نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی

چکیده

این پژوهش باهدف تعیین مداخلات مبتنی بر رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر بر عاطفه مثبت و عاطفه منفی زنان دارای همسر با اختلالات روانی در سال 1395 و در شهر اصفهان انجام گرفت. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون، با گروه کنترل بود. جمعیت آماری شامل کلیه زنان دارای همسر با اختلال روانی مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره تحت پوشش سازمان نظام و بهزیستی اصفهان بودند. از بین زنان 30 نفر که تمایل به همکاری در جلسات درمانی داشتند انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) به‌صورت تصادفی گمارده در این طرح گروه آزمایش در طی 10 جلسه آموزش گروهی 90 دقیقه‌‌ای با تناوب هر هفته دو بار در معرض مداخلات مبتنی بر رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر قرار گرفت همه آزمودنی‌ها قبل از مداخله، پس ‌از آن و 45 روز بعد در مرحله پیگیری به پرسشنامه عاطفه مثبت و منفی واتسون و همکاران (1988) پاسخ دادند. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که مداخلات مبتنی بر رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر باعث افزایش عاطفه مثبت و کاهش عاطفه منفی در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل گردید (001/0>p). به‌علاوه این تأثیر در مرحله پیگیری نیز تائید شد (001/0>p). بنابراین جهت افزایش عاطفه مثبت و کاهش عاطفه منفی زنان دارای همسر مبتلا به اختلال روانی می‌توان از مداخلات مبتنی بر رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Positive Cognitive Behavioral Therapy on the Positive and Negative Affect of women with spouse with Mental Disorders

نویسندگان [English]

  • a gh 1
  • faezeh komeylipour 2

2 MA. in counseling, electronic Azad university, iran

چکیده [English]

The aim of this study was to determine the effectiveness of positive cognitive-behavioral therapy on female's positive and negative affection with spouse with mental disorders in Isfahan city. The research method was a quasi-experimental design with pre-test-post-test design with control group. The statistical population included all women with spouse with mental disorder referred to counseling centers under the welfare organization of Isfahan. The sampling method was purposeful and among 30 women who were willing to cooperate in therapeutic sessions, they were assigned randomly in two groups: experimental (15) and control group (15). The experimental group received 10 sessions of positive cognitive behavioral therapy. After completion of sessions and 45 days after the follow up, they responded to the Watson et al. (1988) positive and negative affective questionnaire. The results of multivariate analysis of covariance showed that positive cognitive-behavioral therapy interventions increased positive emotional and decreased negative affect in the experimental group compared to the control group (p <0.001). In addition, this effect has been confirmed in the follow-up phase (p <0.001). Therefore, positive cognitive-behavioral interventions can be used to increase positive affection and reduce negative affection for women with spouse with mental disorders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Positive Cognitive Behavioral Therapy
  • Positive Affection
  • Negative Affection
  • mental Disorders
آتش پور، سید حمید. زواری، غلام عباس. کاظمی، احسان. (1393). مثبت باش. تهران: انتشارات حائر.
بن نینک، فردریک. (1393). رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر. ترجمه خمسه، تهران: انتشارات ارجمند.
چراغ سحر، زهرا (1394). اثربخشی رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر بر سلامت روان، انعطاف‌پذیری شناختی و عواطف مثبت و منفی در مادران دارای کودکان مبتلابه بیش‌فعالی (ADHD) و کمبود توجه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).
خسروی، شمسعلی. (1381). «بررسی همه‌گیرشناسی اختلالات روانی در جمعیت بالای 15 سال شهری و روستایی شهرستان بروجن». مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره چهارم، شماره 4، 39-31.
رحیم زاده، رؤیا. (1394). درمان شناختی رفتاری واحد پردازه‌ای بر عاطفه مثبت و منفی، میزان سوگیری تعبیر، کاهش ترس از ارزیابی منفی و اجتناب در نوجوانان مبتلابه اختلال اضطراب اجتماعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
روشنی، خدیجه. (1395). مقایسه اثربخشی مداخله فراتشخیصی یکپارچه و مداخله شناختی-رفتاری بر سیستم‌های مغزی- رفتاری، حساسیت اضطرابی و عاطفه مثبت و منفی دانشجویان دختر دارای علائم اضطراب اجتماعی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز. پایان‌نامه دکتری روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
سعیدی، حدیث؛ موسوی نسب، محمدحسین. (1394). «اثربخشی مداخلات روانشناسی مثبت نگر با رویکرد اسلامی بر عاطفه مثبت زنان مبتلابه مولتیپل اسکلروزیس». نخستین کنگره بین‌المللی جامع روان‌شناسی ایران. تهران
طاهری زاده، ابوذر (1394). اثربخشی روان‌درمانی گروهی رفتاردرمانی شناختی مثبت نگر بر خودباوری (عزت‌نفس)، خود کارآمدی و امید در بیماران سرطانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد بالینی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کیش.
قره داغی، علی؛ باقرزاده احمدآباد، مریم (1397). نقش ذهن آگاهی، شفقت بر خود و تنظیم شناختی هیجان در پیش‌بینی رضایت زناشویی زنان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 13 (52)، 169-197
قره داغی، علی؛ شفیع آبادی، عبدالله؛ حسین رشیدی، بتول؛ فرحبخش، کیومرث؛ اسمعیلی، معصومه (1392). مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری با روان‌درمانی بین فردی در کاهش افسردگی غیربالینی زنان باردار. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 8(31)، 117-139.
کرد میرزا، عزت اله. (1388). الگویانی زیستی معنوی در افراد وابسته به مواد و تدوین برنامه مداخله برای ارتقا تاب‌آوری مبتنی بر روایت شناختی و روان‌شناسی مثبت نگر. پایان‌نامه دکتری روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کرد میرزا نیکوزاده، عزت اله (1390). «مقایسه اثربخشی برنامه مداخله مبتنی بر روان‌شناسی مثبت نگر و گروه‌درمانی آدلری در ارتقای تاب‌آوری افراد وابسته به مواد». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، دوره دوم (5)،6-32.
کونولی، دبیلو کولی؛ کونولی، جین کلوز (2009). روان‌شناسی مثبت و خانواده‌درمانی: روان‌شناسی مثبت و خانواده‌درمانی: فنون خلاقانه و ابزارهای عملی برای تغییر. ترجمه بیرامی، منصور؛ قره داغی، علی؛ چمنی‌وش، مریم (1393)، تهران: انتشارات ساوالان.
لشنی، زینب؛ شعیری، محمدرضا؛ اصغری مقدم، محمدعلی؛ گلزاری، محمود (1391). تأثیر راهبردهای شاکرانه بر عاطفه مثبت، شادکامی و خوش‌بینی. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، دوره 18(2): 157-166
لطف‌آبادی، حسین (1383). عواطف و هویت نوجوانان. تهران، نسل نواندیش.
مدرس غروی، مرتضی؛ عاطف وحید، محمد کاظم؛ طباطبایی، سید محمود؛ بیرشک، بهروز (1383). تأثیر القای عاطفه مثبت بر میزان عاطفه مثبت و کارکردهای شناختی، آزمون نظریه عصب - روان‌شناختی دوپامین. مجله تازه‌های علوم شناختی، 6(3): 9 -16.
ملکی، مهسا (1395). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تکانشگری و عاطفه مثبت و منفی نوجوانان بزهکار. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی
مهربانی، پیام (1385). بررسیمقایسه‌ایسلامتروانیدانشجویان دانشگاه‌هایعلومپزشکیوفنیمهندسیبابل،پایان‌نامهکارشناسیرشته پزشکی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بابل.
نریمانی، محمد؛ عالی ساری نصیرلو، کریم؛ موسی زاده، توکل (1393). اثربخشی آموزش متمرکز برهیجان و کنترل تکانه بر فرسودگی تحصیلی و عواطف مثبت ومنفی دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 3 (3):79-90.
Alarcon, G. M. Bowling, N. A. & Khazon, S. (2013). Great expectations: A meta-analytic examination of optimism and hope. Personality and Individual Differences, 54(7), 821-827.
Chida, Y., & Steptoe, A. (2008). “Positive psychological well-being and mortality: a quantitative review of prospective observational studies”, Psychosom Med, 70, 741–56.
Cuijpers, P., & Stam, H. (2000). Burnout among relatives of psychiatric patients attending psychoeducational support groups. Psychiatric services, 51(3), 375-379.
Frank, J. D., & Frank, J. (2004). Therapeutic components shared by all psychotherapies. New York: Springer.
Fredrickson, B. L., & Branigan, C. (2005). Positive emotions broaden the scope of attention and thoughtaction repertoires. Cognition & emotion, 19(3), 313-332.
Luthans, F., Luthans, K., & Luthans, B.C. (2004). “Positive psychological capital: Going beyond human and social capital”, Business Horizons, 47, (1), 45-50.
Lyubomirsky, S., & Layous, K. (2013). “How do simple positive activities increase wellbeing? Current Directions in Psychological Science. 22(1), 57–62.
Maj, M., & Sartorius, N. (2002). Schizophrenia, 2nd Ed. New York, John Wiley and Sons.
Maurin, JT., & Boyd, CB. (1990). “Burden of mental illness on the family: a critical review”, Archives of Psychiatric Nursing, 2, 99–107.
O’honlon, B., & Bertolino, B. (2012). The therapist’s notebook on positive psychology, New York: Routledge.
Perlick, D., & Rosenheck, R., et al. (2001). “Impact of Family Burden and Patient Symptom Status on Clinical Outcome in Bipolar Affective Disorder”, the Journal of Nervous and Mental Disease, 189, (1), 31-37.
Rashid, T. (2015). “Positive Psychotherapy: A strength-based approach”, The Journal of Positive Psychology, 10, 25-40.
Rashid, T. (2008). Positive Psychotherapy. In Lopez, S. J. (Ed.) Positive psychology: Exploring the best in people. Westport, CT, Greenwood Publishing Company.
Ryan, R.M., Deci, E.L. (2001). “On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudemonic well-being”, Annual Review of Psychology, 52, 141-66.
Satici, S. A. (2016). Psychological vulnerability, resilience, and subjective well-being: The mediating role of hope. Personality and Individual Differences, 102, 68-73.
Schlaucg, R. C., Gwynn-Shapiro, D., Stasiewicz, P. R., Molnar, A. R., & Lang. (2013). “Affect and craving: Positive and negative affect are differentially associated with approach and avoidance inclinations”, Journal of Addictive Behaviors, 38(4), 1970–1979.
Seligman, M. E. P., Rashid. T. & Parks, A. (2006). “Positive psychotherapy”, American psychologist, 61 (8), 86-774
Snyder, C.R., & Lopez, S. J. (2007). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage publications, thousand oaks, London, new dehli.
Soltani E, Shareh H, Bahrainian A, Farmani A. (2013). “The mediating role of cognitive flexibility in correlation of coping styles and resilience with depression”, Pejouhandeh, 18(2):88-96. (Persian).
Steptoe, A., O’Donnell, K., Marmot, M., & Wardle, J. (2008). “Positive affect and psychosocial processes related to health”, British Journal of Psychology, 99, 211–227.
Taylor S, Kemeny M. (2000).  Psychological resources, positive illusions, and health. Journal of American psychology; 55(1):99-109.
Watson, D., & Tellegen, A. (1985).” Toward a consensual structure of mood”. Psychological Bulletin.98 (2), 219-235
Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1988).” Development and validation of a brief measure of positive and negative affect: The PANAS scales”, Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 1063-1070.
Yilmaz, H., & Arslan, C. (2013). “Subjective well-being, positive and negative affect in Turkish university students”, the online Journal of Counseling and Education, 2 (2), 1-8.