نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری مشاوره دانشگاه اصفهان

چکیده

با توجه به افزایش میزان طلاق و تأثیر منفی آن بر کیفیت زندگی زنان مطلقه، این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی درمان راه حل محور، درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش و درمان شناختی- رفتاری بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان مطلقه انجام شد. در این پژوهش از طرح شبه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه زنان مطلقه شهر سنندج در سال 1395 بود که جهت درمان افسردگی به مراکز مشاوره این شهر مراجعه کرده بودند. نمونه آماری شامل 48 نفر بودند که به صورت نمونه‌گیری در دسترس از بین کسانی که به فراخوان پژوهشگر پاسخ مثبت داده بودند و پس از انجام مصاحبه روانشناختی، تشخیص افسردگی گرفته بودند انتخاب شدند و سپس به صورت تصادفی در 4 گروه درمان راه حل محور، درمان مبتنی بر تعهد و پذبرش، درمان شناختی- رفتاری و گروه کنترل، جایگزین شدند. هر گروه آزمایش 9 جلسه درمانی2 ساعته دریافت کردند.  ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه افسردگی بک و پرسشنامه کیفیت زندگی (WHOQOL-BREF) بود و داده‌ها با تحلیل کواریانس چندگانه در SPSS 20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه های آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (01/0>P). همچنین مقایسه گروه‌ های درمانی حاکی از آن بود که درمان  شناختی- رفتاری در کاهش افسردگی و ارتقاء کیفیت زندگی نسبت به درمان راه حل محور و درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش، موثرتر است (01/0> P). براساس نتایج به‌دست آمده درمان شناختی- رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد  و درمان راه حل محور می‌توانند باعث کاهش نشانه‌های افسردگی و بهبودکیفیت زندگی زنان مطلقه شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison the Effectiveness of Solution-Focused Therapy, Cognitive-Behavior Therapy and Acceptance and Commitment Therapy on Depression and Quality of Life in Divorced Women

نویسندگان [English]

  • a a
  • s gh

چکیده [English]

Background & Aims: Due to the increasing rate of divorce and its negative effect on quality of life of divorced women, this study aimed to compare the efficacy of solution-focused therapy, acceptance and commitment therapy, cognitive behavioral therapy on depression and quality of life of divorced women.
Method: this study was quasi- experimental with pre - posttest. The population of the present research included all the divorced women who had referred to the counseling centers of Sanandaj city, in 2016 and depression was diagnosed for them based on clinical and diagnostic interview. This research was conducted on 48 women selected by available sampling method and were divided into three experimental (n=12) and one control group (n=12). The experimental groups of ACT, Cognitive-Behavior and Solution-Focused Therapy received 9 two-hour treatment sessions once a week. Data were collected using Beck Depression Inventory and World Health Organization Quality of Life Questionnaire (WHOQOL-BREF) and analyzed using Multiple Analysis of Covariance in SPSS 20.
Results: The results of study showed significant differences between the mean scores of the pre-test and post-test of the experimental and control groups (p<0/001). In addition, comparison of experimental groups indicates Cognitive-Behavior Therapy was more effective in decrease of depression and increase of Quality of life (p<0/001).
Conclusion: The present findings indicate that ACT, Cognitive-Behavior and Solution-Focused Therapy can be useful in reduction of depression and improving life quality in divorced women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Solution-Focused Therapy
  • Acceptance and Commitment therapy
  • Cognitive-Behavior Therapy
ابراهیمی، امراله؛ رضائیان، معصومه؛ خوروش، مهدی و ضرغام، مهتاب. (1392). بررسی اثربخشی درمان پذیرش و تعهد درمانی (ACT ) بر پذیرش درد، کیفیت زندگی و کاهش اضطراب مرتبط با درد در بیماران مبتلا به دردهای مزمن لگن. پنجمین کنگره سایکوسوماتیک. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان چهار محال و بختیاری.
امان اللهی، عباس؛ حیریان فرد، نرگس؛ خجسته مهر، رضا و ایمانی، مهدی. (1393). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) در درمان پریشانی زوج ها. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 4(1)، 120-105.
باسکیانو، کریستینا.(بی تا).  قبل از تنهایی. ترجمه مهدی قراچه داغی. (1377). تهران: نشر اوحدی.
برک، لورا ای. (1386). روانشناسی رشد. ترجمه: یحیی سید محمدی. تهران: انتشارات ارسباران.
بلالی، طیبه؛ اعتمادی، عذرا و فاتحی زاده، مریم السادات. (1390). بررسی رابطه عوامل روانشناختی و جمعیت شناختی پیش‌بینی‌کننده سازگاری پس از طلاق در زنان مطلقه شهر اصفهان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی،2 (5)، 57-33.
انوری، محمد حسن؛ ابراهیمی، امراله؛ نشاط دوست، حمیدطاهر؛ افشار، حمید و عابدی، احمد.(1393). اثربخشی درمان گروهی پذیرش و تعهد (ACT) بر پذیرش درد، اضطراب مرتبط با درد و شدت درد بیماران مرد مبتلا به درد مزمن. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 32(295)،10-1.  
پروچاسکا، جیمز. و نورکراس، جان. (2007). نظریه‌های روان درمانی. ترجمه ی. سید محمدی.(1387). تهران: رشد
ایزدی، راضیه و عابدی، محمد رضا. (1392). کاهش علائم وسواس در بیماران مبتلا به وسواس فکری و عملی مقاوم به درمان از طریق درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. فیض، 17(3)، 286-275.
حر، مریم؛ آقایی، اصغر؛ عابدی، احمد و عطاری، عباس. (1392). تأثیر روش درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد درمانی بر میزان افسردگی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2. تحقیقات علوم رفتاری، 11(2)، 128-121.
حفاریان، لیلا. (1386). مقایسه عزت نفس، شادمانی، کیفیت زندگی و امید به زندگی زنان مطلقه و غیر مطلقه شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
داوودی، زهرا؛ اعتمادی، عذرا و بهرامی، فاطمه. (1390). رویکرد کوتاه مدت راه حل محور برای کاهش گرایش به طلاق در زنان و مردان مستعد طلاق. فصلنامه رفاه اجتماعی. 11(43)، 121-134.                     
دشتی زاده، نسرین؛ ساجدی، هاله؛ محمدنظری، علی؛ داورنیا، رضا و شاکرمی، محمد. (1394). اثربخشی درمان کوتاه مدت راه حل محور (SFBT) بر کاهش نشانگان افسردگی زنان. مجله بالینی پرستاری و مامایی. 4(3)،67-78.
رستمی، رضا؛ رضایی، سعید؛ حسینی، سیده بنفشه و گازرانی، فاطمه. (1388). سبک دلبستگی زوجین در حال طلاق. مهندسی فرهنگی، شماره های 37 و 38، 54-46.
ریاحی، محمد اسماعیل؛ علیوردی نیا، اکبر و بهرامی کاکاوند، سیاوش. (1386). تحلیل جامعه شناختی میزان گرایش به طلاق. پژوهش زنان، 5(3)، 140-109.
سعیدیان، فاطمه. (1388). بررسی عزت نفس در زنان سرپرست خانوار. مجموعه مقالات دومین همایش توانمندسازی و توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار، 225-201.
صادقی، سعید؛ سهرابی، فرامرز؛ دلاور، علی؛ برجعلی، احمد و صادقی، غلامرضا. (1389). بررسی اثربخشی تلفیق دارو درمانی و شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش افسردگی زنان مطلقه شهر اصفهان. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 28(112)، 678-661.
صدرالاشرافی، مسعود؛ خنکدار طارسی، معصومه؛ شمخانی، اژدر و یوسفی افراشته، مجید. (1391). آسیب شناسی طلاق (علل و عوامل) و راهکارهای پیشگیری از آن. فصلنامه مهندسی فرهنگی، 73، 53- 26.
صحت، فاطمه؛ صحت، نرگس؛ خانجانی، سحر؛ محبی، سیامک و شاه سیاه، مرضیه. (1393). تأثیر رویکرد کوتاه مدت راه‌حل محور بر کاهش تعارضات زناشویی شهر قم. مجله تحقیقات نظام سلامت. 10(2)، 268-275.
فرزادفر، منیره. (1385). تأثیر آموزش شادمانی به شیوه فوردایس بر کاهش افسردگی زنان بی سرپرست شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزد اسلامی واحد خوراسگان.
فتی، لادن. (1382). ساختارهای معناگذاری حالت‌های هیجانی و پردازش شناختی اطلاعات هیجانی: مقایسه دو چهارچوب مفهومی. پایان نامه دکتری روانشناسی بالینی، انستیتو روانپزشکی تهران.
قدوسی، آرش. (1379). بررسی شیوع و شدت افسردگی در زنان در شرف طلاق، خلاصه مقالات نخستین همایش سراسری علل و پیامدهای طلاق، سازمان بهزیستی استان اصفهان.
قمری، محمد. (1388). بررسی اثربخشی مشاوره راه حل محور در کاهش ابعاد مختلف تعارض زناشویی زوج‌های هر دو شاغل. مجله خانواده پژوهی، 5(19)، 359-347.
کاپلان، هارولد آی و سادوک، بنیامین جی. (2007). خلاصه روانپزشکی. ترجمه فرزین رضاعی. (1387). تهران: ارجمند.
گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت. (2000). خانواده درمانی. ترجمه حمید رضا حسین شاهی برواتی و همکاران.( 1389). تهران: نشر روان.
محبی، سیده فاطمه. (1380). آسیب شناسی اجتماعی زنان- طلاق، فصلنامه کتاب زنان، 12، 22-8.
محمدنظری، علی؛ رسولی، محسن؛ داورنیا، رضا، حسینی، امین و بابایی گرمخانی، محسن. (1394). اثربخشی درمان کوتاه مدت راه حل محور بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق در زنان متأهل. نشریه روان پرستاری، 3(3)،41-52.
مژدهی، محمد رضا؛ اعتمادی، احمد و فلسفی نژاد، محمدرضا. (1390). بررسی میانجی‌های درمانی و اثربخشی درمان پذیرش و تعهد در کاهش علائم اختلال اضطراب فراگیر. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 2(7)، 30-2.
مولوی گنجه، سجاد و تقوی زاده، مهدی. (1389). بررسی نقش عوامل جامعه شناختی بر بروز طلاق در زندانیان زندان مرکزی رشت. اصلاح و تربیت، 99،  37-33.
ملک محمودی الیگودرزی، امیر. (1381). پس از طلاق. اصفهان: شهید حسین فهمیده.
نریمانی، محمد و بخشایش، رباب. (1393). اثربخشی آموزش پذیرش و تعهد بر بهزیستی روانشناختی، هیجانی و رضایت زناشویی زوجین در معرض طلاق. فصلنامه پژوهش‌های مشاوره، 13(52)، 122-108.
نجات، سحرناز؛ منتظری، علی؛ هلاکویی نایینی، کوروش؛ محمد، کاظم و مجدزاده، سیدرضا. (1385). استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(4)، 12-1.
نصیری، حبیب‌الله. (1385). بررسی روایی و پایایی مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و تهیه‌ نسخه‌ی ایرانی آن. سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
نیکولز، مایکل. (2002). خانواده درمانی (مفاهیم و روشها). ترجمه محسن دهقانی و همکاران.( 1393). تهران: نشر دانژه.
نیلی احمدآبادی، زهرا؛ آرین، خدیجه و سعدی پور، اسماعیل. (1394). بررسی راهبردهای توانمندسازی مبتنی بر بازسازی شناختی- رفتاری بر تقویت خودپنداره زنان پس از طلاق شهر تهران. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 6 (21)، 66-39.
هاوتون، کیت؛ کرک، جوان؛ سالکووسکیس، پال و کلارک، دیوید میلر. (1987). رفتاردرمانی شناختی (راهنمای کاربردی در درمان اختلال‌های روانی). ترجمه حبیب الله قاسم زاده. (1387). جلد اول.تهران: نشر ارجمند.
 
Abdul Kadir, N., & Bifulco, A. (2011).Vulnerability, life events and depression amongst Moslem Malaysian women: comparing those married and those divorced or separated. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 46, 853-862.
Anderson, D. K., Saunders, D. G., Yoshihama, M., Bybee, D. I., & Sullivan, C. M. (2003). Long-term Trends in Depression among Women Separated from Abusive Partners. Violence against Women, 9, 807-838.
Bach, P., & Hayes, S. C. (2002). The use of Acceptance and Commitment Therapy to prevent the rehospitalization of psychotic patients: A randomized controlled trial. Journal of Consult Clinical Psychology, 70(5), 1129−1139.
Beck, A. T., Steer, R. A., & Garbin, M. G. (1988). Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: Twenty-five years of evaluation. Clinical Psychology Review, 8, 77-100.
Bowling, A., & Zahava, G. (2004). An Integrational model of quality of life in older age. Results from the ESRC/MRC HSRC quality of life survey in Britain. Social Indicators Research, 69, 1-36.
Burns, D. D., & Beck, A. T. (1978). Cognitive behavior modification of mood disorders. In J. P. Foreyt & D. P. Rathjen (Eds.), Cognitive behavior therapy: Research and application. New York, NY: Plenum Press.
Dattilio, F. M. (2010). Cognitive-behavioral therapy with couples and families: acomprehensive guide. New York: Guilford Press.
Driessen, E., & Hollon, S. D. (2011). Motivational Interviewing From a Cognitive Behavioral Perspective. Cognitive and Behavioral Practice, 18 (1), 70-73.
Eakes,  G., Walsh, S., Markowski,  M., Cain,  H., & Swanson,  M. (1997). Family-centered brief solution-focused therapy with chronic schizophrenia: A pilot study. Journal of Family Therapy, 19(2), 145–158.
Gahler, M. (2006). To divorce is to die a bit:A longtitudal study of marital disruption and psychological distress among Swedish women and men. The Family Journal, 14, 372-382.
Guterman,  J. T., & Rudes,  J. A. (2005). Solution-focused approach to rational-emotive behavior therapy: Toward a theoretical integration. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 23(3), 223-244.
Harris, R. (2007). Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Introductory Workshop Handout. Available from: http:/ www.actmindfully.com.au
Hajak, G. (2001). Epidemiology of sever insomnia and its consequences in Germany .European Archive of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 251(2), 49-56.
Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. (2004). Measuring experiential avoidance: A preliminary test of a working model. Psychological Record, 54, 553−78.
Hayes, S. C., & Strosahl, K. D. (2010). A practical guide to acceptance and commitment therapy. New York: Springer science and business media Inc.
Hoyt, M. F. (2000). Some stories are better than others. Philadelphia: Brunner/Mazel.
Johnston, M., Foster, M., Shennan, J., Starkey, N., & Johnson, A. (2010). The effectiveness of an acceptance and commitment therapy self-help intervention for chronic pain. Clinical Journal of Pain, 26(5), 393-402.
Lipchik, E. (2002). Beyond technique in solution-focused therapy. New York: Gilford press.
Lorenz, F. O., Simons, R. L., Conger, R. D., Elder, G. H., Jr., Johnson, C., & Chao, W. (1997). Married and recently divorced mothers’ stressful events and distress: Tracing change across time. Journal of Marriage and the Family, 59, 219-232.
Mantovani, A., Simpson, H. B., Fallon, B. A., Rossi, S., & Lisanby, S. H. (2010). Randomized sham controlled trial of repetitive transcranial magnetic stimulation in treatment-resistant obsessive–compulsive disorder. International Journal of Neuropsychopharmacology, 13(2), 217- 227.
McHugh, R. K., Hearon, B. A., & Otto, M. W. (2010). Cognitive Behavioral Therapy for Substance Use Disorders. Psychiatric Clinics of North America, 33(3), 511-525.
Mudd, J. (2000). Solution- focused therapy and communication skills training; An intergrated approach to couple therapy. Thesissubmitted to the faculty of the Virgina Polytechhnic institute and stateuniversity in partial fulfillment of the requirements of the degree ofmaster of science.
Muñoz, R. F., Aguilar, S. G., & Guzmán, J. (2007). Treatment manual for cognitive-behavioral therapy for the treatment of depression. based on the group therapy manual for cognitive-behavioral treatment of depression. San Francisco: General Hospital, Depression Clinic.
Nelson, T.S., & Thomas, F.N., (2007). Handbook ofsolution-focused brief therapy: Clinical applications.Binghampton. New York: Haworth Press.
Osilla, K. C., Hepner, K. L., Muñoz, R. F., Woo, S., & Watkins, K. (2009). Developing an Integrated treatment for substance use and depression using cognitive–behavioral therapy. Journal of Substance Abuse Treatment, 37(4), 412-420.
Peterson, B. D., Eifert, G. H., Feingold, T., & Davidson, S.  (2009). using acceptance and commitment therapy to treat distress couples: A case study with two couples. Cognitive and Behavior Practice, 16, 430-442.
Rapley, M. (2003).Quality of life research: A criticalintroduction. Sage Publication: London.
Reddy, P. D., Thirumoorthy, A., Vijayalakshmi, P., & Hamza, M. A. (2015). Effectiveness of solution-focused brief therapy for an adolescent girl with moderate depression. Indian Journal of Psychological Medicine, 37(1), 87-9.
Robyn, D., Walser, D. W., Garvert, E., Karlin, M., Trocke, l., & Danielle, M. (2015). Effectiveness of acceptance and commitment therapy in treating depression and suicidal ideation in veterans. Behavior Research and Therapy, 74, 25-31.
Rouillon, F. & Martineau, C. (1997). Epidemiology of panic disorder. Biological Psychology, 24(1), 19-28.
Sugarman, D. E., Nich, C., & Carroll, K. M. (2010). Coping strategy use following computerized cognitive-behavioral therapy for substance use disorders. Psychology of Addictive Behaviors, 24(4), 689-695.
Twohig, M. P., & whittal, M. L. (2008). An evaluation of mechanisms of action in ACT, CT, and RFT forced. Paper presented at the Annual Conference of the Association for Behavior Analysis, May 24-27, Chicago, IL.
Walther, J., & peller, J. E. (1992). Becoming solution-focused in brief therapy. New York: Bruner /Mazal.
Watkins, E., Scott, J., Wingrove, J., Rimes, K., Bathurst, N., Steiner, H., Kennell Webb, S., Moulds., & Malliaris, Y. (2007). Rumination-focused cognitive Therapy for residual depression: a case series. Behaviour Research and Therapy. 45, 2144-2154.