پژوهش های مشاوره ای مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی
علی بیات؛ حمید رفیعی هنر؛ محمدرضا جهانگیرزاده
چکیده
با وجود سابقه گسترده «خرد» در متون فلسفی و دینی، ورود آن به روانشناسی به چند دهه اخیر باز میگردد. هدف از این پژوهش، طراحی مدل فرآیندی خرد با تاکید بر آموزههای دینی و بررسی میزان روایی آن بود. روش این تحقیق کیفی از نوع داده بنیاد بود و به منظور بررسی روایی محتوایی از روش توصیفی زمینهیابی استفاده شد. با تشکیل حوزه معنایی، مفاهیم ...
بیشتر
با وجود سابقه گسترده «خرد» در متون فلسفی و دینی، ورود آن به روانشناسی به چند دهه اخیر باز میگردد. هدف از این پژوهش، طراحی مدل فرآیندی خرد با تاکید بر آموزههای دینی و بررسی میزان روایی آن بود. روش این تحقیق کیفی از نوع داده بنیاد بود و به منظور بررسی روایی محتوایی از روش توصیفی زمینهیابی استفاده شد. با تشکیل حوزه معنایی، مفاهیم متناظر با خرد در منابع اسلامی شناسایی شد و در چهار مرحله کدگذاری باز، متمرکز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شدند. حاصل این مرحله دستیابی به 1276 کد باز، 344 کد متمرکز، 84 کد محوری، 19 مقوله و 10 مولفه اصلی خرد بود. این مولفهها عبارتند از: علم، تمییز، پردازش ذهنی، مهار، اتقان در عمل، کیاست، فراست، بصیرت، فقاهت و تیزفهمی. سپس، روابط فرضی میان این مولفهها و فرآیند دستیابی به خردورزی بررسی شد. یافتهها نشان داد، روابط فرضی میان این ده مولفه در دو سطح «مقولههای هستهای» و «حوزههای کنشوری» طبقهبندی میشوند. بر این اساس، خرد در هسته دارای عناصر اساسی «شناخت»، «مهار»، «تشخیص»، «پردازش»، و «عمل متقن» است که در حوزه درونفردی به «ادراک بهترین منفعت» و حوزه برونفردی به «بینش»، «ادراک انگیزه و اهداف درونی»، «ادراک مفاهیم و اشیاء»، و «تیزفهمی» منجر شد. نتایج حاصل، طراحی مدل فرآیندی خردورزی بود که توسط 6 کارشناس علوم اسلامی و روانشناسی مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از «شاخص روایی محتوایی(CVI)» تحلیل و مطلوب ارزیابی شد. نتایج حاصل از مدل فرآیندی خرد، مقدمهای برای طراحی مقیاس و مداخلات آموزشی و درمانی خرد است.
ندا افشاریان؛ فریبرز درتاج؛ اسماعیل سعدی پور؛ علی دلاور؛ سید صدر الدین شریعتی
چکیده
بحث درباره عشقورزی در ایران عموماً در چارچوب تحلیلی مبتنی بر پژوهشها و نظریهپردازیهایی که در غرب صورت گرفته تمرکز یافته است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مفهومی شناسایی ادراک عشقورزی دانشجویان مجرد و بر مبنای نظریه زمینهای و با به کارگیری روش مصاحبه نیمهساختاریافته انجام شد. 32 دانشجو (18 دختر و 14 پسر)، به روش نمونهگیری ...
بیشتر
بحث درباره عشقورزی در ایران عموماً در چارچوب تحلیلی مبتنی بر پژوهشها و نظریهپردازیهایی که در غرب صورت گرفته تمرکز یافته است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مفهومی شناسایی ادراک عشقورزی دانشجویان مجرد و بر مبنای نظریه زمینهای و با به کارگیری روش مصاحبه نیمهساختاریافته انجام شد. 32 دانشجو (18 دختر و 14 پسر)، به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب و دادهها تا رسیدن به اشباع نظری گردآوری و پس از پیادهسازی متن مصاحبهها و ورود اطلاعات به نرم افزار تحلیل دادههای کیفی MAXQDA10، با کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. نتایج کدگذاری باز و محوری منجر به شناسایی 103 مفهوم و 16 مقوله محوری شد. همچنین، نتایج کدگذاری گزینشی نشان داد که مقوله هسته ادراک عشقورزی دانشجویان است که تحت تأثیر شرایط علّی (باورداشتهای اعتقادی و مذهبی؛ جوّ خانواده و نظارت والدینی؛ چالشها و تجارب اخلاقی) و در کنار شرایط مداخلهگر (تحولات هویتی فردی، اجتماعی و فرهنگی؛ هویتسازی رسانههای نوین ارتباطی) و شرایط زمینهای (جنسیت؛ سن؛ پایگاه اجتماعی اقتصادی؛ تحصیلات دانشگاهی) بر برساخت عشقورزی با جنس مخالف در دانشجویان مجرد در قالب راهبردهای اخلاقپیروی منطقی؛ خودپیروی عاطفی و خودپیروی ضداخلاقی تأثیر میگذارد که حاصل آن شکلگیری ازدواجهای متناسب، پایدار و یا تصادفی و نامتناسب است. با توجه به نتایج به دست آمده میتوان نتیجه گرفت که عشقورزی در بین دانشجویان مجرد، طیفی از مکانیسمهای خودپیروی تا اخلاقپیروی را در پیداشته که میتواند کنش دانشجویان را به سمت و سویی منفی یا مثبت جهتدهی کند. لذا شناخت این مکانیسمها میتواند در سیاستگذاری دستاندرکاران تربیتی کشور مؤثر باشد.
محمد ثناگویی زاده؛ عذری اعتمادی؛ سید احمد احمدی؛ ر ضوان السادات جزایری
چکیده
هدف پژوهش حاضر شناسایی ابعاد کارکرد خانواده در فرایند مشاوره خانواده با جهت گیری اسلامی است. به این منظور از روش نظریه برخاسته از داده ها استفاده شد. بنابراین از مطالعه منابع و متون دینی و مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته استفاده گردید. نمونه گیری به روش نظری انجام شد. داده ها از طریق مطالعه منابع و مصاحبه با کارشناسان و یادداشت های فنی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر شناسایی ابعاد کارکرد خانواده در فرایند مشاوره خانواده با جهت گیری اسلامی است. به این منظور از روش نظریه برخاسته از داده ها استفاده شد. بنابراین از مطالعه منابع و متون دینی و مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته استفاده گردید. نمونه گیری به روش نظری انجام شد. داده ها از طریق مطالعه منابع و مصاحبه با کارشناسان و یادداشت های فنی جمع آوری شدند. داده ها با استفاده از کد گذاری باز،کد گذاری محوری و کد گذاری گزینشی مورد تحلیل قرار گرفت. در مجموع تعداد 65 گزاره مفهومی استخراج گردید. سپس گزاره های مفهومی با توجه به ماهیت مشترک در مقولات کلی تر طبقه بندی شدند و 10 مقوله کلی به دست آمد. براساس پارادایم کدگذاری محوری الگوی تجسمی ابعاد کارکرد خانواده در ترسیم و در مرحله کدگذاری گزینشی نظریه میانی تدوین شد. یافته های پژوهش نشان داد مقوله هسته ای تعالی خانواده است که ابعاد نقش ها و وظایف، ارتباطات، حریم ها و رفتار به عنوان شرایط علی می تواند عامل تعالی خانواده باشد، تعالی خانواده تحت تأثیر دو بعد تقویت و کنترل قرار می گیرد به گونه ای که بعد کنترل مانع آسیب به خانواده شده و بعد تقویت زمینه تقویت سایر ابعاد را فراهم می سازد. تعامل تعالی خانواده با سایر ابعاد باعث می شود انسان در درون خانواده به تعالی و رشد فردی برسد. براساس یافته های پژوهش الگوی نظری مشاوره خانواده با جهت گیری اسلامی تدوین می شود که می توان براساس آن خانواده را ارزیابی، آسیب شناسی و درمان نمود.