نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناس ارشد مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک بر فاجعه سازی و نشخوار فکری مادران کودکان کم‌توان ذهنی انجام شد. روش تحقیق از نوع نیمه آزمایشی با طرح دوگروهی پیش‌آزمون- پس‌آزمون بود. بدین منظور، از جامعه‌ی مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی در منطقه 5 شهر تهران، تعداد 24 نفر انتخاب‌شده و پس از پاسخ به ابزارهای تحقیق به‌صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایش، مداخلات رفتاردرمانی دیالکتیک را به مدت 8 جلسه‌ی 5/1 ساعته دریافت کرد. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌ی تنظیم شناختی هیجان گارنسفکی، کرایج و اسپینهاون (2001) و مقیاس پاسخ‌های نشخواری نولن هکسما و مارو (1991) استفاده شد و درنهایت داده­ها با استفاده از آزمون کوواریانس مورد تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج حاصل از پس‌آزمون مؤید کاهش معنادار نمرات شرکت‌کنندگان گروه آزمایش در مؤلفه‌های نشخوار فکری و فاجعه سازی بود (01/0 p<). بر اساس یافته‌های پژوهش می­توان نتیجه گرفت، رفتاردرمانی دیالکتیک تأثیر مثبت معناداری در کاهش فاجعه سازی و نشخوار فکری مادران کودکان کم‌توان ذهنی دارد و می‌تواند در بهبود وضعیت روانی این گروه مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Group Dialectic Behavioral Therapy on Catastrophizing & Ruminations of mothers with Mental Retarded children

نویسندگان [English]

  • arezoo amini 1
  • asia shariatmadar 2

1 Master of Family Counseling/ Allameh Tabataba`i University/ Tehran

2 Allameh Tabatabaee university

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effectiveness of dialectical behavior therapy on Catastrophizing and mental rumination in mothers of mentally retarded children. Semi-experimental and two-way pre-test and post-test design were used to conduct the research. To this end, the community of mothers with mentally retarded children was selected in the 5th district of Tehran and 24 persons were recruited. After answering the research tools, they were randomly assigned into two experimental and control groups, while the experimental group Dialectic behavioral therapy interventions were received for 8 sessions of 1.5 hours, the control group did not receive any training. In this research, Garnsfaki, Greejeh and Spinhaven (2001) and Ruminative response scale (RRS) were used for collecting data. Finally, data were analyzed using covariance test. The results of post-test confirmed the significant reduction of the participants in the experimental group in ruminant and catastrophic components. Based on the findings of the study, dialectical behavior therapy had a significant positive effect on the reduction of catastrophizing and ruminating in mothers of mentally retarded children and can be used to improve the mental status of this group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dialectic Behavioral Therapy
  • Catastrophe
  • Rumination
  • mothers
  • Mental Retarded children
افروز، غلامعلی (1388). روان‌شناسی و آموزش‌وپرورش کودکان استثنایی. تهران: دانشگاه تهران.
اکبری فر، حسین (1393). اثربخشی آموزش شناختی رفتاری بر کاهش رفتار تنبیهی مادران کودکان کم‌توان ذهنی خفیف (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
اندامی خشک، علیرضا (1392). نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در تنظیم هیجان و تحمل پریشانی با رضایت از زندگی (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
باقری نژاد، مینا؛ صالحی فدری، جواد؛ طباطبایی، محمود (1389). رابطه‌ی بین نشخوار فکری و افسردگی در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی. مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 11(1)، 21-38.
برآبادی، حسین احمد (1394). مقایسه‌ی کیفیت تصور از خدا در بیماران افسرده و افراد سالم (1394). فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 6(23)، 70-96.
بشارت، محمدعلی؛ بزازیان، سعیده (1393). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان در نمونه‌ای از جامعه ایرانی. نشریه علمی-پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی، 24(84)، 61-70.
بک، جودیت (1995). شناخت درمانی: مبانی و فراتر از آن. ترجمه‌ی لادن فتی و فرهاد فرید حسینی (1392). تهران: دانژه.
تقوایی، داوود؛ مسجدی، عباس؛ جعفری، مهدی (1394). اثربخشی درمان دیالکتیک بر ملامت خود و دیگران، نشخوار فکری و فاجعه سازی زنان مبتلا به سرطان پستان. اندیشه و رفتار، 9 (35)، 67 -76.
حسن‌زاده، نسرین (1391). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش نشخوار فکری افراد مبتلا به افسردگی اساسی (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
حسنی، اکرم (1391). اثربخشی آموزش بخشش درمانی بر رضایت زناشویی مادران و پذیرش کودکان کم‌توان ذهنی (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
حسنی، جعفر (1389). خصوصیات روان‌سنجی پرسشنامه‌ی نظم جویی شناختی هیجان. روان‌شناسی بالینی، 3، 73-88.
رحیمی، مهدی؛ افراسیابی، حسین؛ رستم پور، طیبه؛ قدوسی نیا، عطیه (1396). تأثیر داشتن کودک با کم‌توانی ذهنی بر زندگی مادران: رویکرد کیفی، روان‌شناسی افراد استثنایی، 7(26)، 45-70.
زارع، راضیه (1392). اثربخشی آموزش صبر بر امید و بهزیستی روان‌شناختی مادران کودکان کم‌توان ذهنی (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
سلیمانی، مهسا (1386). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی بر کاهش مشکلات روان‌شناختی و میزان پرخوری عصبی زنان مراجعه‌کننده به کلینیک کاهش وزن (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
سید اسماعیلی، نسترن (1392). تأثیر آموزش روش ذهن آگاهی بر کاهش فشار روانی مادران کودکان کم‌توان ذهنی (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت‌الله (1389). روان‌شناسی آموزش کودکان استثنایی. تهران: سمت.
علوی، خدیجه (1388). رفتاردرمانی دیالکتیکی. تازه‌های روان‌درمانی. شماره‌ی 57 و 58، 64-89.
علیزاده، حمید (1387). تغییر اصطلاح‌شناسی عقب‌ماندگی ذهنی به کم‌توانی ذهنی. پژوهش در حیطه‌ی کودکان استثنایی، 8(2)، 127-140.
عمادی، اعظم (1391). اثربخشی آموزش امید درمانی بر تاب‌آوری مادران کودکان کم‌توان ذهنی در شهرستان گناوه (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
فرخی، حسین؛ سیدزاده، ایمان؛ مصطفی پور، وحید (1396). بررسی ساختار عاملی، اعتبار و پایایی فرم فارسی مقیاس باورهای مثبت و منفی نشخوار فکری و مقیاس پاس‌های نشخواری. پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 2(14)، 21-37.
مرادپور، جاماسب؛ علی‌آبادی، سمانه؛ پورصادق، عباس (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های خودآگاهی و ابراز وجود بر سازگاری و عزت‌نفس مادران کودکان کم‌توان ذهنی. مراقبت‌های نوین. 10(1)، 43-52.
مش، اریک؛ ولف، دیوید (2010). روان‌شناسی مرضی کودک با تأکید بر آسیب‌شناسی روانی تحولی کودکی و نوجوانی. ترجمه‌ی پرویز شریفی درآمدی و حسین مرادی (1391) تهران: آوای نور.
معتمدی، هادی (1392). اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی گروهی بر افزایش تاب‌آوری و پیشگیری از بازگشت در افراد وابسته به مواد (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
منصوری، احمد (1388). بررسی مقایسه‌ای نگرانی، وسواس فکری و نشخوار فکری در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی، افسردگی و افراد بهنجار (پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد). دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز.
میلانی فر، بهروز (1396). روان‌شناسی کودکان و نوجوانان استثنایی. تهران: قومس.
نعیمی، ابراهیم؛ تاجری، زهره (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های ویژه‌ی چندگانه بر کاهش استرس و افزایش شادکامی مادران دانش آموزان اتیسم. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 8 (32)، 17-37.
Abedin, A., & Molaie, A. (2015). The effectiveness of Group Movie Therapy on Parental stress reduction in mothers of children with mild mental retardation in tehran. Journal of Social and Behavioral Sciences, 5, 988-993.
Bakera, O. E., & Bugaya, A. (2010). The short version of ruminative response scale: reliability, validity and its relation to psychological symptoms. Procedia Social and Behavioral Sciences , 5, 2178-2181.
Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P. H. (2001). Negative life effects,Cognitive EmotionRegulation and Depression. Journal of Personality and Individual Differnces, 30, 1311-1327.
Gupta, R. K., & Kaur, H. (2010). Stress among parents of children with intellectual disability. Asia Pacific Disability Rehabilitation Journal, 21(2), 118-126.
Harris, J. C. (2013). New terminology for mental retardation in DSM-5 and ICD-11. Current opinion in psychology, 26(3), 260-262.
Linehan, M. M., & Heard, H. I. (1992). Dialectical therapy for borderline personality disorder. NewYork: Guliford.
Nolen-Hoksema, S., & Marrow, J. (1991). A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after the natural disaster: The 1980 loma prieta earthquake. Journal of personality and social psychology, (61), 115-121.
Rechards, R. S., & Sehr, D. P. (2015). The usefullness of dialectical behavior therapy in substance abuse group, Dissertation in partial satisfaction of the requirement for the degree of master social work. California state university, Sacramento.
Tavakolizadeh, J., Dashti, S., & Panahi, M. (2015). The effect of Rational-Emotional Traning on Mothers` Mental Health Condition of Children with Mental Retardation. Journal of Social and Behavioral Sciences, 69(24). 649-658.
Witter, D. D. (2003). Parent reaction to having a child with Disabilites. U.S.A: Education.