewYork: Haworth press.
James, W. (2002). The varieties of religious experience: A study in human nature. London, Routledge.
Koeing, H. G. (2009). Research or religion, culture and mental health. Royal Holloway university of London(2006).
Lovental, K., and Harold. (2006). Religion, Culture and Mental Health. Royal Holloway University of London, (2006)
Mahoney, A., Pargament, K. I., Murray- Swank, A., & Murray- Swank, N. (2003). Religion and the sancitificationof family relationship. Review of Religious Research, 44, 220-236.
Marks, Loren. (2005). A Review and Religion and Bio-Psyco-Social Health Conceptual Model. Journal of Religion and Health, 44(2): 173-186
Olson, D. H., & Barns, H. (2004). Family communication. Minneapolis: Life Innovations, Inc.
Rajaee A. (2008). Emotional Religious cognitive therapy.Abstract of regional conference on new ways to promote mental health. Torbat jam: Torbat Islamic azad university publication. 17-19.
Seligman, M.E.P. (2000).The positive perspective. The Gallup Review, 3(1), 2-7.
WHO (World Health Organization). Metal health gap action program, scaling up care for mental, neurological, and substance use desorders. (cited 2012 Jul 23) available from: http//www.WHO. lnt/entity/mental-health /mhgap-final-English.pdf.
Wulff, David M. (1940). Psychology of religion: classic and contemporary. 2nd ed, c1997.
)